Indische jongeren over Nationale Herdenking op 15 augustus: ‘Erover praten is pijnlijk, maar belangrijk’

Op 15 augustus herdenken we het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië. Dyonne en Ruben, twee Indische jongeren, vertellen wat deze dag voor hen betekent.

Dyonne (34): ‘Mijn vader is geboren in Semarang, op Java. Mijn vader was vijf jaar toen zij naar Nederland vertrokken. Vorig jaar heb ik samen met hem een reis naar Indonesië gemaakt. We zijn toen naar zowel zijn geboorteplaats als die van mijn overgrootoma geweest. Zij woonde in een kampong (een dorp, red.) in de bergen. Daar zei mijn vader: "Het mooie aan de bergen is dat je ze niet kan verplaatsen, dus ik zie nu wat mijn oma ook zag." Prachtig gezegd, want hoewel het land is veranderd, zijn de bergen hetzelfde gebleven.’ 

Ruben (26): ‘Van mijn moeders kant ben ik Indisch; mijn opa en oma komen van Java. Ik ben erg opgevoed met de Indische cultuur thuis. Er stond altijd countrymuziek aan en er waren vaak kumpulans (een gezellig Indisch samenzijn van de familie, red.). Het gevoel van Indisch zijn is voornamelijk de verbondenheid als je andere Indo’s ontmoet. Het begrip waarom mensen zijn zoals ze zijn.’  

Dyonne: ‘Van jongs af aan ben ik bezig met mijn geschiedenis. We hadden bepaalde woorden en gebruiken. De herdenking is belangrijk voor mij omdat ik mijn opa en oma nooit heb gekend en zij veel hebben gezwegen over hun ervaringen in Nederlands-Indië en de interneringskampen. Door bezig te zijn met de herdenking en gesprekken te voeren met mensen met een soortgelijke geschiedenis, leer ik mijn opa en oma daardoor iets beter kennen en begrijpen. Het zorgt ervoor dat ik er een feeling bij kan krijgen, anders dan gewoon je verbeelding laten spreken over hoe het was.’

Ruben: ‘Nadat ik hoorde dat ik deel zou nemen aan de Nationale Herdenking, ben ik er veel over gaan nadenken. Mijn oma zat in een interneringskamp op Sumatra, mijn overgrootvader was KNIL-militair (militairen in dienst van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger, red.) bij de Birmaspoorlijn. Mijn deelname heeft ook veel verhalen losgemaakt binnen de familie, rond de Japanse bezetting. Ik sta hier vandaag bij stil. Erover praten is pijnlijk, maar belangrijk.’

Dyonne: ‘Binnen de gemeenschap zeker. En de interesse bij de mensen in mijn omgeving neemt toe. Maar ik denk dat er nog steeds heel veel mensen zijn die vrij weinig weten van het verleden van Nederland in Indonesië en de pijn in de gemeenschap. Dat geldt ook voor andere groepen uit voormalige koloniën. Als je er niet toevallig bij geschiedenis over hebt gehoord, dan ben je je er niet bewust van.’

Ruben: ‘Je kan Nederlandse jongeren niet verplichten om er vandaag bij stil te staan. Maar ik besef dat veel Indische jongeren zelf ook niet weten dat deze dag er vandaag voor ons is. Zelf dacht ik ook eerst dat de herdenking voor de slachtoffers van de oorlog in Azië bestond uit die ene krans op 4 mei. Maar 4 mei is helemaal niet de bevrijding van mijn opa en oma geweest. Vijf jaar geleden viel het kwartje bij mij, maar misschien zijn sommigen er nog niet klaar voor om er bij stil te staan.’

Dyonne: 'Ik denk aan mijn opa en oma en aan de broers en zussen van mijn vader die er niet meer zijn. Ik herdenk in het bijzonder de moeder van mijn opa. Mijn opa is na de dood van zijn vader in een weeshuis terechtgekomen. Zijn moeder stond niet geregistreerd als zijn ouder, omdat zij een Indonesische vrouw was. Dat is zo mensonterend; dat je geen recht hebt op je eigen kind. Ook kon zij niet mee naar Nederland omdat ze geen persoonspapieren had. Die vrouw heeft haar kinderen moeten laten gaan en ook nog eens haar kleinkinderen. En dat door een systeem wat haar tot een minder mens maakte.'

Ruben: 'Dit jaar denk ik in het bijzonder aan mijn overgrootvader en ik denk ook aan mijn oma, die gelijk aangaf dat zij niet naar de herdenking zelf wilde komen omdat ze dat altijd thuis doet. Voorheen deed ze dat samen met mijn inmiddels overleden opa. Van dat beeld dat zij samen thuis zaten, word ik heel emotioneel. Omdat ze niks communiceerden naar de buitenwereld. Ze wilden gewoon thuis zijn, even in de stilte. Ook denk ik aan mijn moeder, die ik zo dankbaar ben voor alles wat ze me heeft meegegeven.'