Transcriptie: De propagandamachine van IS

00.20

[caption]

00.31

Man (Engels)

Zo ontwikkel je een goede propagandastrategie.

Difraoui (Frans)

Je kunt het vergelijken met een nazilaboratorium voor een soort propaganda die we nog niet eerder hebben gezien.

00.43

Voice-over

De propagandamachine van IS draait op volle kracht.

IS is meedogenloos en kent geen grenzen.

Zelfs kinderen worden ingezet.

00.54

Jongetje (Arab.)

Ik snij alle Jezidi's de keel af.

01.02

Voice-over

Onze beeldcultuur wordt gekopieerd en tegen ons gebruikt.

Man (Engels)

Dit is geen opstand meer.

Man (Engels)

Hoe meer het op een Hollywoodfilm lijkt, hoe beter ze het vinden.

01.16

Man met geweer

Ik ben een strijder met mijn broeders en het Islamitisch front. 

01.19

Voice-over

De propaganda werkt. Dertigduizend jihadisten zijn naar Syrië vertrokken, waaronder 250 Nederlanders.

01.29

Ned. strijder

[video]

Bericht aan de Nederlandse overheid. Indien jullie zo graag af willen van de Nederlandse jihadisten en de radicale jongeren in het land, waarom houden jullie hen dan tegen?

01.38

Voice-over

Wie is het brein achter deze media-jihad?

Insiders vertellen schokkende verhalen.

01.46

Siad (Arab.)

In de actiefilms die in Hollywood zijn gemaakt vermoorden ze mensen voor de lol. Dat geldt ook voor IS. Alleen is het geen spel, het is echt.

02.04

Voice-over

Zembla Internationaal onderzoekt:

de propagandamachine van IS.

02.06

[titel]

02.22

[caption]

Man (Duits)

Vaak wordt niet begrepen waarom mensen uit Europa hierheen komen. Wat beweegt ons daartoe? Ik had een leuk leven, alles ging prima.

02.38

[caption]

Man [Duits]

Maar de oorlog in Syrië begon heel wreed te worden. Toen ik op een gegeven moment besloten had om de reis te maken, heb ik op Allah vertrouwd.

02.51

Voice-over

Vanuit Europa reizen duizenden jihadisten naar Syrië. Tweehonderdvijftig komen uit Nederland.

Man (Ned.)

Niet de hele dag die camera. Sta de hele dag te filmen, man.

Voice-over

Ze sluiten zich aan bij terreurbewegingen zoals Al Nushra van Al Quaida en strijden tegen het regime van Assad. Niet Al Quaida maar IS wint de propaganda-oorlog en trekt veruit de meeste Syrië-gangers aan.

03.18

Man (Frans)

Er zijn veel broeders uit België, Frankrijk, Duitsland...

[caption]

Man (Frans)

... Turkije, Finland, Engeland. Ze komen uit de hele wereld hierheen. Het gaat allemaal via internet, via allerlei sociale media. Heel eenvoudig.

Voice-over

In Syrië krijgen de strijders een opleiding en vechten mee. Eenderde van hen keert daarna weer terug naar Europa en niet zonder gevaar.

03.53

[caption]

Voice-over

In deze reportage komen mensen aan het woord die zelden spreken met Westerse media. Ze verschijnen anoniem en vertellen over hun medewerking aan IS-films. Hoewel sommigen spijt hebben van hun terreurdaden zijn ze nog steeds in hart en nieren jihadist.

04.22

Voice-over

Journalist Wassim Nasr doet onderzoek naar jihadistische netwerken. Hij werkt voor een grote Franse nieuwszender. Nasr is onderweg naar Amsterdam voor een interview met één van zijn belangrijkste bronnen binnen IS. De man vluchtte afgelopen jaar naar Europa.

04.44

Nasr (Frans)

Het contact met Al Chami is een van mijn langst lopende bij IS in Syrië. Hij had een mediafunctie in het oosten van het land. Nu is hij al maanden verdwenen uit de sociale media. Ik dacht dat hij dood was of gemuilkorfd, maar hij zit in Europa. Hij is binnengekomen als vluchteling. Ik heb hem al diverse malen ontmoet. De laatste keer was in Amsterdam. Ondanks de risico's wilde hij wel gefilmd worden. Al Chami zegt nu dat hij spijt heeft.

05.24

Al Chami (Eng.)

We zijn begonnen met Twitter-accounts. Veel IS-strijders hadden zo'n account, min of meer officieel. Ze tweetten van alles namens IS, ook al waren ze maar gewone soldaten. Toen ontwikkelden de zaken zich en gingen we filmpreportages maken. Er kwamen beperkingen op Twitter-accounts van de strijders en filmreportages kregen prioriteit. Zo kon je ook de censuur op sociale netwerken omzeilen. We gingen video's maken die specifiek waren voor elke provincie. Elke vestiging maakte een of twee informatieve video's per maand.

06.09

[video]

(Frans gezongen)

... strek je hand uit om je trouw te betuigen en emigreer naar je land...

Man (Engels)

Ik ben Abou Muslim, je moslimbroeder in Syrië. Ik kom uit Canada.

Man (Kaz.)

Voor onze broeders in Kazachstan is hier een boodschap uit het land Sham.

Man/strijder

(gebarentaal)

... de weg ligt open voor je om te emigreren naar het kalifaat.

06.34

Voice-over

Al snel worden via internet propagandavideo's verspreid in alle talen.

Missab (Arab.)

Ik ben Abu Missab de Jordaniër. Ik heb me vier jaar geleden aangesloten bij Islamitische Staat.

[caption]

Antalya, Turkije.

Voice-over

De Jordaniër Abu Missab verblijft inmiddels als vluchteling in Turkije. Om zijn verleden te verbergen, wil hij ook anoniem in beeld. 

Missab (Arab.)

Ik ben begonnen als commandant van een IS-afdeling in de stad Al-Bab. Maar toen ze hoorden dat ik militair instructeur was en veel ervaring had, werd ik naar Raqqa gestuurd om daar commandant te worden van een trainingskamp.

Er kwamen speciale eenheden voor de strijders uit elk land: Frankrijk, Tunesië, Marokko, Algerije en ook Syrië.

Voor die eenheden kozen we de beste Syrische en buitenlandse strijders.

08.00

Strijder (Engels)

[IS-video]

Wij zijn een islamitisch leger en een staat.

Voice-over

Op 19 augustus 2014 verschijnt de eerste executievideo met een Westerse gegijzelde. Journalist Jim Foley.

08.13

[wereldkaart met Arab. en Engels]

[Arabisch schrift]

[Engels] although the disbelievers dislike it

[ondertiteling] ook al zijn de ongelovigen er niet blij mee

Voice-over

Een paar maanden later plaatst IS een film online met een huiveringwekkende registratie van een massa-executie.

Deze leden van de speciale eenheden gaan bij twintig militairen de keel doorsnijden. De meesten zijn buitenlandse strijders.

08.48

[caption]

Ostaeyen (Eng.)

Die film was een keerpunt omdat hij uitstekend geregisseerd was. Ze moeten met een grote cameraploeg hebben gewerkt, want er zijn minstens drie, misschien wel vier camera's gebruikt. We weten inmiddels dat de opnames ruim acht uur in beslag hebben genomen. Dat was te zien aan de schaduwen. Je ziet dat die jongens weten hoe ze het licht moeten gebruiken, dat ze goede apparatuur hebben en dat de montage zeer professioneel is. Het ziet eruit als reality-tv. 

09.35

Presentator (US)

(Engels)

[beelden IS-video naast Amerikaanse challenge-show]

Goedemorgen, jongens.

Zijn jullie klaar voor de uitdaging van vandaag?

Voice-over

De propaganda-video's van IS worden steeds professioneler. Met de modernste montagetrucs en filmtechnieken.

[caption]

Winter

Je ziet een heel duidelijke ontwikkeling. Het is veel geavanceerder geworden, veel gevarieerder. En dat wijst er volgens mij op dat IS er een nieuw lid bij heeft gekregen.

10.19

Siad (Arab.)

Ik vond die videogeweldig. Het is opgenomen in slow motion. Je ziet het mes in slow motion. Toen ze die mensen executeerden, had ik er wel bij willen zijn om te zien hoe ze die opnamen hebben gemaakt, maar helaas.

[caption]

Voice-over

Siad heeft als cameraman voor de terreurgroep gewerkt.

Een jaar geleden vertrekt hij uit Syrië en verblijft nu ook in Turkije.

10.51

Siad (Arab.)

Ik ben een jonge man. Ik kom oorspronkelijk uit Raqqa. Ik ben 28 en heb als cameraman voor het mediabureau van IS gewerkt tot ongeveer een jaar geleden.

Voice-over

Siad is één van de duizenden jonge Syriërs die zich sinds 2013 aansluiten bij verschillende Islamitische rebellengroepen. Ze voelen zich in hun strijd tegen Assad in de steek gelaten door het Westen. Siad sluit zich daarom aan bij terreurgroep IS. Hij gaat aan de slag als cameraman en werkt mee aan één van de beruchtste IS-films.

11.36

Siad (Arab.)

Deze film is getiteld The Flames of War . Hij gaat over de begintijd van het kalifaatproject, van de vorming van IS tot aan het uitroepen van het kalifaat.

Voice-over

De propagandafilm lijkt rechtstreeks uit een Hollywood-studio te komen, maar de gevechten zijn echt. Om de film te maken wordt een heel team van cameramensen en tientallen camera's ingezet.

12.12

[Engelse voice-over in IS-video]

De verovering van de basis van de 17de divisie.

Siad (Arab.)

Dit zijn de gevechten met de 17de divisie van het regime. Daar was ik bij. Er waren meer dan vijf cameralieden ter plekke.

12.30

Siad (Arab.)

Uiteraard waren er naast de professionele cameralieden nog zo'n dertig strijders met GoPro-camera's op hun hoofd. Sommigen hadden er ook een op hun wapen.

Voice-over

Voor het verspreiden van de propaganda is door de terreurbeweging een efficiënt netwerk van 35 mediakantoren opgezet. In alle 19 IS-provincies staat een vestiging. De 16 andere kantoren zijn van groepen die steun verlenen aan IS. Uit Sinaï, Saoedi-Arabië, Jemen, Libië, Tunesië, Algerije, Nigeria, Afghanistan, de Kaukasus en de Filippijnen. 

Onderzoek wijst uit dat de propagandamachine vorig jaar alleen al tijdens de Ramadan 1146 berichten heeft geproduceerd. Allemaal verder verspreid via de sociale media. De Flames of War is één van de meest gedeelde films. 

Siad (Arab.)

Toen de opnamen gemaakt waren haalde iemand van het mediabureau alle geheugenkaarten op en bracht ze naar Raqqa. Je hebt geen idee hoe geavanceerd het allemaal is. Als je daar bent, voelt het als een grote internationale productiestudio. Het is enorm, met een opnamestudio, een radiostudio en een filmstudio. De elite van de mediawereld was daar vertegenwoordigd. Het leek mij het IS-mediahoofdkwartier, met de beste apparatuur. Er waren circa 120 camera's van elk denkbaar type. De beste producties die in Syrië waren gefilmd, de meest geslaagde kwamen uit de studio in Raqqa.

14.42

Siad (Arab.)

[vervolg]

Er mocht niemand naar binnen. Het was een zeer geheime plek. Als de film klaar is, gaat hij weer naar het productiebureau. Dan nemen de Saoedi's het over. Zij zetten hem online zodat hij wordt uitgezonden op internet. Hoe ze ervoor zorgen dat de hele wereld hem ziet, weet niemand.

15.23

Voice-over

Zodra IS voet aan de grond krijgt in Syrië wordt al snel een mediateam opgericht en aan het werk gezet. Tareq, zoals hij zichzelf noemt, sluit zich aan. Hij werkt een jaar voor de terreurbeweging. Eerst als cameraman, daarna als technisch manager. Hij verblijft nu in Turkije.

15.44

Tareq (Arab.)

De media-commandant wilde dat jonge, goed opgeleide mensen werden belast met het opzetten van de mediabureaus. De taak van mijn team was het opzetten en inrichten van bureaus. Dat zijn er zeven of acht geworden. 

Irakezen stonden aan het hoofd van de mediabureaus, mar die werden altijd vergezeld door twee Fransen. Op basis van de instructies die zij gaven, vermoed ik dat de Fransen in die tijd de eigenlijke leiding hadden. Ze stonden permanent in contact met IS-leider Al-Baghdadi en rapporteerden rechtstreeks aan hem. Ze werden streng beveiligd en waren niet te bereiken. Je kon ze alleen spreken als je ze zag.

16.47

Reporter (Spaans)

Er heeft een grote explosie plaatsgevonden op sultanhamet.

Tareq (Arab.)

Wat ons budget betreft: we kregen gewoon een blanco cheque. We konden alles krijgen wat we wilden, echt alles.

De apparatuur voor onze bureaus werd aangeschaft in Turkije. Elk type camera, groot of klein, kwam gemakkelijk het land in en dat gold ook voor elk type computer. Ze kwamen de Turkse grens over zonder controle.

17.31

Voice-over

De strategie achter de propaganda van IS is gebaseerd op de doctrine van de mediajihad van Al Quaida. In 2005 roept de opvolger van Osama bin Laden, Ayman al-Zawahiri, zijn strijders op tot deze mediajihad.

In 2014 scheidt IS zich definitief af van Al Quaida. Maar de groep heeft zich het dogma van de mediajihad toegeëigend. De makers van de beelden en video's worden op handen gedragen.

18.07

Nasr (Frans)

Het basissalaris voor strijders en voor strijders die filmen, is hetzelfde. Maar het gaat vooral om het prestige van de aanwezigheid op het slagveld en de grote risico's bij het filmen van de strijd.

18.20

[caption]

Nasr (Frans)

[vervolg]

Schokkende en onvergetelijke beelden, die doen denken aan oorlogsfilms, maar dan in het echt. Vandaar het zeer hoge sterftecijfer.

Siad (Arab.)

Dankzij rekruten overal ter wereld die mediawerk voor IS doen zijn er video's gemaakt die zeker kunnen wedijveren met Hollywoodproducties.

Deze foto is in Palmyra gemaakt. De executie van een Franse Tunesiër. En hij daar is een zwarte Amerikaan. Dit zijn specialisten uit het westen en Arabieren afkomstig uit de Golfstaten die hier speciaal voor opgeleid zijn. Islamitische Staat vertrouwt op ze. Het is hun werk. Ze hebben al werkervaring in de media en in de filmwereld. En nu werken ze voor de organisatie en passen ze hun cinematografische ideeën toe op de video's voor Islamitische Staat.

19.43

Nasr (Frans)

Diegenen die achter deze verschrikking zitten zijn geboren en getogen in onze samenleving. Het zijn digitale natives. Kinderen van internet.

Siad (Arab.)

In de actiefilms die in Hollywood zijn gemaakt vermoorden ze mensen voor de lol. Dat geldt ook voor IS. Alleen is het geen spel, het is echt.

De mensen achter de executiescènes die je in de video's ziet komen uit Hollywood. Zo heb je Abou Abderahman Al Amriki. Die heeft meegewerkt aan Amerikaanse films. Hij is Amerikaans staatsburger en hij is blank.

20.49

Said (Arab.)

Ik weet nog dat hij vertelde te hebben meegewerkt aan een Hollywoodfilm waarin de Islam op de hak werd genomen en werd bekritiseerd. Hij zei dat het een comedy was waarin de spot werd gedreven met Bin Laden en andere figuren in Al Quaida en met de Islam. Dat deed hem ertoe besluiten meer over de Islam te weten te komen. Hij zei dat hij christen was geweest maar dat hij nu bekeerd was en naar Raqqa was gekomen. Hij zei dat hij de rollen nu had weten om te draaien door te filmen hoe westerlingen in het oranje van Guantánamo Bay werden vermoord door strijders in islamitische kledij.

21.52

Voice-over

Ook andere bronnen bevestigen de blanke Amerikaan te hebben gezien in de studio's van Raqqa. Volgens Siad is hij een sleutelfiguur.

Siad (Arab.)

Abou Abderahman Al Amriki bekleedt een belangrijke functie op het mediabureau in Raqqa. Je zou kunnen zeggen dat hij er de leiding heeft.

Voice-over

De Amerikaan werkt met een klein team aan de films.

Siad (Arab.)

Feitelijk is IS afhankelijk van een team van vijf mensen voor het produceren van hun belangrijkste films. Zij doen de speciale opdrachten. Daarbinnen vind je allerlei nationaliteiten: Britten, Amerikanen en zelfs Saoedi's. Zij zijn degenen die de film hebben gemaakt van de Jordaanse piloot Al Kasasbeh.

22.55

Voice-over

Op 24 december 2014 stortte Jordaanse straaljagerpiloot Al Kasaebeh neer in een gebied dat in handen is van IS.

[IS-video]

Mijn naam is Muath Safi Youssef Al Kasasbeh.

Voice-over

Anderhalve maand later toont de terreurbeweging een schokkende film van zijn executie. Het lijkt een Hollywood-productie met geavanceerde montagetechnieken en animaties. De makers laten de Jordaanse piloot acteren in zijn eigen executiefilm. Hij loopt door een platgebombardeerde wijk in Raqqa, waar hij wordt opgewacht door een executiepeloton. Het zijn militairen die zijn getraind door Abu Missab, de Jordaniër.

23.44

Missab (Arab.)

De filmploeg op de grond bestond uit vijf man met vier camera's. Ze regisseerden de film waarin mijn mannen te zien waren. Mijn mannen werden eerst gefilmd. Voor deze opnamen kregen ze een uniform en een nieuw gezichtsmasker. Daarna lieten ze Al KasasasBeh zien waar hij  heen moest lopen, waar hi j moest gaan staan en wat voor bewegingen hij moest maken. De piloot kreeg de burgers [te] zien die hij had verbrand en gedood, zodat niemand medelijden met hem zou hebben als hij zelf verbrand zou worden. Hij had burgers verbrand, dus moest hij zelf ook branden.

25.00

[caption]

Difraoui (Frans)

IS probeert innovatief te zijn als het om gruwelen gaat. Je kunt het vergelijken met een nazilaboratorium, waar ze experimenten op mensen uitvoerden voor een soort propaganda die we nog niet eerder hebben gezien. We zijn in de val gelopen van professionele communicatieadviseurs.

25.23

[caption]

Nasr

Het gebruik van extreem geweld door IS vindt op uiterst doordachte wijze plaats. Je ziet de aandacht voor het storytelling-aspect, bedoeld om een maximaal schokeffect te bewerkstelligen bij de kijkers. Ze weten: Hoe gruwelijker de video, hoe vaker hij wordt bekeken. 

25.46

[caption]

Winter (Engels)

Als er weer een nieuwe video uitkomt, zal ik echt niet beweren dat ik ze opwindend vind, maar je voelt de adrenaline: Wat gaan ze nu weer doen? Zo ontwikkel je een goede propagandastrategie. Zo lukt het je elke dag weer om de voorpagina's te halen.

26.11

Voice-over

Kinderen zijn steeds vaker een onderdeel van de propagandastrategie. Ze zijn de sterren van de nieuwe promotiefilms.

Nasr (Frans)

Ze willen laten zien dat ze de nieuwe generatie jihadisten opleiden, die het roer zullen overnemen en nog fanatieker zijn dan hun ouders. Je ziet dat ze over de middelen beschikken om nieuwe rekruten op te leiden en kinderen in te zetten.

Voice-over

Kinderen uit het IS-gebied moeten in de propagandafilms executies uitvoeren. Afgelopen december verschijnt een nieuwe moordvideo online. Het is een luguber TV-spel. Met zes kinderen in de hoofdrol.

26.57

Man (Arab.)

En de winnaars zijn...

Voice-over

De propagandafilm vertoont sterke gelijkenissen met het TV-programma Fort Boyard.

Maar dit keer gaan de kandidaten niet op zoek naar sleutels. De kinderen moeten spionnen opsporen, die zich hebben verstopt in het fort en dan één voor één executeren.

Nasr (Frans)

De boodschap is ontluisterend voor westerse kijkers. Die luidt: Zelfs onze kinderen zijn bezig om spionnen te doden. Het is bedoeld als vernedering.

[caption]

Nasr (Frans)

“We laten het aan onze kinderen over om spionnen te vermoorden.”

27.47

Voice-over

Volgens cameraman Siad is de blanke Amerikaan Abou Abderahman het brein achter deze propagandafilm.

Siad (Arab.)

Een van mijn contactpersonen die nog voor de IS-media werkt, vertelde tijdens een Skype-gesprek dat Abou Abderahman deze film had gemaakt. Hij stuurde een link: “De nieuwste van Abou Abderahman.”

De bedoeling was dat ieder kind z'n slachtoffer zou vinden en hem met één schot zou doden, waarna hij in z'n graf zou vallen.

Ze wilden laten zien dat de kinderen goed getraind waren. De boodschap daarbij is dat ze geen greintje wroeging hebben als ze iemand vermoorden. Jong, oud, maakt niet uit.

Vooral in het westen zullen mensen geschokt zijn. Zij vinden dat kinderen rechten hebben, dat ze plezier moeten maken. Maar dit is wat IS hun kinderen voorhoudt.

29.04

Voice-over

Eén van de moordende kinderen in de propagandafilm is een Jezidi. Ayman. In de zomer van 2014 valt IS het Koerdische deel van Irak binnen, het leefgebied van de Jezidi's. Ze worden gehaat door de jihadisten. Het volk heeft een eigen geloof. Honderden Jezidi-mannen worden geëxecuteerd. Vrouwen worden gevangen genomen en velen tot seksslavin gemaakt. Jongens ouder dan zes jaar verdwijnen naar speciale heropvoedingskampen. Daar worden ze gehersenspoeld en ze veranderen in moordmachines. 

29.45

Voice-over

Deze Jezidi-jongen, Mirza, is gevlucht uit één van de heropvoedingskampen. Zijn vader is door IS vermoord. Mirza is dan zeven jaar en wordt door IS naar één van de kampen gebracht. Daar ontmoet hij Ayman uit de propagandavideo.

Ayman (Arab.)

[IS-video]

Ik snij alle Jezidi's de keel af.

[caption]

30.12

Voice-over

Het is Mirza gelukt om te ontsnappen aan de terroristen. Hij vlucht naar een opvangkamp in Irak. Daar zitten inmiddels 19.000 Jezidi's. Het verblijf bij IS heeft diepe sporen bij de jongen nagelaten.

Mirza (Kurdi)

Ze zeggen dat als we onszelf opblazen tijdens een bruiloftsfeest of zo, we naar de hemel gaan. Want dan hebben we de doelen van IS vervuld. “Het is er prachtig, je komt in het paradijs.” Ze laten ons vaak video's zien. Executievideo's. We hebben veel onthoofdingen gezien. Een van de commandanten die me deze executiescène liet zien, heette Abu-Kahteb-Waheb. Hij zei dat ik ook moest moorden, mensen de keel moest afsnijden. Ik hoefde niet bang te zijn om ongelovigen te doden. Ik moest net zo worden als de kinderen in de video.

31.27

Voice-over

In het kamp van IS worden de kinderen gedwongen executies uit te voeren voor de propagandafilms.

Mirza (Kurdi)

De commandant van het kamp riep me. Ik moest deze man doden. En de camera legde het allemaal vast. Hij zei: Toe maar. Ze pakten hem vast, gaven me een wapen en gooiden hem voor m'n voeten. Ik trilde zo dat de Kalasjnikov uit mijn handen viel. Een man haalde een mes tevoorschijn en zei: Ik zal hem onthoofden. Hij riep “Allabu Akbar”, zei iets tegen de camera en sneed zijn hoofd af.

32.09

Voice-over

Volgens de Verenigde Naties gaat de terreurgroep door met het massaal werven en trainen van kinderen. Zelfs de jongste kinderen worden ingezet om te vechten en te moorden. Vorig jaar kon de VN achttien buitenlandse kindsoldaten identificeren. Allen maar zeven jaar oud.

Kinderen en weeskinderen van westerse jihadisten zijn de nieuwe troef in de propaganda-oorlog van IS.

32.43

Man (Frans)

Als je vader nog leefde, wat zou je hem dan vragen?

Jongen (Frans)

Ik zou hem vragen om martelaar te worden.

Nasr (Frans)

Islamitische Staat zet kinderen in om deze boodschap te verspreiden: Zelfs als hun ouders, leden van IS, deze strijd verliezen, zijn de kinderen er nog. Als IS wordt verslagen, zullen zij het overnemen.

33.19

Voice-over

IS is het afgelopen jaar een kwart van het bezette gebied kwijtgeraakt. Door de bombardementen van de internationale coalitie tegen IS lijkt de propagandastroom nu te verminderen. De tweede man van de terreurgroep is omgebracht. De minister van Informatie is afgelopen maand gedood. Deze mannen waren eindverantwoordelijk voor de propaganda en executiefilms van IS.

33.49