Transcriptie - Undercover in Saudi-Arabië

00.00.18

[caption]

Pechtold

We hebben het de hele tijd over islamitische staat. Er is al een islamitische staat. Dat is Saoedi-Arabië.

voice-over

In 2015 zijn 157 mensen geëxecuteerd in Saudi-Arabië.  Kritische burgers krijgen zweepslagen en worden jarenlang opgesloten. Maar in tegenstelling tot IS, is Saoedi-Arabië onze bondgenoot en handelspartner.

Koenders

Voorzitter Nederland en Saoedi-Arabië onderhouden brede relaties met elkaar.

Pechtold

We hebben de afgelopen tien jaar voor miljoenen en miljoenen aan Saoedi-Arabië aan wapens geleverd.

Politicus

We hebben ene relatie met Saoedi-Arabië omdat ze ons informatie geven, waardoor we veilig zijn.  

voice-over

Critici waarschuwen dat juist de strenge islamitische leer en donaties uit Saoedi-Arabië een voedingsbodem zijn voor terrorisme.

Man

Duizenden Saoediërs sluiten zich aan bij IS en andere terroristische groeperingen.

voice-over

Met gevaar voor eigen leven maken journalisten en activisten geheime opnames in de gesloten oliestaat. In Zembla Internationaal een Engels-Amerikaanse documentaire met beelden die zelden naar buiten komen.

Kind

Christenen moeten bestreden worden. Dat leren wij op school

voice-over

Zembla Internationaal onderzoekt de schaduwzijde van onze bondgenoot en gaat undercover in Saoedi-Arabië.

00.01.59

[caption]

voice-over

23 januari vorig jaar overlijdt de 90-jarige Saoedische koning Abdullah. Veel wereldleiders betuigen de koning de laatste eer in de hoofdstad Riyad. Koning Willem Alexander en minister Koenders zijn daarbij. Het bezoek levert kritiek op van de Tweede Kamer vanwege groeve mensenrechtenschendingen in Saoedi-Arabië.

Politicus

Voorzitter, kwetsbaar. Een kwetsbare keus.

voice-over

Maar volgens het kabinet is het een gepast signaal. Zeker geien de brede relaties tussen de oliestaat en Nederland.

Stem

Het is verboden om te filmen.

voice-over

Eerder diezelfde maand worden in de Saoedische stad Jedda door de autoriteiten vijftig zweepslagen toegediend aan internet activist Raif Badawi. Badawi heeft op zijn website ‘Free Saudi Liberals’ meerdere malen kritiek geuit op het Saoedische regime en de interpretatie van de islam. Het levert hem een celstraf op van tien jaar en in totaal duizend zweepslagen.

00.03.10

Badawi

Mijn site, Liberale Saoediërs laat het ware gezicht van de Saoedische extremisten zien en stelt hun praktijken aan de kaak.

voice-over

Dit is Raif Badawi, voor zijn arrestatie in 2012.

Badawi

Ze bedreigen me en willen me aanklagen voor mijn website met als argument dat ik de islam zou aanvallen.

voice-over

Badawi zit nog vast. Amnesty International voert actie voor zij vrijlating. Volgens de organisatie voert het regime een klopjacht uit op iedereen met kritiek.

[caption]

Yasser

In Saoedi-Arabië zeggen we: voorzichtig, de muren hebben oren. Als je niets mag zeggen, sta je machteloos. Je kunt gearresteerd worden voor iets wat je hebt geschreven. De hele bevolking is bang, van jong tot oud.

voice-over

Yasser woont in Saoedi-Arabië, hij is speciaal naar Turkije gereisd voor deze film en haalt een camera op. De komende maanden zal hij proberen om undercover opnames te maken in Saoedi-Arabië. Yasser is lid van een ondergronds netwerk van activisten in de oliestaat. Ze willen verandering. Activisten zoals Yasser willen de wereld laten zien hoe het er echt aan toe gaat in het totalitaire land.  Het is een gevaarlijke missie. Als hij gepakt wordt tijdens het filmen belandt hij in het gunstigste geval in de gevangenis.

Yasser

Het is gevaarlijk maar we willen de wereld laten zien dat wij leven als onderdrukte slaven. Ik wil de werkelijkheid laten zien, wat de gevolgen ook zijn.

voice-over

Twee dagen later vliegt Yasser terug naar Saoedi-Arabië en begint met filmen. Hoofdstad Riyad is een moderne stad met 6 miljoen inwoners. Op straat is het portret van de koning prominent aanwezig. In Saoedi-Arabië is de koning alleenheerser. Na het overlijden van koning Abdullah in januari vorig jaar heeft zijn halfbroer Salman het voor het zeggen in de rijke oliestaat. Door de export van het zwarte goud hoort de koninklijke familie bij de rijksten der aarde. Maar de welvaart wordt niet met iedereen gedeeld.

00.05.44

Yasser

Ik laat jullie zien hoe de mensen hier leven.  

voice-over

Er worden miljarden uitgegeven aan liefdadigheid, maar het is niet genoeg. Daarbij heeft de Saoedische economie nu ook klappen gekregen door de wereldwijde daling van olieprijzen. Naar schatting leeft een kwart van de bevolking in armoede.

Vrouw

Help ons alstublieft. God zegene u. Ik heb vier kinderen. We hebben niks. Ik moet wel bedelen.

Yasser

Mag ik niet naar binnen?

Bewaker

Nee, alleen vrouwen en kinderen.

voice-over

Dagelijks krijgt Yasser te maken met beperkingen en controles van de religieuze politie. De agenten houden toezicht op de strikte naleving van de islamitisch regels en staan bekend om hun harde optreden. De handhavers van deugd zijn continu aanwezig op straat en in winkelcentra. Burgers worden de hele dag in de gaten gehouden en aangesproken.

Man

Wat je doet is fout. Je draagt make-up en je filmt me.

Vrouw

Het dragen van make-up is niet verboden. Bemoei je er niet mee.

00.07.02

voice-over

De religieuze politie controleert of vrouwen helemaal bedenkt zijn en haalt mensen op, om te gaan bidden. Deze strenge vorm van islam staat bekend als wahabisme en staat aan de basis van de oprichting van Saoedi-Arabië.  Er is geen theater of openbare vertoning van films. Alcohol is verboden.

Man

Je moet je schamen. Alleen in God is het geluk te vinden.

voice-over

Vanaf de oprichting heeft de koninklijke familie de steen van de religieuze gezagsdragers nodig gehad om aan de macht te blijven. Het is een van de weinige landen waar de strenge islamitsiche shariawetten gelden. Zweepslagen, het afhakken van lichaamsdelen en de doodstraf worden gezien als terechte straffen voor criminelen. Er was hoop dat de nieuwe koning hervormingen zou doorvoeren maar hij heeft het afgelopen jaar een recordaantal executies uitgevoerd.

Man

Ik heb niemand gedood.  

voice-over

Vorig jaar zijn in Saoedi-Arabië 157 mensen geëxecuteerd. De voltrekking wordt vaak in het openbaar uitgevoerd met een zwaard.

Man

Ik heb niemand gedood. Ik heb niemand gedood. God is mijn getuige.

voice-over

Deze Burmese vrouw is veroordeeld voor het doden van haar stiefdochter. De onthoofde lichamen worden soms tentoongesteld. De Saoedi’s zien het als misdaadpreventie. Internationaal wordt geprotesteerd tegen de mensenrechtenschendingen. Dit gebeurt vooral door middel van stille diplomatie. Maar dat heeft volgens Amnesty International tot nu toe geen enkel effect gehad.

Yasser

De oppositie wordt gearresteerd en in de gevangenis mishandeld. Dit is geen islam. De staat heeft niets met de islam te maken. Iedereen is boos, maar niemand kan zich uitspreken. Iedereen is bang te worden opgepakt. Het regime houdt alles geheim, want als ze toestaan dat mensen vrijuit kunnen spreken is dat het begin van het einde voor hen.

voice-over

Ondanks de problemen voor de bevolking doet het westen goede zaken met het koninkrijk. Saoedi-Arabië is de grootste olie-exporteur ter wereld en een belangrijke bondgenoot in de strijd tegen IS en al-Qaida.

[caption]

Petraeus

Geen enkel land is een perfecte bondgenoot. Er is altijd een keerzijde. Zo gaat dat nu eenmaal in de wereld.

[caption]

Kemp

We keuren niet goed wat Saoedi-Arabië doet. Maar we hebben ze nodig om andere regimes te bestrijden. En dan hebben ze ook nog eens te veel olie.

voice-over

Door de olie is het een belangrijke handelspartner. Daarnaast geeft het koninkrijk kapitalen uit aan wapens. Zo heeft Engeland alleen al in de afgelopen vijf jaar meer dan zes miljard euro verdiend aan de wapenhandel.

00.10.22

[Caption]

Shaw

Saoedi-Arabië is een hele belangrijke handelspartner. We kopen olie van ze, verkopen wapentechnologie aan ze en als bondgenoot leveren ze ons inlichtingen over al-Qaida activiteiten. Maar het is ironisch dat al-Qaida voorkomt uit een extreme interpretatie van het wahabisme, het officiële geloof van Saoedi-Arabië, dat ze al sinds 1979 wereldwijd verspreiden. Dus er zit een zekere ambivalentie in de relatie met ze.

voice-over

Ook Nederland doet graag zaken met koning Salman. Een halfjaar geleden brengt de Rotterdamse burgemeester Aboutaleb samen met het Havenbedrijf Rotterdam een vierdaags werkbezoek aan Saoedi-Arabië. De gemeente schrijft in een persbericht dat het olieland van groot belang is voor de Rotterdamse economie. Er ontstaat ophef over het bezoek in de gemeenteraad en kranten. Nederland verdient ook aan de wapenhandel met de oliestaat, al is het in veel mindere mate dan onze buurlanden. De bezorgdheid hierover groeit.

[caption]

Pechtold

We hebben de afgelopen tien jaar voor miljoenen en miljoenen aan Saoedi-Arabië aan wapens geleverd.

Witteman

En heeft u daartegen geprotesteerd?

Pechtold

Ehm, te laat.  

voice-over

De afgelopen jaren proberen Kamerleden een verbod af te dwingen op de Nederlandse wapenexporten naar Saoedi-Arabië. Maar dat lukt niet. De regering vindt het niet nodig omdat de wapenhandel naar de oliestaat al aan strenge eisen gebonden is. Het Europees Parlement stemt twee maanden voor een embargo en wil de export van wapens naar het Koninkrijk wel verbieden. Maar de Europese lidstaten zijn niet verplicht dit uit te voeren. 

In Saoedi-Arabië is het Yasser gelukt om de geheime camera de moskee in te smokkelen. Het vrijdaggebed is voor alle inwoners verplicht.

Stem

Kalief Omar zei: De joden hebben verderf op aarde gezaaid. Moge God de gesel van de bestraffing over hen laten gaan. Laat ze ten onder gaan en stel ze als voorbeeld.  

voice-over

De orthodoxe islamitische staatsleer wordt kinderen met de paplepel ingegoten. Yasser filmt een jongen van veertien en vraagt hem zijn schoolboeken te laten zien. De boeken worden in Saoedi-Arabië gemaakt en verspreid over de hele wereld.

Yasser

Wat zou je zeggen over sjiieten en ongelovigen?

Jonge

Je moet de christenen bestrijden tot ze uitgeroeid zijn. Ze moeten afgeslacht worden. Dat leren we op school.

voice-over

Het schoolboek veroordeelt ook de sjiitische minderheid, een andere grote stroming van de islam.

Jongen

We leren dat sjiieten godslasteraars zijn. Ze moeten bestreden en verdreven worden. Het zijn ketters die zich aan de islam moeten onderwerpen.

voice-over

Volgens het regime zijn de lesboeken inmiddels aangepast en zijn de ophitsende vooroordelen verwijderd. Maar de boeken staan nog overal ter wereld in moskeeën. Saoedi-Arabië heeft in de afgelopen tientallen jaren meer dan zeventig miljard van de oliedollars gebruikt om de strenge leer te verspreiden. Hierdoor heeft de wahabitische stroming ook onder moslims buiten Saoedi-Arabië een grote aanhang gekregen. Ook in het deel van Syrië dat nu door IS wordt bezet.

00.14.07

[caption]

Al-Ahmed

Ali Al-Ahmed ,  directeur Institute for Gulf Affairs

Geen wonder dat duizenden Saoediërs zich aansluiten bij IS en andere terroristische groeperingen want ze zijn op Saoedische scholen opgeleid.

Voice-over

Saoedi-Arabië heft altijd ontkend banden te hebben met terroristen, maar vijftien van de negentien kapers van de bloedige aanslag op het World Trade Center in New York waren Saoedische staatsburgers.

Stem

Oh mijn hemel.

voice-over

Ook Osama Bin Laden komt uit een prominente Saoedische familie. Daarom is in de Verenigde Staten na 9-11 onderzoek gedaan naar de banden. Er is geen bewijs gevonden voor financiële steun van de Saoedische autoriteiten aan al-Qaida maar niet iedereen is overtuigd. Mede omdat een deel van het rapport niet openbaar is gemaakt. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat er geld is doorgesluisd naar al-Qaida via een instelling die geld kreeg van de Saoedi’s om de wahabistische leer internationaal te verspreiden. Volgens de CIA hebben meerdere regeringen in de islamitische wereld dit soort instellingen gefinancierd. Maar schoot het toezicht tekort.

[caption]

Levitt

Je had personen in Saoedi-Arabië, prominente burgers en soms mensen met banden met de koninklijke familie, die geld doorsluisden voor van alles. Zo gingen er kapitalen naar het promoten van het wahabisme. En dat had, veelal onbedoelde, gevolgen.  Maar die hadden ze vooraf kunnen voorzien.

voice-over

Rijke Saoedi’s steunen terreurbewegingen zoals IS. Dat blijkt uit onderzoek van het Amerikaanse Washington Institute. Honderden miljoenen dollars zijn vanuit Saoedi-Arabië weggesluisd naar terreurgroepen in Syrië, waaronder IS. De strijd tegen president Assad in Syrië en het sjiitische bewind in Irak kan op instemming rekenen van veel Saoedi’s, maar er is geen bewijs aangetroffen van financiële banden tussen de Saoedische autoriteiten en IS.  De koning heeft de laatste jaren wetten ingevoerd tegen donaties van vermogende burgers. Het regime verklaart IS op geen enkele manier te ondersteunen maar juist te bestrijden. Ze wijst op de actieve rol van Saoedi-Arabië tegen de terreurbeweging, waaronder de  gezamenlijke luchtaanvallen met het westen. Maar volgens critici is de ideologie van de Saoedi’s het grote achterliggende probleem. Ze waarschuwen dat de strikte leer een voedingsbodem is voor terrorisme.

00.16.54

[caption]

Nakhleh

De ideologie van IS verschilt niet enorm van de wahabistische, salafistische islam die Saoedi-Arabië aanhangt. Als de Saoedi’s dat niet aanpakken zullen we continu de oorlog van gisteren voeren. Als we IS al verslaan ,staat er wel een andere terreurgroep op, misschien met een andere naam, maar met de ideologie die voortkomt uit Saoedi-Arabië.

[caption]

Shaw

Uit nationaal belang moeten we meewegen dat ze een reële bedreiging zijn. De ideologie uit dat land is een bedreiging. Dat zien we terug bij IS en bij de terroristen in ons land.

Stem

Het is verboden om te filmen.  

Yasser

Dit is het plein waar Raif Badawi zweepslagen heeft gekregen. Raif heeft zijn mening op een fatsoenlijke manier geuit. Hij vermoordde niemand. Hij heeft geen aanslagen gepleegd.

voice-over

Na de eerste vijftig zweepslagen wordt internationale druk uitgeoefend op Saoedi-Arabië om Badawi vrij te laten. Ook vanuit Nederland. Hij heeft de rest van de zweepslagen nog niet hoeven ondergaan, maar hij zit nu vier jaar vast in een beruchte gevangenis. Zijn vrouw Ensaf en hun drie kinderen is het gelukt om uit Saoedi-Arabië te vluchten. In Canada hebben ze asiel gekrege4n.

Interviewer

Weet je waar papa is?

Dochter

Ja, in de gevangenis.

Interviewer

Waarom zit hij daar?

Dochter

Omdat….dat weet ik niet.

Interviewer

Wat heeft hij gedaan?

Dochter

Hij heeft niets gedaan. Hij moest alleen naar de gevangenis omdat hij iets geschreven had. Ik wilde dat ik kon teruggaan in  de tijd en zeggen dat hij ’t niet moest schrijven.

Interviewer

Wanneer zal hij z’n vader zien denkt hij?

Dochter

Ik hoop dat hij vandaag thuiskomt.

Interviewer

Wanneer zul jij hem weer zien, denk je?

Dochter

Dat weet ik niet.

voice-over

Af en toe mag Raif zijn kinderen bellen vanuit de gevangenis. Vanuit Canada brengt Ensaf de zaak internationaal onder de aandacht. het levert een lichtpuntje op. Door haar campagne en de internationale druk op Saoedi-Arabië zal een Saoedische rechtbank het dossier opnieuw bestuderen.

Ensaf

Eerlijk gezegd heb ik altijd hoop. Ik hoop dat hij dit jaar met kerst bij ons zal zijn. Maar ik weet het niet. Ik heb nog nooit goed nieuws uit Saoedi-Arabië gehad.

voice-over

In Saoedi-Arabië is undercover cameraman Yasser op weg naar het oosten van het land. Hier is het ondergrondse netwerk van de activisten vijf jaar geleden geboren. Tijdens de Arabische lente in 2011 ontstaan daar voor het eest in jaren grote protesten tegen het overheersende regime die overslaan naar andere delen van het land. Er is voor het eerst hoop dat verandering binnen bereik is in Saoedi-Arabië.   

00.20.36

Yasser

We vonden allemaal dat het tijd werd om een eind te maken aan de tirannie die ons decennia heeft onderdrukt. De overwinning leek voor ons binnen handbereik. Daarom was de teleurstelling groot, na alles wat we gedaan hadden. Het was frustrerend, schandelijk en heel verdrietig.

voice-over

Veel van de Saoedische rijkdom komt van de olievelden uit het oosten van het land maar de bewoners profiteren hier minder van dan de andere delen van het koninkrijk. Het is namelijk de thuishaven van de sjiitische minderheid, die op gespannen voet leeft met de soennitische heersers.  Geïnspireerd door de Arabische lente gaan in 2011 jonge sjiitische mannen in ongekende aantallen de straat op. Ze trotseren het demonstratieverbod.  De sfeer tussen de demonstranten en de politie wordt steeds grimmiger en escaleert. Er vallen tientallen doden, ook aan de kant van de politie. UIteindelijk slaat het regime de opstand neer.

De zeventienjarige Ali al-Nimr doet mee aan de protesten. Als het politiegeweld toeneemt en onder zijn ogen doden vallen, raakt hij buiten zinnen van woede. Hij stapt op de politie af.

Al-Nimr

Schiet me maar neer. Zie je me staan en zie je m’n huis?

voice-over

Ali gebruikt zijn mobiele telefoon om zijn confrontatie met de politie te filmen.

Al-Nimr

Ik heb alleen m’n camera. Ik film dit huis en jij filmt mij.

voice-over

Snel hierna wordt Ali opgepakt. De minderjarige wordt aangeklaagd voor veertien vergrijpen, waaronder deelname aan demonstraties tegen de overheid en het gooien van een Molotov cocktail.

[caption]

Vader Ali

Ali belde me vanuit de gevangenis in Riyad en vroeg me naar iets in de gerechtelijke documenten. Hij was aangeklaagd wegens ‘opruiing en hoogverraad’.  Ali is nog maar een kind. Hij vroeg: papa, wat betekent dat? Papa, wat betekent hoogverraad? 

voice-over

De straf voor hoogverraad is onthoofding, gevolgd door kruisiging in het openbaar. Volgens zijn familie wordt Ali zo hard aangepakt vanwege zijn oom, sheik Al-Nimr. De sjiitische sjeik wordt door de Saoedische autoriteiten beschouwd als de spirituele leider van de protesten en heeft nauwe banden met hun aartsvijand Iran.

Sjeik Al-Nimr

We lijden al honderd jaar onder onderdrukking, onrecht, angst en intimidatie. We zijn niet bang voor de dood en verlangen naar het martelaarschap.

00.23.38

voice-over

In september 2015 wordt Ali officieel ter dood veroordeeld, zonder verdere mogelijkheid van beroep. In diezelfde week wordt bekend dat Saoedi-Arabië de nieuwe voorzitter is geworden van een forum in de Mensenrechtenraad van de Verenigde Naties. De terdoodveroordeling van Ali leidt weer tot ophef. In Nederland stelt de Tweede Kamer vragen aan minister Koenders. Hij laat weten geschokt te zijn en dat er contact zal volgen met Saoedi-Arabië.

Na de Arabische lente worden de teugels van de sharia wetgeving strakker aangetrokken om de bevolking onder de duim te houden. Tegelijkertijd komt de koning de bevolking tegemoet. Er komt geld voor armoedebestrijding, ruim 1 miljard dollar. En hij belooft een aantal sociale hervormingen door te voeren, ook voor vrouwen. Voor het eerst mogen ze stemmen en meedoen aan lokale verkiezingen, maar vrouwen hebben nog lang niet dezelfde rechten als mannen. Ze mogen niet autorijden en hebben vaak een mannelijke begeleider nodig om simpele dingen te kunnen doen zoals naar de dokter gaan.

voice-over

De ondergeschikte positie wekt agressie tegen vrouwen in de hand.

[caption]

Al-Dosari

Dit is een stammenmaatschappij en dat wordt zo gehouden. Geweld is een symptoom van de positie van vrouwen. Want het weerspiegelt de visie op de rol van de vrouw. De regering wil in wezen dat de man en vader de macht behoudt. Geweld wordt gebruikt als straf of als machtsmiddel.

voice-over

De Saoedische autoriteiten laten weten het geweld af te keuren en hiertegen op te treden. Er zijn ook vrouwen die in opstand komen tegen het bewind. Zoals Loujain Hathloul. Ze voert campagne tegen het verbod op autorijden voor vrouwen. Eind 2014 rijdt ze vanuit de Verenigde Arabische Emiraten Saoedi-Arabië in.

Hatlhloul

Hoi, ik ben Loujain Hathloul. Ik zit nu op de Ghweifat Road en probeer de Saoedische grens over te steken. Ik ben benieuwd.

voice-over

Vlak nadat dit is gefilmd wordt ze opgepakt. Ze wordt tweeënhalve maand vastgehouden, zonder proces. De documentairemakers willen weten hoe het nu met haar gaat. Ze hebben contact met Loujain kunnen leggen en zijn op weg naar een interview met haar in Saoedi-Arabië.  Journalisten worden mondjesmaat toegelaten in het koninkrijk en mogen er niet zonder begeleiders filmen. De documentairemakers hebben besloten dit te omzeilen. Ze richten een nepbedrijf op en reizen als zakenmensen naar Riyad voor een congres over cybercriminaliteit. Ze filmen met verborgen camera’s, maar ze worden bij de paspoortcontrole bijna gesnapt.

Beambte

Wat is dat?

Journalist

Sorry hoor.

Voice-over

In Saoedi-Arabië is filmen zonder toestemming overal verboden. Onderweg bezoeken de journalisten een beruchte locatie van het land, chopchop-square. Hier worden veel van de doodstraffen publiekelijk voltrokken. Het plein heeft

een afvoersysteem voor het bloed van de executies.

Journalist

Hier zitten ook nog bloedspatten.

00.27.21

voice-over

De twee westerlingen midden op het plein trekken al snel de aandacht en de politie komt poolshoogte nemen.

voice-over

De journalisten gaan snel naar het congres over computerbeveiliging. Ze zijn er als vertegenwoordigers van Cybersafe UK, het bedrijf dat ze als dekmantel hebben opgericht. Twee hoge politieambtenaren die aanwezig zijn op de beurs spreken de journalisten aan.

Journalist

Ik ben Sam, aangenaam.

Politie

Aziz, aangenaam. Hoe maakt u het.

Politie

Cyber Safe UK, zegt u?

Journalist

Verzekeraars tegen online criminaliteit.  Is dat ook een bedreiging voor Saoedische bedrijven?

voice-over

De man is hoofd computerbeveiliging bij de Saoedische politie. Hij vertelt graag over zijn connecties in Engeland en Amerika.

Politie

Het was een hele goede ervaring, bij de politieacademie in Phoenix.

Journalist

Worden veel hoge Saoedische politiemensen in Amerika opgeleid?

Politie

Ik heb ook drie trainingen in Engeland gehad. Ze zijn heel taai.

Journalist

Die Britse agenten?

Politie

Lieve hemel.

voice-over

Tot verbazing van de journalisten vertellen de Saoedische agenten over trainingen door de Britse politie. Tot dan is de Engelse regering daar niet open over geweest. Inmiddels is bevestigd dat sinds 2012 meer dan 300 Saoedische agenten zijn opgeleid door de Britten. De trainingen zouden gericht zijn op de verbetering van de mensenrechten in het land.

00.29.04

Het is tijd voor het interview met Loujain. Mogelijk wordt ze gevolgd voor de autoriteiten dus vindt de ontmoeting plaats op een geheime locatie. De journalisten willen weten hoe het verder met haar is gegaan, sinds haar vrijlating.  

[caption]

Hathloul

Ik word al vanaf het begin bedreigd. Mijn auto is beschadigd en ik ben bijna in elkaar geslagen vanwege de campagne.  Ik heb brieven gekregen op Facebook en allerlei foto’s van wapens. Ze zeiden dat als ik ermee doorga ik word vermoord of mijn familie gemolesteerd.

voice-over

Loujain krijgt heftige reacties over zich heen. Voor sommige vrouwen is ze een heldin door haar strijd om te mogen autorijden. Maar het roept ook veel haat op.

Hathloul

Ik probeer voor hun rechten te vechten. Maar sommigen geloven niet dat ze het recht hebben. Ze weigeren het te geloven en kunnen het niet aanvaarden. Maar ik denk dat ze gevangen zitten in hun oude gewoonten en gedachten. Of ze zijn gewoon bang voor de vrijheid.

voice-over

Officieel mag ze geen actie meer voeren, maar ze gaat door. Ze wil meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen, de eerste waar Saoedische vrouwen aan mogen deelnemen, en laat zich inschrijven als kandidaat.

00.30.28

Man

Heb je het gedaan?

Hathloul

Jazeker.

Het is eng, zeker wel. Maar ik ga door. Ik hou niet op. Ik zet stapjes, en ik beef ervan, maar ik geef niet op.

voice-over

Na het interview gaan de journalisten terug naar het hotel. In de hotelkamer zien ze al snel dat de website van het bedrijf dat ze als dekmantel hebben opgericht, is gehackt.

Journalist

Dat ziet er somber uit.

Jouralist2

We moeten maar weg.

voice-over

Wie er precies achter zit is onduidelijk maar het lijkt erop alsof ze door de mand zijn gevallen. Het risico op een arrestatie is nu reëel.

Journalist

Hopelijk hebben we geen reisverbod op onze paspoorten gekregen.

voice-over

Ongerust gaan ze snel op weg naar de luchthaven. Het is de journalisten gelukt om het land te verlaten. De vrouw van Raif Badawi is in Straatsburg. Ze zal daar namens haar man een prijs in ontvangst nemen van het Europees Parlement. Dat is goed voor haar campagne, maar het beroep in Raif’s zaak voor de Saoedische rechtbank is niet goed verlopen.

Ensaf

Raif is overgeplaatst naar een gevangenis die speciaal gereserveerd is voor mensen met een definitief vonnis dat ze uit moeten zitten. Dat was heel slecht nieuws want ik maak me grote zorgen om zijn gezondheid.

voice-over

Als reactie op de afwijzing van zijn beroep is Badawi in hongerstaking gegaan, maar dat heeft Ensaf de kinderen niet verteld.

Ensaf

Ik heb ze verteld van zijn overplaatsing, maar niet over zijn hongerstaking. Die arme kinderen zijn zo moe van al het slechte nieuws. Hun jeugd is verloren gegaan door alles wat we hebben meegemaakt. Gelukkig geven de kinderen mij nog de hoop en kracht om door te gaan. Maar Raif heeft het zwaar. Hij is weggehaald bij zijn kinderen. Zijn straf is zo wreed en onrechtvaardig.

00.32.55

[caption]

Nieuwslezer

Zelf zit hij nog in de gevangenis in Saoedi-Arabië, blogger Raif Badawi, omdat hij kritiek had op de islam. Daarom nam zijn vrouw in Straatsburg de prijs in ontvangst. De Sacharov mensenrechtenprijs. 

voorzitter

Verleen Raif Badawi gratie en laat hem onverwijld vrij zodat hij herenigd kan worden met zijn gezin.  

Ensaf

Hij heeft zo’n zware straf niet verdiend. Hij heeft alleen zijn mening gegeven en op papier gezet.

voice-over

Twee weken na de uitreiking van de prijs, op twee januari van dit jaar, maakt Saoedi-Arabië bekend dat ze 47 mannen heeft geëxecuteerd. Het is de grootste massa-executie sinds 1980. Onder de geëxecuteerden zijn veel veroordeelde al-Qaida terroristen. Maar ook de sjiitische geestelijk leider sjeik Al-Nimr is ter door gebracht. Zijn neef, Ali, is nog gespaard. Er is in het sjiitische deel van het Midden-Oosten met grote woede en demonstraties gereageerd op de executie van sjeik Al-Nimr. Ook zijn de spanningen met het sjiitische Iran daardoor opgelopen. De Engelse regering heeft de documentairemakers laten weten dat Saoedi-Arabië heeft verzekerd dat het neefje van de sjeik, Ali, niet geëxecuteerd zal worden.

00l34l28

In december vonden de eerste lokale verkiezingen plaats, waar ook vrouwen aan deel mochten nemen. Maar activiste Loujain werd door de autoriteiten niet op het stembiljet geplaatst.

Loujain

Ik ben veel te lastig. Daarom willen ze me niet. Volgens mij ben ik ze te assertief als het om mensen- en vrouwenrechten gaat. 

voice-over

Loujain woont nog in Saoedi-Arabië. Ze heeft een verklaring op haar website geplaatst, waarin staat dat ze niet wist dat de journalisten geen toestemming hadden om t  filmen in Saoedi-Arabië. In de verklaring distantieert ze zich van deze sensationele en ongebalanceerde documentaire. Ze schrijft dat de bedreigingen aan haar adres onlangs zijn toegenomen. Ook de Saoedische autoriteiten hebben laten weten deze documentaire te verwerpen.  

Yasser heeft na zes maanden undercover filmen zijn camera neer moeten leggen. Na de executies zijn in Saoedi-Arabië grote spanningen ontstaan. Filmen is te riskant geworden.

Yasser

Ik kan niet doorgaan. Mijn vrienden worden opgepakt. Als ze m’n camera vinden, zeggen ze dat ik een terrorist ben. We kennen het ware gezicht van de koning.

00.35.44