Transcriptie - Nederland belastingparadijs - de politiek

00.14

Caption

00.25

Voice

Multinationals ontwijken op legale wijze belasting. Via Nederland.

00.29

Eickhout

Ikea, Starbucks, BASF, dan hebben we het echt over miljarden die die bedrijven eigenlijk dus niet aan belasting betalen.

00.37

Voice

Bedrijven profiteren, maar bijvoorbeeld Griekenland loopt belastinggeld mis via Nederland.

00.42

Leontopoulos

Ze faciliteren grote Griekse bedrijven om hier de belasting te ontduiken. Natuurlijk is dat hypocriet.

00.48

Voice

Hypocriet? Volgens de Nederlandse politiek is er niets aan de hand.

00.52

Wiebes

Nee, geen dealtjes. Eh, alles wat er met grote bedrijven is afgesproken is binnen de wet.

00.58

Voice

We gaan naar het PvdA congres waar we met PvdA ministers hopen te spreken.

01.02

Interviewer

Mw. Ploumen, goeiemorgen.

01.04

Ploumen

Hallo

01.05

Voice

Omdat ze ons geen interview willen geven.

01.08

Interviewer

Dag mijnheer Dijsselbloem. Een goedemiddag. Sorry dat ik u zo overval, maar ik wil toch graag wat vragen stellen aan u over Nederland als belastingparadijs.

01.17

Voice

Zembla onderzoekt het Nederlandse belastingparadijs en de rol van de politiek.

Caption

01.37

Journaal

Acht uur. Sinds de Panamapapers naar buiten kwamen....

01.40

Honderden belastingdocumenten van grote internationale....

01.43

Het gaat om bedrijven als Ikea, Amazon en Heinz.....

01.46

Voor multinationals is Nederland een belastingparadijs

01.47

Rijken die gebruik maken van belastingparadijs

01.51

Nederland heeft een gunstig belastingklimaat...

01.53

Het geld ondergaat door de Luxemburgroute....

01.56

Er stromen miljarden door ons land via fiscale constructies en brievenbusfirma's.

02.03

Voice

Panamapapers, Luxembourg leaks en voetbal leaks. Het zijn allemaal onthullingen over belastingontwijking van multinationale bedrijven. En Nederland speelt elke keer weer een belangrijke rol.

02.17

Weyzig

Dat wordt natuurlijk mogelijk gemaakt door, door bepaalde wetgeving. Dat wordt mogelijk gemaakt doordat Nederland bepaalde dingen faciliteert...

02.25

Voice

Francis Weyzig is belastingdeskundige en werkt bij ontwikkelingsorganisatie Oxfam Novib. Volgens hem is deze belastingontwijking bewust door de Nederlandse politiek gecreëerd.

02.35

Weyzig

Dat is bewust in stand gehouden ja. En er zijn ook door de jaren heen bewust regelingen opgezet waarvan  gewoon van te voren bekend is, van te voren gewaarschuwd is: dit gaat op grote schaal misbruikt worden door buitenlandse multinationals.

02.50

Jan van de Streek

Allereerst is van belang dat die belastingontwijking volstrekt legaal is. Die is dus binnen wet- en regelgeving vindt die plaats. Het is geen ontduiking, het is ontwijking. De vraag is waarom zijn die mogelijkheden er?

03.02

Voice

Jan van de Streek is hoogleraar belastingheffing bij multinationals. Hij werkt tevens bij Loyens & Loeff, een belastingadvieskantoor.

03.10

Jan van de Streek

Het belang van Nederlandse multinationals heeft altijd een rol gespeeld bij de inrichting van ons belastingstelsel.  Alleen de wereld was nog niet zo eh, de, de globalisering had nog niet zo toegeslagen in de jaren 60 als nu.

03.26

TV-stem

Philips.  De grootste particuliere werkgever van Nederland. Philips is een bekende naam in alle werelddelen.  In Europa, Afrika, Azië, Noord- en Zuid-Amerika en Australië, overal staan Philips bedrijven.

03.40

Jan van de Streek

Nederland heeft van oudsher veel eigen Nederlandse multinationals, die grensoverschrijdend opereren. En voor die oude traditionele economie hebben wij een belastingstelsel gebouwd wat die bedrijven helpt te expanderen.

03.53

Weyzig

International investeringen worden gefaciliteerd, dat bedrijven die wereld wijd actief zijn...

03.58

Int.

Zoals Philips..

03.59

Weyzig

Zoals Philips, zoals Shell, zoals Unilever, dat die niet in het buitenland belasting moeten betalen en dan over diezelfde winst in Nederland nog een keer.

04.08

Interviewer

Dat is ook wel eerlijk lijkt me dat je geen dubbele belasting betaalt.

04.11

Van de Streek

Dat klopt, maar als het buitenland dus laag belast gaan wij niet bijheffen tot ons eigen tarief. Zodat onze Nederlandse multinational in het buitenland de concurrentie aan kan met de locale concurrenten die daar ook het lage tarief betalen.

04.26

Voice

Om de Nederlandse multinationals nog verder tegemoet te komen gaat de Nederlandse regering belastingverdragen afsluiten met vele landen. Hierin wordt afgesproken welk land waarover belasting heft. Dit wederom om dubbele belasting te voorkomen.

04.41

Van de Streek

We zijn in de jaren 60 begonnen met het afsluiten van belastingverdragen. We zijn één van de landen met de meeste belastingverdragen, we hebben er nu wel 144.

04.50

Int.

Dus we hebben een goeie infrastructuur om het zo te zeggen.

04.52

Van de Streek

We hebben een hele goede fiscale infrastructuur die onze multinationals helpt, maar als bijvangst effect heeft dat ook lege hulzen brievenbus maatschappijen naar Nederland komen om daarvan te profiteren.

05.03

Weyzig

Dus dan gaat het niet meer over eh Philips of Shell of Unilever, maar dan gaat het over grote Amerikaanse bedrijven of Canadese mijnbouwbedrijven of Japanse investeerders. Die hebben allemaal de weg via Nederland gevonden.

05.16

Van de Streek

Die zitten hier in Nederland vanwege een schakelfunctie. Een knooppunten financieel netwerk van geldstromen.

En je kan door Nederland fiscaal gunstig geld laten stromen. En dan bespaar je buitenlandse belasting. Door in Nederland te zitten.

05.32

Interviewer

Dat noemen ze ook dus belastingontwijking?

05.34

Van de Streek

Dat is belastingontwijking. Zondermeer. Ja.

05.37

Voice

Nederlands is met Rotterdam al een grote doorvoerhaven van goederen. Door de gunstige belastingwetgeving wordt Nederland ook een doorvoerhaven van geld.

05.46

Van de Streek

Dat betekent dat wij een voorportaal zijn van belastingparadijzen. Dus even een voorbeeldje: als je van Duitsland betaalt naar Bermuda of de Kaaimaneilanden krijg je fiscaal problemen. In Duitsland moet je betalen omdat je, omdat er een geldstroom loop naar de Kaaiman eilanden of Bermuda. Als je eerst naar Nederland betaalt van uit Duitsland en dan doorbetaalt naar de Kaaimaneilanden of Bermuda is het fiscaal gratis. Dus wij, wij faciliteren, wij zijn portaal van tax-savers.

06.19

Weyzig

Ja, wat begon als: zorgen dat bedrijven niet twee keer belasting hoeven te betalen eh is uiteindelijk ook uitgemond in allerlei mogelijkheden voor bedrijven om twee keer geen belasting te betalen dus helemaal niet, in een ander land niet, maar Nederland ook niet.

06.32

Interviewer

Als je belasting wilt ontwijken dan kun je haast niet om Nederland heen?

06.36

Van de Streek

Ja, dan kon je dus van oudsher in Nederland een brievenbusmaatschappij oprichten waar je het geld doorheen liet stromen. En dan kon het onbelast Nederland in en onbelast Nederland uit.

06.47

Voice

Nederland heeft samenvattend een zeer gunstig belastingklimaat voor buitenlandse multinationals. Over de winsten uit het buitenland wordt in Nederland niet nóg eens belasting geheven.

06.58

Voice

Nederland heeft m 144 landen belastingbedragen. Dus haast elke ontwijkconstructie via Nederland is mogelijk.

07.06

Voice

En multinationals kunnen zelfs vooraf afspraken maken met de belastingdienst over de eventueel te betalen belasting.

07.13

Van de Streek

Alleen nu zie je dat dat gebruikt wordt, die functie van ons wordt gebruikt, niet voor onze eigen multinationals of voor eh he, voor reële bedrijven, maar voor flitskapitaal.

07.21

Interviewer

Is dat misbruik?

07.23

Van de Streek

Dat is fiscaal misbruik, maar nog steeds binnen wet- en regelgeving.

07.29

Politici

Maar Nederland is een doorvoerland, maar dat maakt Nederland absoluut geen belastingparadijs.

07.32

En dat ik het vervuiling vind van het eigen nest...

07.34

Honderden of duizenden mensen hier in dienst...

07.37

Aantrekkelijk vestigingsland. Maar alles volgens de wet....

07.40

Ze zijn goed voor meer dan een miljoen arbeidsplaatsen...

07.42

Dat Nederland een belastingparadijs zou zijn....

07.43

Voice

Politici ontkennen dat Nederland een belastingparadijs is. Maar eigenlijk is het een kwestie van definitie. Want Nederland is een doorvoerland van vele duizenden miljarden dollars, yens en euro's. In 1990 stroomt jaarlijks zo'n 400 miljard euro door Nederland. Dat groeit, vooral vanaf 2000 naar gigantisch veel geld van miljarden naar zelfs biljoenen. In 2015 bijna 10 biljoen euro. Een enorm bedrag van een 10 met 12 nullen. Inmiddels zitten er ruim 14.000 zogenaamde brievenbusfirma's in Nederland  met weinig tot geen personeel.

08.22

Van de Streek

In het belastingrecht wordt geen onderscheid gemaakt naar hoeveel mensen je op de payroll hebt.

08.27

Interviewer

Dat maakt niet uit...

08.28

Van de Streek

Nee.

08.29

Interviewer

Je maakt gewoon..

08.30

Van de Streek

Je, je gaat naar de notaris, je richt een vennootschap op, dan bestaatie. Dan kun je dus geld doorsluizen via Nederland.

08.36

Voice

Het zijn papieren constructies. Enkel om belasting te ontwijken. Maar kan dat wel? Voormalig VVD- staatssecretaris Weekers zei dat er eisen zijn.

08.48

Voice

In de aangifte moeten ze verklaren of ze aan de substance-eisen voldoen. Die heb ik verbreed en verzwaard.

08.54

Van de Streek

Die substance-eisen dat is dat je hier de boekhouding moet vormen

08.56

Van de Streek

Dat je hier de belangrijkste bestuursbesluiten moet nemen, dat het personee,l wat de werkzaamheden voor, doet, dat zijn bijzonder weinig werkzaamheden maar daar ook voor geoutilleerd is. etc. etc.

09.08

Interviewer

Maar is dat veel werk, is dat veel personeel?

09.10

Van de Streek

Nee, nee, al die substance-eisen daaraan kan een vennootschap voldoen, een brievenbus door het uit te besteden aan een trustkantoor.

09.18

Voice

Trustkantoren zorgen voor inschrijving bij de Kamer van Koophandel. Voor een adres met een brievenbus en een Nederlandse directeur. Op papier zitten bijvoorbeeld hier in dit pand maar liefst 3292 bedrijven zoals voedingsconcern Danone, kledingketen Marks & Spencer, en het Britse tv-station BBC.

09.38

Weyzig

Een brievenbus is genoeg. Ja.

09.39

Interviewer

En dan kunnen er miljarden euro's doorheen stromen?

09.41

Weyzig

Dat is genoeg om gebruik te kunnen maken van de meeste Nederlandse belastingregels.

09.47

Voice

Een ander voorbeeld. Trustkantoor TMF. Hier zitten ook ruim 3000 bedrijven. TMF is betrokken bij Marvell en Spiderman, beide van Walt Disney. Hier zit ook wapenfabrikant Lockheed Martin. De trustkantoren zorgen ook voor een Nederlandse directeur. Zo is een werknemer van TMF bestuurder van maar liefst 180 multinationals.

10.11

Van de Streek

Nou er gebeurt weinig in die bedrijven, dus dan is het toch ook niet moeilijk om er veel onder je hoede te hebben, als er weinig gebeurt?

10.17

Interviewer

Dus dan kun je er ook makkelijk 130, 140 onder je hoede hebben?

10.20

Van de Streek

Ja. Ja. Misschien wel meer.

10.22

Voice

De vraag aan voormalig VVD staatssecretaris Weekers is waarom er niet meer eisen worden gesteld aan brievenbusfirma's. Maar hij wil niet reageren.

10.35

Politici

Eén miljard bezuinigingen op de solidariteit met de allerarmsten in de wereld....

10.40

Ontwikkelingssamenwerking anno 2013 heel anders is dan anno...

10.45

Het is een concessie die we doen om met deze partij op heel veel andere fronten dingen te bereiken...

10.50

Investeringen in ontwikkelingslanden, dat is weer goed voor ons bedrijfsleven..

10.52

Dit is kwartetten met de allerarmsten...

10.56

Voice

Ontwikkelingslanden moeten op eigen benen staan vindt de Nederlandse regering. Maar Nederland speelt bij belastingontwijking in ontwikkelingslanden een sleutelrol. Blijkt uit het promotieonderzoek van Francis Weyzig.

11.09

Weyzig

Ja, mijn conclusie is dat ontwikkelingslanden eh ja schade ondervinden van het Nederlandse belastingsysteem omdat het eh voor multinationals mogelijk maakt om ook in andere landen minder belasting te betalen, En dat is strijdig met het Nederlandse doel om juist te zorgen dat ontwikkelingslanden meer zelfstandig worden.

11.29

Voice

Bijvoorbeeld Malawi, één van de armste landen van de wereld. Uit dit rapport blijkt dat een Australisch mijnbouwbedrijf in Malawi de geldstroom via Nederland naar Australië laat lopen. Hierdoor loopt Malawi 27,5 miljoen dollar mis aan belastinginkomsten.

11.47

Interviewer

Want hoeveel geld verliezen ontwikkelingslanden daarmee?

11.48

Weyzig

Hoeveel precies is lastig te zeggen. Dat kan 500 miljoen zijn, iets meer of iets minder.

11.53

Int.

Wat ontwikkelingslanden verliezen door het Nederlands beleid.

11,56

Weyzig

Ja, wat ontwikkelingslanden jaarlijks mislopen.

12.00

Voice

Maar Den Haag ontkent dat er problemen zijn. Zo zei voormalig VVD-minister van financiën Zalm.

12.05

Voice

Als ik enige indicatie zou hebben dat ontwikkelingslanden de dupe zouden worden van onze belastingwetgeving ben ik de eerste om dat te corrigeren.

12.15

Weyzig

Ja, da's eigenlijk hetzelfde als ontkennen dat Nederland een belastingparadijs is. Eh, eh, ontkennen van het probleem.

12.22

Voice

We hebben voormalig minister Zalm om een reactie gevraagd, maar hij wil niet reageren.

12.26

Weyzig

Je zou eigenlijk willen dat ze het belastingsbeleid van Nederland meer coherent is. Met het ontwikkelingsbeleid.

12.33

Voice

En belastinggeld kunnen ontwikkelingslanden goed gebruiken. Bijvoorbeeld hier in Ethiopië. Dat al jaren last heeft van ernstige droogte. Miljoenen mensen zijn volledig afhankelijk van voedsel en water dat verstrekt wordt door de overheid. Ontwikkelingslanden moeten leren om op eigen benen te staan. Want wereldwijd gaat de ontwikkelingshulp omlaag. En dus zijn deze landen steeds meer afhankelijk van de eigen belastinginkomsten.

13.02

Interviewer

Waarom is belasting zo belangrijk voor ontwikkelingslanden.

13.05

Menghistu

Zonder belasting stokt de ontwikkeling en het beschavingsproces.

13.12

Voice

Menghistu studeerde in Amsterdam belastingrecht en gaf ruim 30 jaar les in Ethiopië.

13.18

Menghistu

Ik geloof niet dat landen die afhankelijk zijn van hulp...

13.22

Menghistu

...zich duurzaak kunnen ontwikkelen. Daarom moeten ze belasting proberen te heffen op hun binnenlandse activiteiten.

Even voor alle duidelijkheid. Ik ben vóór investeren, buitenlandse investeerders zijn welkom. Maar ik wil ook dat ze belasting betalen. Want veel ontwikkelingslanden zijn arm, waaronder ook dit land.

13.48

Voice

Belastingdiensten in ontwikkelingslanden hebben vaak weinig capaciteit. Daarom gaat Nederland de komende vijf jaar voor in totaal 25 miljoen euro deze belastingdiensten ondersteunen.

14.00

Interviewer

Ontduiken multinationals ook belasting in Ethiopië?

14.03

Moghistu

Als ze in rijke landen de belasting ontduiken dan is er grotere kans dat ze dat ook doen in arme landen met 'n geringe capaciteit.

14.14

Voice

Hoe valt belastingontwijking via Nederland te rijmen met hulp aan belastingdiensten in dezelfde ontwikkelingslanden? De minister voor buitenlandse handel en ontwikkelingssamenwerking Ploumen wil niet in Zembla reageren.

14.30

Stem

Het verschil tussen arme en rijke mensen in de wereld wordt steeds groter.

14.35

Nederland staat derde op de lijst van belastingparadijzen..

14.38

Is een manier om de welvaart eerlijker te verdelen. Belasting betalen.

14.41

Daarom lopen ontwikkelingslanden miljarden aan belastinginkomsten mis..

14.43

De verhouding tussen de allerrijksten en allerarmsten is steeds schever, dat...

14.47

Voice

Landen verliezen miljarden. Maar vreemd genoeg komt de eerste openlijke kritiek niet uit ontwikkelingslanden.

14.53

Obama

Goodmorning everybody.

14.56

Voice

Maar uit de Verenigde Staten.

14.57

Obama

Niemand betaalt graag belasting, zeker niet in economisch zware tijden.

15.00

Caption

Mei 2009

15.04

Obama

Maar veel Amerikanen begrijpen dat ze dit als goede burgers verplicht zijn. De belastingwet maakt het 'n klein aantal individuen en bedrijven erg makkelijk  om met behulp van buitenlandse belastingparadijzen niets te betalen.

15.22

Voice

Meteen na deze speech verstuurt het Witte Huis een persbericht waarin Nederland een tax-haven,  belastingparadijs, wordt genoemd.

15.30

Lezer

De Nederlandse regering is verbaasd over uitspraken van het Amerikaanse Witte Huis over het belastingklimaat hier. We worden een land genoemd met lage belastingen waar Amerikaanse bedrijven onterecht van profiteren.

15.43

Journaal

Minister Bos en Staatssecretaris De Jager zijn 'not amused' en willen opheldering.

15.47

De Jager

Nou, we zijn er niet blij mee en ik eh ga er ook vanuit dat die opheldering er komt en dat wij in de toekomst ook niet meer op dit soort lijstjes zullen eh prijken, niet meer tussen Bermuda en Ierland inderdaad in.

15.57

Voice

Na druk van toenmalig minister Bos en staatssecretaris De Jager past het Witte Huis hun persbericht aan. De zin over Nederland wordt geschrapt. Ook Bermuda en Ierland. De rest van het persbericht blijft precies hetzelfde.

16.11

Bos

Als de Amerikanen zelf iets willen veranderen om hoe zij met bedrijven omgaan en belastingdruk dat mogen ze. Zolang ze ons maar niet eh, zeg maar, meteen beeld belasten als dat wij dingen zouden doen die niet zouden mogen.

16.24

Voice

Toenmalig minister van financiën Wouter Bos wijst Obama terecht.

16.30

Weyzig

Ja, dat was een genante vertoning.

16.32

Weyzig

In 2009 was dat. Eh, er kwam een plan van Obama om agressieve belastingtrucs van Amerikaanse multinationals aan te pakken.

16.40

Voice

De Amerikaanse schatkist loopt miljarden dollars belasting mis. Obama baseert zich op cijfers uit 2003. Dertien procent van de winst van alle Amerikaanse bedrijven in het Buitenland wordt via Nederland naar belastingparadijzen gesluisd. Negen procent via Ierland en negen procent Bermuda.

16.59

Weyzig

Ja, je ziet hier dus dat Nederland alle energie heeft gericht op het eh veilig stellen van de eigen reputatie op het buiten schot blijven maar Nederland had zich hier moeten afvragen: hoe kan dit, hoe kan het dat Amerikaanse multinationals zo'n groot deel van hun buitenlandse winsten in Nederlands stallen.

17.18

Voice

Nederland trekt zich niets aan van Obama's kritiek. Sterker nog. Kabinet Balkenende gaat zelfs reclame maken. Nederland wordt aangeprezen als een land met lage belastingen. En op een andere site, ook gefinancierd door de Nederlandse overheid, lezen we: Nederland kent een gunstig fiscaal klimaat.

17.38

Weyzig

Nederland heeft door de jaren heen actief allerlei agressieve belastingtrucs gepromoot. Dus om dan te zeggen: ja,  je mag Nederland niet een belastingparadijs noemen, ja. Zorg dan dat de regels er ook naar zijn dat dat niet kan.

17.52

Voice

De reclame heeft effect. Dat bewijzen de meest recente cijfers van 2014. Belastingontwijking van Amerikaanse bedrijven via Nederland is gegroeid van 13 naar 14,5 proces.

18.05

Weyzig

D'r zijn gewoon miljarden aan inkomsten waar ze jaarlijks  helemaal geen belasting over betalen.

18.08

Interviewer

Dus Obama had gelijk?

18.09

Weyzig

Obama had gelijk. Ja, natuurlijk.

18.11

Voice

Waarom maakt Nederland reclame terwijl Obama kritiek heeft? De voormalig PvdA minister Bos en CDA staatssecretaris De Jager willen niet reageren.

18.23

Politici

Ik stoor mij mateloos aan de discussies over belastingparadijzen...

18.26

...die negeert volledig de praktijk van 20.000 postbusbedrijven...

18.29

Maar eh dat we nou een belastingparadijs zijn, nee. Dus voorzitter, even de volgende

18.33

Ik mag toch zeggen dat ik Nederland een belastingparadijs vind?

18.36

Verzoek de regering deze kwalificatie te verwerpen. En daarop aan te dringen deze kwalificatie achterwege te laten en gaan over tot de orde van de dag.

18.43

Voice

Motie aangenomen. En dus mag in het Nederlandse parlement niet meer over Nederland belastingparadijs gesproken worden. In het Europees parlement hebben ze daar géén problemen mee.

18.54

Eickhout

Wij worden natuurlijk ook aangesproken als Nederlandse Europarlementariërs van het oneerlijke beleid van Nederland.

18.59

Interviewer

En wat zegt u dan?

19.00

Eickhout

Ja, dat ik het met ze eens ben. Maar dat dit helaas regeringsbeleid tot nu toe is geweest.

19.07

Voice

Bas Eickhout is Europarlementariër voor GroenLinks. Waarom heeft Nederland ondanks alle kritiek de gunstige belastingwetgeving nog steeds niet afgeschaft?

19.16

Eickhout

Is een goeie vraag. Dat zou je eigenlijk aan de regeringspartijen zoals VVD en PvdA moeten vragen. Eh, het, het argument wat je vaak hoort is het gunstige investeringsklimaat.

19.26

Van de Streek

En dat is de zogenoemde kraamkamergedachte.

19.29

Van de Streek

Dat betekent dat het heel goed kan zijn dat een multinational die wereldwijd actief is, maar nog niet in Nederland, verleid wordt om in Nederland een brievenbus te starten die dan mogelijk uitgroeit tot iets groters, je moet natuurlijk altijd een beginnetje hebben.

19.43

Wiegers

Nou, het gaat om banen. Wij zitten ook niet op lege brievenbussen te wachten. Wij hebben iets aan reële activiteiten en daar zijn we ook goed in, eh, wij hebben iets aan echte hoofdkantoren, wij hebben iets aan echte banen.

19.54

Interviewer

Klopt dat argument?

19.55

Eickhout

Nee, er zijn tal van onderzoeken die laten zien dat uiteindelijk eh deze bedrijven alleen maar met een heel beperkt kantoortje in Amsterdam met maar een paar medewerkers komen te zitten en dat ze voor allerlei andere zaken weer naar andere landen gaan. Ja, daar zit dus helemaal geen soort van relatie met Nederland. Nederland is gewoon een gunstig belastingparadijs voor ze, that's it.

20.16

Voice

Het is niet precies bekend wat de brievenbusfirma's opleveren voor Nederland. Er is alleen dit onderzoek uit 2013. Betaald door de sector zelf. Uit de schaduw van het bankwezen. Hieruit blijkt dat er bij de brievenbusfirma's zo'n  10.000 mensen werken. Jaarlijks dragen ze zo'n  3 miljard euro bij aan de Nederlandse economie.

20.36

Interviewer

Is dat op de grote hoop van de Nederlandse economie substantieel?

20.39

Van de Streek

Het lijkt mij een druppel op een gloeiende plaat.

20.41

Eickhout

Uiteindelijk als je gaat kijken naar de gehele Europese economie, hoeveel meer miljarden we hadden kunnen krijgen als Europa, en daarmee ook Nederland, dan zijn we eigenlijk dom bezig.

20.53

Voice

Het gunstige belastingklimaat levert niet de honderdduizenden banen op. Maar wel miljarden belastingontwijking. Hoe zit dat? VVD Staatssecretaris Wiebes wil niet reageren.

21.10

Politici

Dat belastingontwijking krachtig moet worden bestreden...Daar zet ik me voor in in EU verband...

21.14

Landen samenwerken

21.15

Europese belastinggrondslag af te spreken

21.17

Daarom moeten wij dus de koppen bij elkaar steken als landen...

21.20

Aanpakken van internationale mismatches, dat we dat in internationaal verband moeten doen.

21.24

Voice

Woorden van samenwerken. Maar de praktijk is anders.....

Het is 1 januari 2002. Europa krijgt één gezamenlijke munt.

21.38

Zalm bij de geldautomaat

Er staan al euro's . Ja, warempel hoor. Kijk, dit zijn ze....

21.44

Voice

Europese landen moeten voortaan niet meer met elkaar op belastinggebied concurreren. Tenminste, dat wordt hier onder voorzitterschap van toenmalig Luxemburgs Premier Juncker afgesproken. Om belastingontwijking tegen te gaan, komt er een zogenaamde gedragscodegroep.

22.01

Van de Streek

Om schadelijke belastingmaatregelen van de lidstaten af te schaffen in onderling overleg.

22.08

Interv.

Want andere landen hadden allemaal verschillende...

22.11

Van de Streek

Elk land had z'n lokkertje en z'n exotische regelingen...

22.17

Int.

We zijn hier in Brussel. Bij het gebouw van de Raad van de Europese Unie waar de ministers van financiën vergaderen.

En dit is ook het gebouw waar de gedragscodegroep samenkomt.

22.25

Int.

Bestaande uit ambtenaren van de lidstaten en zij proberen schadelijk belastingconcurrentie tussen de lidstaten tegen te gaan.

22.31

Voice

Martijn Nouwen onderzoekt voor zijn promotie bij de Universiteit van Amsterdam hoe Nederland zich in Europa opstelt. Daarom wil hij de notulen van de gedragscodegroep inzien. Maar dat blijkt niet makkelijk.

22.44

Nouwen

In eerste instantie werd het bestaan van hun notulen ontkend. Dus dat heeft heel een juridisch touwtrek gekost om die stukken uiteindelijk boven water te krijgen.
Nou, hier zie je bijvoorbeeld dat eh Nederland samen met een aantal andere landen heeft geprobeerd de openbaarmaking van de documenten tegen te houden.

22.59

Van de Steen

Als je een blik werpt op die notulen van de afgelopen decennia

23.03

Van de Streek

Dan zie j e dat Nederland op een aantal punten spelbreker is geweest als men heeft getracht te komen tot oplossingen om bepaalde uitwassen uit te roeien.

23.11

Int.

Nederland wilde dat niet? Nederland lag dwars?

23.17

Van de Streek

Eh, dat klopt. Ja. We, zeg maar, wij vonden ons eigenbelang belangrijker dan het Europees belang.

23,24

Nouwen

Nou, hier zie je bijvoorbeeld zo'n voorbeeld, da's het rapport van de groep uit eh 2010. Hier zie je dat Nederland tegen een bepaalde oplossing eh was en Nederland heeft hier aangegeven dat zij op dit moment hun wetgeving niet eh kon veranderen gezien de verkiezingen die eraan komen. Een gevoelig onderwerp.

23.40

Van de Streek

Het voorbeeld bij uitstek zijn zogenoemde dubbele aftrekposten. Of driedubbele aftrekposten. Dat een multinational één uitgave doet, maar die in verschillende landen aftrekt. Dus verschillende keren profiteert van een aftrekpost terwijl er maar één uitgave is gedaan.

23.55

Interviewer

Dat kon in Europa?

23.56

Van de Streek

Dat kan in Europa. En Nederland vond het niet nodig om daar paal en perk aan te stellen.

24.00

Nouwen

Zij vinden dat verschillen in belastingstelsels die dubbele niet belastingheffing dat dat geen schadelijke belastingconcurrentie is.

24.09

Voice

Hier zijn de vergaderingen van de gedragscodegroep. Nederland wil niets veranderen en dus lopen Europese landen geld mis.

24.17

Van de Streek

En dat heeft natuurlijk irritatie opgewekt en dat zie je ook terug in de notulen dat sommige landen Nederland een veeg uit de pan geven.

24.24

Nouwen

Eh ja, een aantal landen zijn niet blij met de opstelling van Nederland, bijvoorbeeld Denemarken hier.

24.30

Van de Streek

En Nederland heeft natuurlijk een veto. Dat veto is nooit zo expliciet eh uitgeoefend he maar het bleek al uit de discussies dat dat eh de unanimiteit ver te zoeken was. Om tot een oplossing te komen.

24.43

Interviewer

Dus uiteindelijk kon Nederland om het zo maar te zeggen, altijd dwarsliggen?

24.47

Van de Streek

Eh, ja. Nederland kon altijd dwarsliggen in z'n  eentje.

24.50

Voice

De gedragscodegroep bestaat al bijna 20 jaar. En in die periode heeft Nederland verschillende regeringen gekend. Hoe hebben die zich opgesteld?

24.58

Van de Streek

Je ziet op geen enkele manier dat, dat de politieke signatuur van een kabinet doorklinkt in de opstelling in de gedragscodegroep.

25.07

Nouwen

Je ziet inderdaad dat Nederland de afgelopen 20 jaar op diverse beleidsterreinen binnen de gedragscodegroep eh gemeenschappelijke oplossingen heeft geblokkeerd.

25.17

Voice

We hebben Ministers van financiën van de afgelopen 20 jaar gevraagd waarom Nederland continue dwarsligt in Europa. Gerrit Zalm, Wouter Bos, Jan Kees de Jager en Jeroen Dijsselbloem. Ze willen niet reageren.

25.28

Leontopoulos

De situatie is heel tegenstrijdig. Nederland heeft een regering, en politici binnen die regering....

25.34

Leontopoulos

....die Griekenland verwijten dat het geen belasting betaalt. Terwijl diezelfde politici in eigen land een belastingstelsel in stand houden dat belastingontduiking in Griekenland stimuleert.

25.53

Voice

Griekse en Portugese multinationals betalen geen belasting want dat kunnen ze ontwijken via Nederland.

26.00

Van der Streek

Dat zijn belastingverdragen en Europese fiscale richtlijnen die zeggen als je geld betaalt in Nederland mag Griekenland en Portugal mogen niet heffen. Omdat het binnen de EU eh onbelast moet zijn. Dat het vanuit Nederland weer onbelast er uitgaat, ja, dat is het probleem wat ook speelt bij eh ontwikkelings, bij ontwikkelingslanden.

26.18

Interviewer

Eigenlijk hetzelfde probleem?

26.19

Van de Streek

Dat klopt he. Dat is de doorsluisfunctie van Nederland.

26.23

Voice

Portugal en Griekenland hebben miljarden euro's steun gekregen uit Europa omdat ze haast failliet gingen. Daartegenover staat dat deze landen flink moeten bezuinigen. Minister van financiën Dijsselbloem speelt hierbij een belangrijke rol. Want hij is ook voorzitter van Ecofin, de Europese ministers van financiën.

26.44

Nouwen

Griekenland, Portugal he, die hebben strenge bezuinigingen opgelegd gekregen. Maar tegelijkertijd hebben wij die landen hebben wij een aantal multinationals hebben wij naar Nederland toe gelokt zodat bijvoorbeeld Portugal de 20 grootste bedrijven nu allemaal kantoortjes in Nederland hebben om zo min mogelijk belasting in Portugal te betalen. Dus wij dwingen Portugal om te bezuinigen en tegelijkertijd zijn wij bezig om inkomsten voor de Portugese overheid naar Nederland toe te halen. Ja, dat is natuurlijk ongelooflijk krom.

27.16

Leontopoulos

Het is hypocriet dat mensen als Dijsselbloem en Juncker....

27.19

Leontopoulos

....Griekenland verwijten dat 't de belasting ontduikt terwijl hun eigen stelsel dat stimuleert: Ze faciliteren grote Griekse bed