Transcriptie - Misbruik in de kerk

00.20

[caption]

voice-over

Na de VS, Ierland en Canada gaat in 2010 ook in Nederland de beerput open. Het ene na het andere schandaal over seksueel misbruik in de katholieke kerk komt naar buiten.

Stem Verslaggever

“Tussen de 10 en 20.000 kinderen zijn seksueel misbruikt binnen de katholieke instellingen.”

[caption]

voice-over

Nederland neemt maatregelen om de slachtoffers te helpen. Er komt een onafhankelijk meldpunt.

Bisschops

Mensen dachten natuurlijk van nou, eindelijk kan ik gehoord worden. Eindelijk zal mij recht gedaan worden. Nou, daar, en daar waren allerlei factoren waardoor dat toch veel moeizamer bleek dan ze waarschijnlijk gehoopt hebben.

Thomas

Dat ik moest vechten om gewoon gehoor te vinden voor mijn grootste geheimen, die ik dus nooit aan iemand heb willen meedelen. Nooit heb willen, over heb kunnen praten.

Obermayer

Ik had echt het gevoel alsof ik voor de tweede keer verkracht werd in de, in de hele klachtenprocedure.

voice-over

Tijdens de hoorzittingen probeert de kerk de aanklacht van de slachtoffers af te zwakken.

Interviewer

Dat deed u.

Verschueren

Eh in, ja zeker, zeker. In het begin, de allereerste keer of eerste twee keer heb ik dat zeker gedaan. Eh….  daar ben ik niet trots op.

voice-over

Zembla onderzoekt: wordt slachtoffers recht gedaan door de kerk?

01.44

[caption]

[caption]

Thomas

De ingang van mijn kostschool. Hier werd, mijn moeder die zette mij hier af. Binnen. En toen ging de deur dicht, achter ons. Mijn moeder hier, ik binnen.

Interviewer

En hoe was dat voor u?

Thomas

Verschrikkelijk. Onvoorstelbaar, ik was acht jaar. Acht jaar. En dan word je uit het nest gerukt. Maar wat me het ergste overkwam was in de eerste week. Dat was onze gymnastiekbroeder, broeder Gabriel. Hij was een grote viezerik. Want uit het zicht van de jongens haalde die daar viezigheid uit.

Interviewer

Met u.

Thomas

Ja wat dacht u dan? Zeker met mij. En dan ben je zo machteloos. En je bent zo vies van jezelf!

02.42

voice-over

Willem Thomas is acht jaar als hij naar de kostschool van de broeders van Saint Louis in Oudenbosch in Brabant word gestuurd.

Thomas

En als je het zo ziet dan denk je wat ziet dat er vredig uit. Maar dan weet je nog niet wat er allemaal op je af komt. Daarboven waren de slaapzalen. Daarboven. Daar zat recreatieruimtes voor de [middel court], dit was een court die ruimte voor die kapel, waar gevoetbald werd, waar wij speelden.

Thomas

Ik was altijd wel enigszins onder de indruk als ik hier binnen kwam. Want ik hoopte dat hier nog ergens iets van een God was, wat op mij neer zou kijken en zou zeggen kereltje, ik zal mijn hand wel boven jouw hoofd houden. Maar heeft ‘ie niet gedaan.

Interviewer

Wat deed de gymnastiekleraar dan?

Thomas

Dat ga ik niet in detail vertellen. Te goor voor woorden. Zo’n goorling. Het is met geen pen te beschrijven. Daar heb ik moeite mee, ik ga dat niet eh, nee. Als ik begon te schreeuwen omdat het zo’n pijn deed wat ‘ie deed en eh….  En je begrijpt het niet.  Dat een priester, want voor mij was er geen verschil tussen broeders en priesters, zo’n, een broeder, en je snapte niet wat er gebeurde maar je begreep dondersgoed dat dit niet kan. En ik heb ’t mezelf zo kwalijk genomen, dat ik die broeder niet gebeten heb. Want hij was natuurlijk zoveel groter en sterker dan ik. Maar ik had ‘m kunnen bijten. Had ik dan niks kunnen doen? Ja ik had een, wat kun je doen als jongetje van acht jaar tegen zo’n grote man met zulke grote handen.

04.33

voice-over

In 2010 gaat in Nederland de beerput open over seksuele misbruik in de katholieke kerk. Het ene na het andere verhaal over misbruik door broeders op internaten en scholen komt naar buiten.

Stemmen

verslaggevers

“…zestig blinde en slechtziende kinderen zijn in de jaren zestig misbruikt door de vader…”

“…hij werd vier jaar lang misbruikt door…”

“…slachtoffer bij misbruik binnen de katholieke kerk…”

“…hij was elf jaar toen een pater zich aan hem vergreep…”

“…jarenlang werd ‘ie misbruikt door een priester van het Nijmeegse Canisius college..”

voice-over

De commissie Deetman onderzoekt het misbruik en komt met schokkende conclusies. Tussen de 10 en 20.000 kinderen zijn misbruikt. De kerk wist ervan maar deed niets. Daders werden beschermd en slachtoffers moesten zwijgen. De kerk biedt excuus aan.

Stem geestelijke

Het vervult ons met schaamte en met verdriet.

voice-over

Om slachtoffers alsnog recht te doen, komt er in 2011 een onafhankelijk meldpunt in Utrecht. Slachtoffers leggen er hun verhaal voor aan een klachtencommissie onder voorzitterschap van een rechter. Als die de zaak gegrond verklaart, moet de kerk persoonlijk excuus aanbieden en compensatie betalen. De kerk belooft alle medewerking.

Willem Thomas is één van de 2000 mensen die een klacht indient. Nadat hij zijn leven lang gezwegen heeft over het misbruik, is hij op zoek naar een luisterend oor en naar gerechtigheid.

[caption]

Thomas

Ik hoopte toen één ding. Dat ik overtuigend zou merken dat ze het oprecht menen. Dat ze er spijt van hebben. Dat die organisatie, die orde, zoiets heeft laten gebeuren.

Interviewer

Ja natuurlijk.  Natuurlijk. Empathie, dat ze.. .maar oprecht.

[caption]

Bisschops

Mensen dachten natuurlijk van nou, eindelijk kan ik gehoord worden. Eindelijk zal mij recht gedaan worden. Nou. En er waren allerlei factoren waardoor dat toch veel moeizamer bleek dan ze waarschijnlijk gehoopt hebben.

voice-over

Volgens Anke Bisschops, psycholoog bij de theologische faculteit in Tilburg, deugt de procedure niet.  Het is veel te juridisch, waardoor slachtoffers en kerk tegenover elkaar komen te staan.

06.52

Bisschops

Je krijgt als slachtoffer een jurist toegewezen. Je dient de stukken in. En dan komt er van de ‘tegenpartij’ een ‘verweerschrift’. Nou dat geeft al aan dat je tegenstanders bent. En dat is natuurlijk vreselijk. Want dan kom je met dat hele kwetsbare verhaal en dan gaat de advocaat van de tegenpartij die gaat er op afdingen.

[caption]

voice-over

Vervolgens is er een hoorzitting. Het slachtoffer vertelt zijn verhaal en de kerk moet daarna reageren op de aanklacht. Om dat de verweerder meestal overleden is, neemt de huidige overste van de orde waar het misbruik plaatsvond die rol op zich.

Interviewer

Wat voor gevoel kreeg u bij het verweer van de overste?

Thomas

Dat die de geloofwaardigheid van mijn aanklacht tegen hem compleet op losse schroeven probeerde te zetten. Dat is om razend van te worden, omdat je  iets openbaar maakt waar je al zoveel moeite mee hebt. En dat je dan, dat dat in twijfels getrokken werd, was vernietigend voor me, emotio…ik kon er niet van slapen. Zo beroerd was ik ervan.

voice-over

Volgens Willem Thomas is hij in de opslagruimte van het gymlokaal misbruikt, op een stoel. Maar volgens de overste herinnert niemand zich dat daar een stoel stond.

Thomas

Daar kwam nooit iemand. Wie, wie moet daar iets over zeggen? Wie, nu he, dan hebben we het over 62 jaar later. Dan hebben we het over een stoel,  waar honderden spullen allemaal staan. Eén stoel, zonder leuningen. Wie weet nou, wie kan nou zeggen daar stond wel of niet één stoel. Het is niet alleen dat hij me niet gelooft, maar hij probeert daar zoveel mensen in mee te krijgen.

Interviewer

Dat de commissie u ook niet zou geloven.

Thomas

Ja natuurlijk. Dus in plaats van dat ze zouden zeggen wat vreselijk wat u is overkomen, het ging erop lijken, die vent die lult maar wat.

voice-over

We willen weten waar die harde, niet empathische opstelling vandaan komt> Maar kardinaal Eijk, de baas van de katholieke kerk in Nederland, wil niet door ons geïnterviewd worden. Uit respect voor de slachtoffers. Want: de ervaring is dat communicatie via de (massa)media als pijnlijk kan worden ervaren door slachtoffers van seksueel misbruik.

09.15

Johan Verschueren, de provinciaals overste van de Jezuïeten, wil wel vertellen hoe het komt dat hij zelf in eerste instantie weinig empathie kon opbrengen. Hij vertegenwoordigt tijdens de procedure de overleden daders van zijn orde.

[caption]

Verschueren

Zoals zovelen in de kerk dachten wij, of dachten wij eerst van zeg waar komen ze nu mee af. Dit is een aanval op ons. Dit is, dit kan niet waar zijn, het is totaal van, van de pot gerukt zouden wij zeggen in Vlaanderen.

Interviewer

Ja?

Verschueren

Ja, ja ja. Zijn die mensen niet uit op  wraak of zijn dat geen atheïsten die de kerk een hak willen zetten. Zijn ze niet uit op geld. Dat zijn allemaal dingen die door je hoofd gaan.

voice-over

Door die argwaan gaat hij er aanvankelijk geharnast in bij de klachtencommissie.

Verschueren

Je staat eigenlijk tegenover het slachtoffer, die jou aanklaagt, plaatsvervangend dan en zo begreep ik het toch, je moet je dan verweren. Je hebt recht op verdediging. Dus, argumenten zoeken die alleen, die het, die de klacht kunnen staven maar ook argumenten kunnen zoeken om de klacht onderuit te halen eventueel of ongeloofwaardig te maken. Of argumenten te vinden die het allemaal wat, wat minder erg maken of dergelijke meer.

10.40

Interviewer

Dat deed u.

Verschueren

Eh in het, ja zeker, zeker in het begin, de allereerste keer of eerste twee keren heb ik dat zeker gedaan. Eh… ben ik niet trots op.

voice-over

Ook Merapi Obermayer, kunstenares, krijgt te maken met een overste die zich met hand en tand verzet bij de klachtencommissie.

[caption]

Obermayer

Ik had he gevoel dat ik in de beklaagdenbank werd gezet. Dat ik mij moest verdedigen. Dat, ik had het gevoel dat ik mijn klacht moest verdedigen.

voice-over

Als Merapi zes jaar is, wordt ze naar het internaat van de zusters van onze lieve vrouw van Amersfoort gestuurd. Ze blijft daar tot haar twintigste. Ze is daar misbruikt. Niet door een priester maar door een non.

Obermayer

Toen ik maandverband nodig had, toen, nou dat moest je altijd opvragen. En, met zuster Felicia was het gewoon zo dat je, dat er werd gecontroleerd. Dan…

Interviewer

En hoe werd dat gecontroleerd?

Obermayer

Dan, dan ging je met bloedende dijbeen, ja zij, zij ging gewoon naar, met d’r vingers bij mij naar binnen.

Interviewer

He?

Obermayer

Ja

Interviewer

Om te kijken of u wel ongesteld was.

Obermayer

Ja. Het was heel vernederend. Als ik er nog aan terugdenk dan eh… dan eh…..  voel ik toch altijd zoiets van eh godverdomme weet je wel.

Als ik gewassen werd dan eh, ja ook van binnen inzepen met eh, met zeep en, en in je anus met, met zeep en eh…. dat was echt eh, dat was echt met heet en koud water en eh…. echt kokend heet water in je vagina. En, ik heb het in het beg…nooit seksueel, in het begin ook nooit seksueel misbruik genoemd. ik heb het seksuele mishandeling genoemd. Omdat ik het gevoel had dat ’t bij die nonnen niet ging om lust, dat idee had ik, maar meer om de, bij mij ging het er echt om, om bij mij mijn seksualiteit kapot te maken.

12.42

voice-over

In 2001 publiceert Merapi een roman over haar jeugd bij de nonnen. De menstruatiecontrole beschrijft ze niet in haar boek. De advocaat van de overste grijpt dit aan als een argument, dat het daarom nooit gebeurd is. In zijn woorden:

[caption]

voice-over

uw roman behelst niet één passage waarin seksueel misbruik bij menstruatiecontrole aan de orde komt of wordt gesuggereerd. Geen woord over het uit elkaar trekken van de schaamlippen , over het met een of twee vingers binnendringen van de vagina.

Obermayer

De advocaat probeert eigenlijk gewoon te zeggen dat, dat ik eh, dat ik, dat het misbruik gewoon niet plaatsgevonden kan hebben omdat ik er niet over heb geschreven. Maar de advocaat gaat dus volkomen voorbij aan het doel van mijn boek, dat mijn boek gelezen zal worden en niet dat mensen het boek na het lezen van een paar bladzijden al, al terzijde gaan schuiven vol walging.

[caption]

[caption]

Bisschops

Je moet ook niet vergeten, die oversten dat zijn bijna allemaal oude nonnen die ineens met iets geconfronteerd worden waar ze absoluut eigenlijk niet, niet voor toegerust waren. Dus wat doen ze, ze gaan advies vragen. En natuurlijk, ze hebben juristen die hen bijstaan en die juristen die hebben allemaal dat idee weer van eh niet, niet, nooit erkennen en pas op. Dus, dat is heel schandalig. En dat is  heel egoïstisch en heel weinig pastoraal.

Obermayer

Hoe is het mogelijk dat mensen die niet persoonlijk verantwoordelijk zijn voor wat jou is aangedaan, maar ze horen wel tot dezelfde orde, gewoon niet in staat zijn tot enig medelijden met de slachtoffers. Hoe kan dat nou? Het is dus, van daders begrijp ik dat ze zich hand en tand verdedigen. Maar, maar een congregatie die…waarvan de leden niet persoonlijk verantwoordelijk zijn voor wat er met mij is gebeurd, dat ze zich toch op zo’n, dat, op een of andere manier was dat zo’n enorme klap in m’n, in m’n gezicht…

14.38

Bisschops

Je ziet dan ook dat mensen gehertraumatiseerd zijn in de procedure. Dat is natuurlijk verschrikkelijk. Dat is het ergste wat er kan gebeuren. Omdat ze weer niet geloofd worden, omdat ze weer niet begrepen worden. En dat is als je juist met dit verhaal naar boven komt, dat raakt weer aan, aan je hele geschiedenis. Dus mensen zijn daar heel overstuur vandaan gekomen.

Voice-over

De overste van de Jezuïeten komt steeds meer tot het inzicht dat dit niet de bedoeling kan zijn van de procedure.

[caption]

Verschueren

Dat is een verschrikkelijk gênant. Dat is zelfs bijna kwetsend. Dat is eigenlijk opnieuw traumatiserend voor zo’n slachtoffer. En dan zit daar nog vaak nog eens een keer een hogere overste die dan zich zou moeten verweren en dat moet wat relativeren. Om niet te zeggen onderuit zou moeten halen.  Por favor….

[caption]

Thomas

Dat ik moest vechten om gewoon gehoor te vinden voor mijn grootste geheimen die ik dus nooit aan iemand heb willen meedelen. Nooit heb willen, over heb kunnen praten. Het is niet een kwestie van willen, ik kon het gewoon niet.

Obermayer

Ik had echt het gevoel alsof ik voor de tweede keer verkracht werd, in de hele klachtenprocedure. Omdat ze me niet wilden geloven en omdat ze misbruik maakten van, van iets wat zo intiem was.

voice-over

Ondanks de tegenwerking van de kerk krijgt Merapi van de commissie gelijk. Het argument dat ze het misbruik niet in haar roman heeft genoemd, wordt van tafel geveegd. Want een roman vormt geen bewijslast. Bovendien heeft zich een tweede slachtoffer van dezelfde non gemeld. Ook de klacht van Willem Thomas wordt gegrond verklaard, want ook in zijn geval melden zich meer slachtoffers van de gymnastiekbroeder. Dit zogenaamde steunbewijs is cruciaal.

Interviewer

Voelt u zich recht gedaan?  Dat uw klacht gegrond is verklaard?

Thomas

Ja natuurlijk. In zekere zin, door die commissie.

Interviewer

En door de vertegenwoordiger van de kerk?

Thomas

Nee. Nee. Nee.

Obermayer

Nee.

16.50

Interviewer

Waarom niet?

Obermayer

Niet door de rooms katholieke kerk. Het is die ongelofelijke onverschilligheid, dat is zelfs schokkend, dat is, daar kom je eigenlijk nooit meer overheen, dat is raar.

voice-over

De woordvoerder van de Bisschoppenconferentie laat ons schriftelijk weten: Bisschoppen en hogere oversten hebben in de afgelopen jaren een leerproces doorgemaakt. Het is nooit de bedoeling slachtoffers van seksueel misbruik te kwetsen. Als mensen die ervaring wel hebben, betreuren we dat zeer.

[caption]

Bisschops

Zeg maar de tragiek is, dat in die hele juridische setting van die hoorzitting, dat er eigenlijk in principe geen contact is tussen slachtoffer en de overste. Terwijl daar natuurlijk de potentieel genezende uitwerking ligt.

voice-over

Daarom denkt ze dat mediation beter is, want daar is wel dat persoonlijke contact. Overste Verschueren is op verzoek van de slachtoffers die weg ingeslagen, buiten het meldpunt om.

Verschueren

Wil je het slachtoffer echt helpen, volstaat het niet om juridisch ergens iets te bekennen. Moet je een stap verder zetten. Moet je zeg maar de zondelast op je schouders nemen van een ander. Dat zij kunnen zien van ons, die dan plaatsvervangend verantwoordelijk zijn, plaatsvervangend dader zeg ik graag, dat zij kunnen zien dat onze onthutsing, onze ontreddering authentiek is. Dat wij mee pijn lijden daardoor. Dat heb ik vreemd genoeg gemerkt, is bevrijdend.

Bisschops

Als jij zeg maar zoals bij die mediation gebeurd is, je verhaal kan vertellen aan die overste en je ziet in de ogen van die overste de ontzetting en het meeleven en het afgrijzen, ja dan, als dan excuses komen en als er dan ook een financiële genoegdoening aan gekoppeld wordt, dat komt veel meer binnen.

voice-over

Maar zo gaat dat niet bij het meldpunt. Als daar een zaak gegrond is verklaard, bepaalt een volgende commissie in welke categorie het misbruik valt. Categorie 1: seksueel getinte handelingen of uitlatingen. Compensatie tot 5000 euro. 2: betasting intieme delen. 7500 euro. 3: langere periode van betasting intieme delen: tussen de 10 en 20.000 euro. 4: eenmalige tot enkele malen verkrachting: 25.000 euro. 5: uitzonderlijke gevallen van seksueel misbruik: 25.000 tot 100.000 euro.

Slachtoffers die in deze categorie vallen hebben de vreselijkste vormen van misbruik ondergaan. Maar de hoogte van de compensatie varieert. Om voor 100.000 euro in aanmerking te komen moet er aantoonbare financiële schade zijn.

19.50

Obermayer

Dat slaat, dat slaat nergens op. Als je namelijk heel goed nadenkt dan weet je gewoon dat dat enorm, dat dat gewoon, dat zo’n vorm van seksueel misbruik, sadistische…dat dat gevolgen heeft voor je hele leven. Daar hoef, daar hoef je niet eens naar te vragen.

Thomas

Hoeveel verstand moet je hebben om niet in te zien dat dit verschrikkelijk is voor iemand die verschrikkelijk toch geleden heeft, in die categorie 5 terechtgekomen is. En die je dan afscheept bijvoorbeeld met 1/4 ^e deel van die 100. Dat is al verschrikkelijk. Of iedereen 100.000 euro of iedereen 25 en geen causaal verband.

voice-over

Willem Thomas krijgt uiteindelijk 50.000 euro. Hij heeft volgens de commissie niet goed kunnen aantonen wat de geleden financiële schade voor hem is.

Thomas

Het was niet het geld. Het gaat erom dat ik niet kan verdragen dat een ander wel een, want dat, als je 100.000 krijgt dan zijn ze overtuigd: die is heel erg beschadigd. Nou en dat ze van mij zeggen, nou hij is maar voor de helft beschadigd.

Interviewer

Zo voelt het.

Thomas

En dat pik ik niet en dat is het.

voice-over

Ook Merapi krijgt net het hoogste bedrag. Een deel van haar trauma’s heeft zij volgens de commissie al eerder tijdens de oorlog in Indonesië opgelopen. En dus is niet alles te wijten aan het misbruik door de non. 

Merapi

Ik heb de zaak gewonnen en uiteindelijk heb ik het toch verloren want de kerk heeft geen knieval naar mij gemaakt. Ik, de volledige knieval. Ze hebben geprobeerd om, om er zich, om er zo goedkoop mogelijk vanaf te komen en dat vind ik erg. Dat vind ik echt erg.

voice-over

De kerk heeft niet alle slachtoffers het gevoel gegeven erkend te zijn in hun leed. En ook als ze daarna het zwijgen willen doorbreken in de parochie waar het allemaal gebeurd is, ondervinden sommigen weerstand. Ook daardoor voelen ze zich niet erkend. Zoals Pascale Rademakers. Ze is tussen haar 9 ^e en 18 ^e jaar ernstig misbruikt door de koster van de kerk in haar dorp.

[caption]

Rademakers

Hij had zo’n eigen kamertje in de kerk, waar allerlei spullen stonden die die gebruikte. En ja als je dan daar ook was om wat te pakken en hij kwam ook ineens binnen dan, ja dan pakte die je vast en dan… ik heb wel heel vaak geprobeerd om dan los te komen, om zo snel mogelijk dan weer weg te komen en ja, schoppen en slaan en bijten. Schreeuwen en…. ja dat, het lukte dan gewoon niet om weg te komen.

22.26

voice-over

Als ze naar het meldpunt gaat is dat een enorme stap voor haar. Want ze heeft verdrongen wat er in haar jeugd gebeurd is.

Rademakers

Ik heb me altijd voorgehouden dat er met mij niks gebeurd was. terwijl, ik wist in mezelf wel dat dat niet zo was, dat er wel dingen gebeurd waren maar ja dat was denk ik toch een manier van overleven door jezelf voor te houden, door mijzelf voor te houden dat het, dat er niks gebeurd was.

[caption]

voice-over

In tegenstelling tot de meeste daders is de koster nog in leven en moet hij verschijnen voor de commissie.

Rademakers

Ja omdat ‘ie nog leefde wilde ik hem, ja ik wilde dat ‘ie zou merken wat ik eh, wat, wat voor pijn het mij had gedaan en nog deed.

voice-over

De koster beweert zich niets te herinneren maar de klacht wordt gegrond verklaard. Ook omdat hij de commissie meldt in 2005 te zijn ontslagen wegens het vastpakken van een meisje. En ook zijn eigen broer legt een belastende verklaring af.

Rademakers

Ja die vertelde dus dat van huis uit, dat ze wisten dat ‘ie losse handjes had. En dat ze ook wisten dat ‘ie in het dorp Pietje de kietelaar werd genoemd.

voice-over

Daarna heeft Pascale behoefte aan openheid in het dorp. Want ze denkt dat er meer slachtoffers zijn en die wil ze graag ontmoeten.

Rademakers

Ik kon me voorstellen dat het bij meer mensen zo zou zijn en dat het voor heel veel andere mensen ook gewoon moeilijk zou zijn om erover te praten en als je ’t dan al van een ander hoort dan is het makkelijker. Ja voor mijn eigen gevoel was het gewoon wel belangrijk om te weten dat ik dan niet de enige was.

voice-over

Ze gaat praten met het parochiebestuur. Ze stelt een artikel voor in het parochieblad en wil een oproep tijdens de mis. Het bestuur wil eraan meewerken maar legt het eerst nog voor aan het aartsbisdom Utrecht.

Rademakers

Ja toen kreeg ik een tijdje later een e-mail dat er contact was geweest met het bisdom en met de bisschop, Hoogenboom. En dat die eigenlijk had gezegd dat ze het niet mochten doen.

voice-over

Niet mochten doen?

Rademakers

Nee dat had te maken met dat er afspraken waren gemaakt over vertrouwelijkheid. Van wat er in de klachtencommissie gebeurd was.

voice-over.

Het aartsbisdom Utrecht laten weten dat openheid niet mogelijk is omdat de klachtenprocedure voor zowel het slachtoffer als de aangeklaagde anonimiteit garandeert. Pascale is hier teleurgesteld over.

Rademakers

Kijk op het moment dat je misbruikt wordt, dan word je ook niet, niet gehoord he. Je hebt, ik heb heel veel aangegeven bij die man dat ik het niet wilde en daar heeft ‘ie gewoon niks mee gedaan. En nou geef ik hier aan bij de kerk van dit wil ik, dit heb ik nodig. En dan wordt daar ook niks mee gedaan. Dat is heel erg hetzelfde gevoel wat je dan krijgt. Ik heb gewoon nog steeds de wens dat het wel open is in het dorp en dat wel, als ik hier boodschappen ga doen en ik zie gewoon iemand kijken dat ik dan niet hoef te denken van nou weet ‘ie het wel of weet ‘ie het niet.  Dat er gewoon over gepraat kan worden.

25.32

voice-over

Ook Brigitte Kicken uit Maastricht voelt zich door haar oude parochie niet in haar leed erkend. Al jaren strijdt ze voor openheid.

[caption]

Kicken

Zo meteen is de laatste mis in deze parochie, want dan wordt de kerk gesloten. En ik ga in deze laatste mis ga ik vertellen wat er ook in deze parochie heeft plaatsgevonden.

Interviewer

Vindt u het spannend?

Kicken

Ik vind het ontzettend spannend.

Kicken

Wat de meeste parochianen niet wisten, was dat hij jarenlang zeer jonge kinderen ernstig en wekelijks seksueel misbruikte, waarvan ik er een was. De kinderen werden onder bedreiging gedwongen tot geheimhouding. Hij zei tegen ons: als je het aan iemand vertelt, dan word je nooit een engeltje in de hemel.

voice-over

In de zestiger jaren wordt Brigitte Kicken als jong meisje wekelijks misbruikt door Jacques Steeghs, de kapelaan van deze kerk. Haar ouders zijn bevriend met hem. Ze laten haar regelmatig bij hem logeren.

Kicken

Ik weet dat als ik zo tegen hem aan lag, dat er altijd in mijn hoofd gonsde van ik hoop maar dat niemand mij ziet. Ik hoop echt dat niemand mij ziet, want ik vond dat zo vies en smerig dat iemand zou zien wat hier gebeurde. Maar ik was ook heel bang dat iemand mij zou zien. Omdat ik hoopte dat als iemand het zag, dat ze mij zouden redden.

voice-over

Ze dacht dat ze de enige was. Maar drie jaar geleden komt ze erachter dat er meer slachtdoffers zijn in haar parochie. Eén van hen is Corrie van Nunen. Ze groeide op in dezelfde wijk in dezelfde tijd. En ook zij dacht, dat ze de enige was.

Nunen

Hij was zo ingeburgerd in de wijk, in allerlei verenigingen, in school, het kinderkoor, de turnvereniging. Je kwam ‘m gewoon overal tegen.

Interviewer

En waar vond het misbruik plaats?

[caption]

Nunen

Bij  de turnvereniging en bij mij dan, turnvereniging en bij de, na de koorrepetities of ervoor.

Interviewer

Bij de gymclub?

Nunen

Ja dan kwam ‘ie regelmatig binnenzetten. En ik had op dat moment een hartprobleem en daardoor was ik zwakker dan de rest en zat ik vaak op een bankje. En dan was je een makkelijk slachtoffer, want dan kwam ‘ie gewoon naast je zitten en trok je op schoot. En dan eh…. waar iedereen bij zat begon dan het misbruik.

Interviewer

Maar…

Nunen

… ik.. ja dat….

Interviewer

Zagen ze dat niet dan?

Nunen

Nee, nee. Dat hadden ze niet in de gaten want je zit dan als klein meisje op zo’n, bij zo’n grote man op schoot en eh… ja dan zien ze niet dat hij me z’n hand je broekje in gaat en eh zo, dat, dat zien ze niet. Ja.

Nunen

Ik was net geen tien toen het uitkwam. Omdat ik ontstekingen kreeg vaginale ontstekingen en bloedingen en zo en daarmee naar de dokter moest. En op een gegeven moment zei die huisarts tegen mijn moeder van ja, dit is niet normaal, dat eh… er zit iemand aan d’r. Zo zei ‘ie dat dan eh, en ehm…. je moet achterhalen wie dat is, want anders gaat het door en dit is niet goed.

voice-over

Corrie vertelt haar moeder dat het de kapelaan is. Nog diezelfde dag gaan haar ouders verhaal halen in de kerk. Het bisdom belooft maatregelen. Hij moet per direct weg uit Maastricht. Hij moet in therapie en mag nooit meer met kinderen in aanraking komen. De politie wordt niet ingeschakeld. De ouders van Corrie worden zelfs onder druk gezet om geen aangifte te doen. En ze mogen er verder met niemand over praten.

29.26

Nunen

Hij was een geliefd persoon binnen de wijk en ja, dat, als dit zou uitkomen dan zou dit schandaal zijn.

voice-over

Ondanks de belofte van het bisdom wordt Steeghs niet in de gaten gehouden en krijgt hij ook geen therapie. Hij blijft zelfs doorwerken in verschillende parochies in Limburg. Pas veel later komt Corrie erachter dat hij daar nieuwe slachtoffers heeft gemaakt. Het misbruik had kunnen stoppen als haar ouders wel naar de politie waren gestapt. Als het bisdom wel ingegrepen had.

Nunen

Hoe kan een kerk iemand beschermen die zoiets doet, terwijl er jonge kinderen het slachtoffer zijn geworden. En na mij nog veel meer. En dat geeft ook een schuldgevoel dat er, dat het niet gestopt is bij mij. Het had gewoon moeten stoppen bij mij. Bij hem dan he, dus ’t misbruiken van Steeghs, dat had moeten stoppen. We hebben het kenbaar gemaakt bij het bisdom en die hadden ervoor moeten zorgen dat ‘ie nooit meer met kinderen kon, wat ze hadden beloofd.

voice-over

Voor Brigitte is het een schok om van Corrie te horen dat het bisdom al in ’69 op de hoogte was van het misbruik. Want voor haar gaat het ook daarna door. Steeghs is na het voorval tegen een boom aan gereden en in het ziekenhuis beland. Van haar ouders moet ze hem daar ook bezoeken, voor bijles.

[caption]

Kicken

Het had voor mij kunnen stoppen. Het had niet in het ziekenhuis hoeven te gebeuren. Het had niet hoeven te gebeuren in de weekenden dat wij daar nog wel eens op bezoek gingen in Thorn waar hij naar overgeplaatst was. Dat had, dat had kunnen stoppen. Maar dat had ook nog 22 jaar lang voor andere kinderen kunnen stoppen. Hoeveel kinderen zijn er in godsnaam nog geweest?

voice-over

Als Brigitte in 2012 naar het meldpunt gaat, kent ze het verhaal van Corrie nog niet. Wat ze wel weet is dat een jongen uit Ospel in 1991 aangifte tegen Steeghs heeft gedaan wegens misbruik. Hierna rijdt Steeghs tegen een boom. Zelfmoord. Brigitte vindt het opvallend, die twee ongelukken, en vraagt in haar hoorzitting of er ook in ’69 melding is gedaan van misbruik.

[caption]

31.35

Kicken

Die jurist van het bisdom heeft mij als antwoord gegeven dat ze navraag hebben gedaan, dat zij ook binnen hun archieven niks hebben kunnen vinden en dat ik er dus vanuit moet gaan dat ik het enige slachtoffer ben.

voice-over

Het is logisch dat het bisdom niets kan vinden. Onder de inmiddels overleden bisschop Gijssen, ook beschuldigd van misbruik, zijn grote delen van het archief in Roermond vernietigd, zo blijkt uit onderzoek van de commissie Deetman. We gaan naar vicaris generaal Schnackers, de rechterhand van de huidige bisschop.

Interviewer

Snapt u dat die mensen het gevoel hebben dat u dingen wilde achterhouden?

[caption]

Schnackers

Ja ik kan dat, ja ik moet mij in deze mensen verplaatsen en dan moet ik dat inderdaad erkennen.

Interviewer

Dan snapt u dat wel.

Schnackers

Ja

[caption]

voice-over

In 2014 bestaat de parochie in Ospel 150 jaar. Het bisdom erkent die dag, dat een pastoor zich hier in de jaren tachtig en negentig schuldig heeft gemaakt aan misbruik. Over Maastricht en de jaren zestig geen woord. Ook wordt de naam van Steeghs niet expliciet genoemd.

Pastoor

Voor het geleden verdriet wil ik mede namens de bisschop de oren en de ogen niet sluiten.

voice-over

Brigitte is als erkend slachtoffer verbijsterd. Door het misbruik in Maastricht niet te noemen ontstaat het beeld dat Steeghs alleen in de jaren tachtig in Ospel kinderen misbruikt heeft, terwijl de zaal veel langduriger en omvangrijker is.

33.08

Kicken

Het feit dat men niet open wil zeggen van er is een dader in ons bisdom geweest die 22 jaar lang kinderen heeft kunnen misbruiken. Het feit, dat men een doofpot heeft gecreëerd in die tijd en men dat niet openlijk wil toegeven, dat doet pijn.

Interviewer

De slachtoffers hebben daarmee toch de indruk gekregen dat u heeft willen verbloemen dat de kerk 22 jaar lang de dader zijn gang heeft laten gaan.

Schnackers

Dan spijt me dat, wanneer ik die indruk, maar dat was niet mijn bedoeling.

Interviewer

Maar daardoor is niet publiekelijk geworden: dit was een pastoor die in meerdere parochies met medeweten van het bisdom kinderen heeft misbruikt.

Schnackers

Na  afloop is het natuurlijk altijd eh zeggen van ja dat had misschien op dit punt of dat punt nog beter gekund. Maar in elk geval de intentie om iets te verbloemen die, die is er niet geweest.

voice-over

Na de mis in Ospel vraagt Brigitte het bisdom herhaaldelijk om ook in Maastricht publiekelijk te erkennen dat ze al vanaf ’69 wisten dat Steeghs kinderen misbruikte. Maar dat doet het bisdom niet.

Interviewer

Misschien wilden jullie niet zo graag naar buiten brengen de rol van het bisdom in dit alles.

Schnackers

Ehm, de rol van het bisdom die is ons gaandeweg duidelijk geworden en dat willen wij ook op geen enkele manier ook maar goedpraten. Dat is duidelijk verkeerd geweest.

Interviewer

Ja en dit wat u nu zegt, hadden de slachtoffers u graag eerder publiekelijk horen zeggen.

Schnackers

Ja…

Interviewer

Snapt u dat?

Schnackers

Ja natuurlijk.

voice-over

In januari van dit jaar krijgt Brigitte toch de gelegenheid om in Maastricht te vertellen dat kapelaan Steeghs kinderen heeft misbruikt.

Kicken

Het bisdom uit die tijd had een doofpot gecreëerd en daarmee gekozen voor de bescherming van de dader. Door hem van parochie naar parochie over te plaatsen. Een onbekend aantal weerloze kinderen werden aan hun lot overgelaten. Dat ik nu in de gelegenheid ben die openheid te geven is goed. Want op vele plekken wordt nog steeds gezwegen.

35.46