Hoe uiten trauma’s zich in het dagelijks leven van ex-topturnsters?

Jaren na dato is het de ex-topturnsters gelukt om erkenning te krijgen voor de misstanden in de turnwereld. Het NOC*NSF en de Koninklijke Nederlandse Gymnastiek Unie gingen diep door het stof. De ex-turnsters lijden dan al jaren aan trauma’s.

‘Ik heb tien jaar lang elke dag gehoord dat ik lelijk en te dik was. Dat ik niet goed was, niet hard genoeg trainde, stijf was. Ze hebben ons afgemaakt, geschreeuwd, gekleineerd, genegeerd, gemanipuleerd. We zijn gewoon helemaal kapotgemaakt. (…) onze identiteit is gewoon van ons afgenomen, waardoor je niet meer als mens bestaat maar als een robot. Dat is ook hoe ik me nu nog steeds voel: als een robot die de dingen moet doen die hij moet doen.’

Traumatisch
Stéphanie Tijmes begint op haar zesde te turnen. Al snel blijkt ze talent te hebben en komt ze in een topsportgroep terecht. Daar krijgt zij – evenals haar medeturnsters – veelvuldig te maken met verschillende vormen van mishandeling door haar trainers. ‘Ik was constant op mijn hoede, hoe zijn stemming was die dag. Zo angstig. Het was ook heel traumatisch om te zien wat een trainer met een ander deed, dat hij boos was op hun. En dat ik machteloos was. Ik durfde niet te helpen, we mochten ook niet helpen. (…) maar ik wist in die periode ook niet dat waar ik in zat niet gezond was voor mij. Ik had als klein meisje ook niet echt een referentiekader van hoe het ook anders zou kunnen. Ik wist op een gegeven moment niet meer dat het niet klopte, dat het me zou beschadigen.’

Wazig
Tien jaar later heeft deze aanhoudende mishandeling geleid tot een trauma, waartegen ze nog iedere dag moet vechten. In de documentaire Mist gaat ze voor het eerst weer terug naar de plek waar het allemaal gebeurde. ‘Ik merk dat ik een beetje blok nu’, zegt Stéphanie. ‘Ik vind het nu heel moeilijk om iets scherp te zien. Ik doe wel echt mijn best, hoor. Ik voel me nu gewoon een beetje wazig, mistig.’ Dissociatie, zo heeft Stéphanie geleerd in therapie. Dat is een moment waarop iemand tijdelijk het bewustzijn uitschakelt en dus geen ruimte meer geeft aan alle gedachten, gevoelens en herinneringen. ‘Ik denk dat ik vroeger, in de turnzaal, ook al heel erg dissocieerde. Maar ik was me daar helemaal niet bewust van. Ik denk ook dat het toen in die tijd heel erg een overlevingsstrategie was voor mij.’

Niet kunnen functioneren
De gebeurtenissen uit het verleden kan Stéphanie niet zomaar achter zich laten. Zo simpel is het niet. ‘Juist die periode erna is superzwaar. Misschien nog wel zwaarder (…) dan moet je opeens gaan functioneren in de maatschappij. Hoe dan? Dat hebben we nooit geleerd.’ Om die reden gaat het ook nog steeds niet goed met haar. ‘Ik kan niet normaal functioneren. Ik kan nu niet eens mijn dagelijkse dingen normaal uitvoeren, zoals boodschappen doen, koken, de vuilniszak wegbrengen. Mijn overall gevoel is dat ik supermoe ben. Ik word wakker en denk: daar gaan we weer. En dan moet ik de dag nog beginnen.’

Beschadigd
Stéphanie is helaas geen uitzondering. ‘Ik ben de laatste tijd weer in gesprek gegaan met meiden die ook hebben geturnd.’ Zij delen dezelfde ervaringen en trauma’s. ‘Ik overanalyseer heel veel’, vertelt Ayla Wilbrink. ‘Ik zit heel erg in mijn hoofd en kan me afsluiten van de wereld. Mijn lichaam is er dan dus wel, maar ikzelf niet echt.’ Ook Danila Koster heeft veel last van trauma’s. ‘Heel erg depressief. Een eetstoornis. Dat ik heel erg bang ben dat mensen boos op mij worden. Dus als ze iets aan mij vragen dan is het niet om een vraag, maar omdat ik iets fout heb gedaan. En dat gaat er wel heel lastig uit, ik reageer daar fysiek ook best heftig op. Nu heb ik best wel intensieve traumatherapie gehad.’ Haar verhaal is herkenbaar voor Renske Endel: ‘Ik heb ook wel eetproblemen gehad. Ik heb wel al vanaf 2005 psychische hulp, ondersteuning.’ Loes Linders geeft een treffende samenvatting van de impact: ‘Ik heb geprobeerd te achterhalen of ik iemand wist die er niet beschadigd uit is gekomen. Ik ken er geen.’