Hoe maak je Per Seconde Wijzer?

Hoe maak je Per seconde wijzer? Eindredacteur Bart Oenema schetst hoe een aflevering tot stand komt.

‘Alle kandidaten die zich aanmelden, maken een test. Die is best pittig en om door te gaan en in de uitzending te komen, moeten ze een voldoende scoren. Zo’n test bestaat uit verschillende subcategorieën binnen de categorie (kunst, sport, wetenschap, tegenwoordige tijd of geschiedenis) waarvoor ze zich hebben aangemeld. 70 procent hiervan moet goed moet worden beantwoord. Naast een groot deel open vragen, moeten er ook vragen in Per seconde wijzer-stijl beantwoord worden. Onder tijdsdruk, waarbij we ook kijken naar hoe goed men kan inschatten hoeveel jokers ze denken nodig te hebben.

Na de test zitten presentator Erik Dijkstra en ik met drie kandidaten aan tafel en praten we over hun persoonlijke interesses, werk, achtergrond en natuurlijk over de test die ze net gemaakt hebben.’

‘We proberen overigens meer vrouwen over de streep te trekken om zich aan te melden; we willen graag een dwarsdoorsnede van de maatschappij op televisie brengen. Qua geslacht, leeftijd en afkomst. Geinig weetje: vrouwen zijn geneigd vaker te veel jokers inzetten; zij schatten zichzelf lager in. En mannen zijn vaker overmoedig en zetten te weinig jokers in.’

Vragen

‘Aan de hand van het gesprekje na de test proberen we een goede mix van vragen samen te stellen voor die kandidaat. We hebben een ruime database aan vragen waaruit we kunnen putten, maar sinds de NPO ons heeft gevraagd 64 tot 68 afleveringen per jaar te maken, gaan we gerichter te werk; we richten ons meer op de kandidaat en diens specifieke interesses en specialismen. Als iemand bijvoorbeeld aangeeft heel veel te weten van Romeinse nederzettingen of Olympische Spelen, kunnen we daar een wat moeilijkere vraag over stellen.’

‘We maken een line-up van spelers voor een heel seizoen en voor elke speler prepareren we de vragen voor vier ronden. We zoeken daarbij naar een balans waarbij we het de kandidaat moeilijk maken, maar wel zo dat het nog te doen is, mits ze het hoofd koel weten te houden. Die mix van vragen bespreken we vervolgens met z’n allen, ook met Erik erbij. Hij is nauw betrokken bij dat proces. We bespreken dan alle vragen, de bijbehorende foto’s en de intro’s. Die moeten voor Erik natuurlijk lekker bekken. Nog een geinig weetje: zelfs de meest trouwe kandidaten en kijkers hebben niet door dat de eerste en de derde vraag van een ronde altijd een beeldvraag is, en de vragen twee en vier niet.’
Studio

'We nemen vier afleveringen per dag op, dat is echt hard werken. Op die manier kan het zo zijn dat een speler, met een beetje mazzel, de complete vier rondes speelt op één dag. In de studio wijzigen we niets meer aan de vragen of de samenstelling van de vragen. Het is niet zo dat we dan denken: oh, deze kandidaat heeft het moeilijk, laten we nu een makkelijke vraag inplannen want het is zo’n leuke kandidaat.’

‘Komend seizoen openen we trouwens met ‘De Strijd’, een soort finalecompetitie waarin de zes beste spelers van september 2019 tot maart 2020 terugkomen en tegen elkaar strijden om een soort algehele titel. Het leuke is dat ze dan niet alleen vragen krijgen uit hun eigen categorie. Een speler die ‘kunst’ speelt, krijgt nu bijvoorbeeld ook vragen over sport of wetenschap. Diegene die uiteindelijk wint, krijgt een speciaal klokje. Voor het eerst is het klokje dus wél de prijs die je wil winnen. De naam De Strijd refereert trouwens aan de tiendelige documentaire die Kees Driehuis ooit maakte. Een eerbetoon.’