Hoe verloopt Dianna’s strijd om volwaardig Nederlander te worden?

De teller staat op 34.000 getekende petities. Onder de noemer van rechtvaardigheid roept VluchtelingenWerk Nederland op zich hard te maken voor 11.000 mensen die al zo'n veertien jaar wachten op de toezegging dat ook zij écht mee mogen doen.

Een van de 11.000 mensen die al jaren wacht op een paspoort is de Armeense Dianna. Als 7-jarige vluchtten haar ouders uit Azerbeidzjan. In 2007 krijgen Dianna en haar familie - met zo’n 27.000 andere mensen - via het zogenaamde ‘generaal pardon’ een verblijfsvergunning. Toch lukt het haar en circa 11.000 andere mensen tot op de dag van vandaag niet om een paspoort te krijgen. Zij is een van de 11.000 mensen die niet in staat zijn een paspoort aan te kunnen vragen, door een wetswijziging in 2009. Door deze wetswijziging vereist de aanvraag namelijk documenten uit het land van herkomst. Een bureaucratische drempel, volgens SP-Kamerlid Jasper van Dijk.

Het ontbreken van een paspoort zorgt voor diverse problemen voor Dianna en de rest van de groep. Zo hebben ze niet het recht om te mogen stemmen (afgezien van de Waterschaps- en Gemeenteraadsverkiezingen), kunnen ze niet vrij reizen en kunnen ze niet elk beroep uitoefenen. Oftewel: ze kunnen niet volwaardig meedoen aan de maatschappij.

Motie 
Dergelijke beperkingen zijn kwalijk, vinden Van Dijk en collega-Kamerlid Madeleine van Toorenburg (CDA). Zij dienen een motie in, die vervolgens met een meerderheid in de Kamer wordt aangenomen. Maar daarmee is het nog niet geregeld. Staatssecretaris Ankie Broekers-Knol raadt de motie even later af en zegt opnieuw onderzoek te willen instellen. Ze heeft het Wetenschappelijk Onderzoek- en Documentatiecentrum (WODC) gevraagd de bestaande onderzoeken nog eens op een rij te zetten. Vervolgens moet de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) aanwijzen welke mensen, om welke redenen, welke problemen ervaren. Voor de zomer is de beoogde deadline.

Dianna: ‘Ik had gehoopt dat het wat makkelijker en sneller ging, maar ik ben blij dat er iets van beweging in zit. Dat ze het gaan onderzoeken betekent dat er aandacht voor is. Hiervoor was er voor mijn gevoel geen aandacht voor de problemen waar wij tegenaan lopen en waar wij mee te maken hebben.’

Barrières
Zelfs simpele procedures, zoals het aanschaffen van een laptop, vormen een barrière, legt Dianna uit: ‘Ik wou een laptop aanschaffen in een Nederlandse winkel. Een simpele procedure. Maar in de winkel kreeg ik te horen dat ik hem niet meekreeg, omdat ik geen Nederlandse nationaliteit heb. Toen moest ik het contant betalen. Ik mocht het niet aflossen.’ Wanneer Dianna vraagt waarom haar aanvraag geweigerd werd, vertelt de medewerker haar dat ze bang zijn dat ze er met de laptop vandoor gaat. ‘Het doet me heel veel. Ook al is het jaren geleden, het is me altijd bijgebleven.’

Daarnaast worden dingen als reizen bemoeilijkt:  ‘Als ik op een site moet aangeven wat mijn nationaliteit is, loop ik vast. Bij mij staat er onbekend. En dan is het ook nog de vraag of ik wel of geen visum krijg.’

Ook blijft het gevoel van acceptatie uit: ‘Nergens word je geaccepteerd. Ik hoor al jarenlang dat ik geen Nederlander ben. Ik kom uit Azerbeidzjan, ben Armeens en kom uit Nederland. In geen enkel land word ik erkend. Ik heb geen nationaliteit.’

Volgende generatie
Hoewel de beperkingen naar zijn voor haarzelf, maakt zij zich het meest zorgen over de toekomst van haar dochter: ‘Ik zit nu meer dan twintig jaar in deze situatie. Als het nu, of in de nabije toekomst, niet verandert, hebben we een nieuwe generatie die jaren in deze situatie zal zitten. Daarna komt er wellicht nog een generatie die hier doorheen moet.’

Een wonder
Dianna hoopt op een wonder, want ze loopt steeds tegen een muur op, legt ze uit: ‘Als ik het aan anderen vertel, hebben ze snel medelijden en je moet je iedere keer weer verantwoorden. Ik ken nu meer mensen in deze situatie; dat doet mij goed. Je begrijpt elkaar en je begrijpt de machteloosheid.'