Mentale gezondheid en topsport: gaat dat samen?

Met hun nieuwe podcast Building Bridges maken voormalig profvoetballers Edson Braafheid en Gianni Zuiverloon mentale problemen onder topsporters bespreekbaar. 

Beiden zijn ervaringsdeskundige als het gaat om de donkere kant van het topsportbestaan. ‘Ik voelde een leegte in mijn lichaam toen ik niet speelde, en die wil je dan opvullen’, vertelt Braafheid bij Khalid & Sophie.

Van basisplaats naar wisselspeler
Voormalig international Braafheid refereert daarmee aan het moment dat hij in 2009 op een zijspoor was beland bij Bayern München. De verdediger stond in de basis bij het Champions League-duel tegen Girondins de Bordeaux, werd na een uur gewisseld en belandde de volgende wedstrijden op de bank. Hij begreep niet waarom hij niet meer speelde.

‘Het was een grote mentale klap voor me’, vertelt Braafheid. ‘Ik wist niet meer waar ik het zoeken moest. Als je niet speelt, slaat positieve energie om in negatieve energie. Er ontstond een leegte in mijn lichaam en die wilde ik opvullen. Je zoekt afleiding op, onder meer bij vrouwen. In plaats van de confrontatie aan te gaan met je problemen, vertoonde ik vluchtgedrag.'

Kwetsbaar opstellen
‘Ik speelde destijds met meerdere Nederlanders samen, met wie ik hierover wellicht had kunnen praten’, vervolgt Braafheid, ‘maar je denkt: wie heeft hier nou tijd voor en wie maakt er nou hetzelfde mee als ik? Maar nu denk ik van: als ik me kwetsbaar had durven op te stellen naar een teamgenoot, zou er echt wel naar me geluisterd worden.’

Eenzaamheid
Bij Zuiverloon ontstonden de mentale zorgen vanaf zijn 22ste. ‘Dat is het moment dat er meer gaat spelen dan alleen het voetbalplezier.’ Vooral toen de oud-speler van onder meer Feyenoord en West Bromwich Albion in 2018 in India ging voetballen, kampte hij met mentale klachten.

‘Ik ging daarheen om mij financieel een klein beetje vrij te spelen’, is Zuiverloon eerlijk. ‘Maar ja, dan zit je daar zonder vrienden en familie en heb je zes uur tijdverschil met Nederland. Je bent constant aan het wachten tot je je familie en vrienden kunt spreken, maar wanneer jij opstaat, gaan zij naar bed en wanneer jij luncht, staan zij op, enzovoort. Dan merk je pas echt wat eenzaamheid met je doet. Je hebt eigenlijk niemand om je heen.’

Lieuwe Westra
Mentale problemen en depressies komen in alle sporten en lagen van topsport voor. Bij wielrenner Lieuwe Westra, die na zijn loopbaan in 2017 openlijk sprak over zijn depressie, leidde dit deze maand zelfs tot de dood.

Erik Dijkstra, die in Bureau Sport stilstond bij de dood van de Friese renner, constateert dat het soms nog steeds taboe is om als sporter over mentale problemen te praten, maar dat het al wel iets meer bespreekbaar is dan enkele jaren geleden. ‘We praten al honderd jaar over fysieke blessures, maar we hebben het eigenlijk bijna nooit over het hoofd', zegt Dijkstra. 'Grote atletes als Naomi Osaka en Simone Biles praten daar tegenwoordig gelukkig best wel open over.’