Hoe zorgen arbeidsmigranten voor een groeiende economie?

Door de komst van arbeidsmigranten is de economie de afgelopen jaren gegroeid en wordt het steeds lastiger om zonder hen de economie draaiende te houden. 

Tweede Wereldoorlog
Meer mensen, is meer banen, is een groeiende economie waar iedereen van profiteert – zo luidt de gedachte achter economische groei als iets goeds. Na de Tweede Wereldoorlog lagen steden in puin, hadden veel mensen honger en was er een enorme werkloosheid. Toen heeft de economische groei ook echt veel goeds gebracht. Het netto beschikbaar inkomen van Nederlandse burgers is meer dan verdubbeld. In 1969 had de gemiddelde burger volgens het CBS – gemeten in het prijsniveau van 2020 - per jaar 10,3 duizend euro te besteden en in 2020 was dit 21,8 duizend euro. Door een uitgebreid stelsel van uitkeringen, publieke gezondheidszorg en onderwijs zijn we niet alleen rijker geworden als land, maar is ook ons welzijn verbeterd. ‘De gedachte dat je beter wordt als de economie groeit stamt dus uit deze periode en hier hebben we veel aan te danken’, aldus Sander Heijne in Alledaagse Vragen.

Arbeidsmigranten
Tussen 1960 en 1970 groeide de economie zó hard dat er buiten Europa gastarbeiders werden geworven om alles draaiende te houden. Door de komst van deze groepering is er in Nederland veel veranderd. ‘We hebben niet helemaal zicht op hoeveel arbeidsmigranten naar Nederland komen, omdat een groot deel uit de EU komt. Maar we zagen in 2017 dat er 735.000 arbeidsmigranten aan het werk waren in Nederland en dus wordt zo’n 7% van de banen gevuld door deze groepering. Van asielzoekers zijn er wat minder in Nederland - namelijk zo’n 25.000 mensen - en zij komen in golven. Het ligt namelijk aan wat er in de wereld gebeurt’, aldus Heijne.

Het wordt steeds lastiger om zonder arbeidsmigranten de economie draaiende te houden, omdat zij voor een groot deel werken in sectoren die normaliter niet worden gevuld. ‘Het is redelijk om te zeggen dat we de samenleving die Nederland heeft niet overeind kunnen houden als we geen arbeidsmigranten hebben’, vertelt Frank van Gool, CEO van uitzendbureau OTTO Work Force, in Nederland is vol. ‘Zonder arbeidsmigranten komen groentes niet meer van het land af, waardoor supermarkten leeg komen te staan. Maar ook de pakketten die we online bestellen en zo snel mogelijk in huis willen hebben worden zonder hen niet meer de volgende dag geleverd.’

Gouden bergen
Aan arbeidsmigranten worden gouden bergen beloofd als ze naar Nederland komen om te werken, maar die krijgen ze niet. Zo wordt er gezegd dat ze goede huisvesting krijgen, maar dat is vaak niet het geval. Dit komt omdat het voor werkgevers vaak aantrekkelijker is om werknemers uit het buitenland halen. ‘Met het kostenmodel biedt een uitzendbureau werk en huisvesting aan arbeidsmigranten, waarbij ze niet alleen werkgever maar tegelijkertijd ook huisbaas zijn. Op deze manier wordt er elke week een bedrag in mindering gebracht van het salaris van de arbeidsmigrant en dat is niet eerlijk. Ook is het zo dat het belastingtechnisch voordeliger is voor arbeidsbureaus, omdat we in Nederland laagbetaalde arbeid subsidiëren’, aldus FNV-bestuurslid Petra Bolster.

Inge de Vries is komkommerteler en heeft op dit moment tachtig arbeidsmigranten in dienst. De Vries is tegen het kostenmodel van arbeidsbureaus, omdat ze al profijt heeft van dat mensen bij haar mogen werken. ‘Mensen hebben recht op een goede woonruimte na een dag in de kassen staan. Wij zorgen ervoor dat iedereen die bij ons werkt ook gehuisvest wordt bij ons bedrijf. Zo hebben wij controle over hoe mensen wonen en leven’, aldus De Vries in Nederland is vol. Van Gool vindt dat er inderdaad soms misstanden plaatsvinden in het kostenmodel - door bijvoorbeeld huisjesmelkers die woningen in woonwijken verkameren en er heel veel mensen inproppen - maar daar komt verandering in. ‘Arbeidsbureaus investeren jaarlijks miljoenen euro’s in goede huisvesting voor arbeidsmigranten. Sinds dit jaar hebben we een verplichte certificering op de huisvesting. Daar ben ik blij mee.’

Mogelijkheden
Omdat het aantal vacatures op blijft lopen, in bijvoorbeeld de zorg of de agrarische sector, moeten er mensen uit het buitenland gehaald worden. Nederland wordt steeds dichtbevolkter en er is niet alleen voor arbeidsmigranten woningnood, maar ook voor de Nederlandse burger die aan het begin staat van zijn carrière. Volgens Jan Latten, voormalig hoofddemograaf van het CBS, houdt het ergens op. ‘We zijn als land de grip kwijt. De basisvraag is: hoe willen wij groeien? Niemand is tegen arbeidsmigranten en mensen helpen, maar als wij blijven denken dat Nederland maar door kan groeien dan is dat niet goed. Er is ergens een limiet en daar wordt niet over gesproken.’

Er zijn een aantal mogelijkheden te bedenken om te blijven groeien en de problemen op te lossen. Bijvoorbeeld: uit het buitenland professionals inschakelen die al actief zijn in bijvoorbeeld de zorgsector en hen tijdelijk onderdak verlenen. Deze groepering wordt in een korte tijd de Nederlandse taal geleerd. Jos Wienen, burgemeester van Haarlem, denkt dat we veel kunnen bereiken als we als samenleving zelf veel doen. ‘We moeten investeren in technologie zodat er meer gerobotiseerd wordt en we daarmee banen kunnen vullen, maar we moeten ook investeren in betaalbare woningen voor iedereen.’