Waarom vragen mensen nog steeds: waar kom je nou écht vandaan?

Arda Kaya en Elif Kan spraken voor de podcast Alicante zes gasten die allemaal één ding gemeen hebben: een migratieachtergrond. In drie afleveringen gaat het over wat dit betekent voor hun identiteit en plek binnen de Nederlandse samenleving.

Het is gewoon een rotvraag, daar zijn Arda Kaya en Elif Kan het over eens. Want waarom moet het toch altijd metéén over je afkomst gaan? Kaya: 'Dan sta je op een feestje over koetjes en kalfjes te praten en dan komt-ie toch weer: de vraag waar je ‘echt’ vandaan komt. Niet goed voor de sfeer hoor. Want opeens krijg ik het gevoel dat ik me moet verantwoorden, alsof ik er niet echt bij hoor.' Kan: 'Als-ie uit oprechte interesse gesteld wordt, dan kan ik me er nog wel iets bij voorstellen. Het is natuurlijk interessant om te horen waar de roots van iemand liggen. Maar begin er gewoon niet direct over. Het voelt vijandig en onwelkom.'

Zo, dan is dat maar vast gezegd. Het is een van de terugkerende onderwerpen in de drie gesprekken die Kaya en Kan voerden met elke keer twee gasten. Muzikant Yousef Gnaoui (bekend als Sef) en schrijver Mano Bouzamour, Youtuber Ismail Ilgun en actrice Toprak Yalçiner én comedian Ta Joela met documentairemaakster Roziena Salihu. Allemaal hebben ze een migratieachtergrond en allemaal kennen ze de frustraties die daarbij komen kijken, de vraagstukken met betrekking tot je eigen identiteit en ook de rijkdom van méér zijn dan alleen Nederlander.

Racismedebat 
Het idee ontstond toen Kan voor het eerst op de redactie kwam bij NPO Radio 1 en er door niemand die verduivelde vraag werd gesteld, waar ze echt vandaan kwam. Dat was ongebruikelijk, dus het viel op. En meteen dacht ze: gek eigenlijk, dat het niet andersom is. Dat het me niet opvalt als iemand die vraag juist wél stelt.

Het eerste gesprek werd opgenomen nog voordat racisme wereldwijd gespreksonderwerp nummer één werd, zoals in de laatste maanden gebeurde. Dat het onderwerp daarna zo actueel werd, deed de gesprekken goed, denken Kan en Kaya.

'Het is nu een tijd waarin mensen zich uitspreken', zegt Kan. 'Toprak Yalçiner vertelde dat ze eerder nooit zo vrijuit over haar afkomst en haar plek in de maatschappij durfde te praten, maar nu wel. Ze stelde zich heel kwetsbaar op, durfde emotioneel te zijn. Omdat het onderwerp nu in de lucht hangt. Het racismedebat is natuurlijk ontploft de laatste tijd en misschien dat we daarom wel wat diepere gesprekken kregen.'

Kaya: 'Dat is absoluut een sterk punt van de podcast: het is ontzettend urgent, helemaal passend in deze tijd. En dat gevoel hadden wij niet alleen, maar ook de gasten die langskwamen.'

Kan: 'Ik kom uit een heel wit dorp en woon pas anderhalf jaar in Amsterdam. Voordat ik hier kwam wonen heb ik altijd het idee gehad dat ik dit onderwerp niet moest bespreken. Hou het voor je, dacht ik, dan krijg je geen gedoe. Maar in Amsterdam kwam ik meer mensen tegen die hiermee te maken hebben en begon ik te voelen: we moeten het er juist over hebben. Door erover te praten, kunnen we misschien ook iets veranderen.'

Goed Nederlands 
Oké, nog zo’n eentje: wat spreek jij goed Nederlands. Kaya: 'Van Mano Bouzamour leerde ik hoe ik op deze moet reageren. Gewoon altijd zeggen: u ook! Kijk, het is niet zo dat we alleen maar gefrustreerd of boos zijn over dit onderwerp. Maar we willen mensen graag uitleggen hoe dit voelt, we kunnen mensen echt iets bijbrengen over wat je wel en beter niet kan zeggen.'

Kan: 'Het moet niet zo zijn dat mensen niks meer durven te zeggen. Maar laten we zoeken naar een middenweg, eentje waarin we rekening houden met elkaar.'

Kaya: 'Sef gaf me echt een nieuw inzicht: die andere cultuur die bij me hoort - behalve natuurlijk de Nederlandse - is ook een rijk bezit. Iets wat me een extra laag geeft. In het laatste gesprek, met Ismail Ilgun en Toprak Yalçiner, kon ik dat vervolgens in het gesprek brengen, toen Toprak het als iets negatiefs benoemde. "Zo moet je dat niet zien", zei ik: dat vleugje Turks, dat ben jij ook. En dat is alleen maar mooi. Own it! '