Transcriptie - Bos als brandstof

00.18

[caption]

voice-over

Door grootschalige kaalkap staan de bossen wereldwijd onder druk. Toch gaat Nederland miljoenen tonnen hout importeren om bij te stoken in kolencentrales. Dit zou goed zijn voor het milieu.

Kamp

Dat het duurzame energie is dat is geen discussiepunt. Dat is namelijk vastgesteld.

voice-over

Daarom wil minister Kamp energiemaatschappijen meer dan 3 miljard euro subsidie geven. Zembla verslaggever Ton van de Ham reist af naar de Verenigde Staten, de grootste exporteur van dit soort brandhout.

Verslaggever

Welk stuk van de boom wordt  gebruikt voor biomassa?

Werker

Het houtafval wordt gebruikt voor biomassa en…

Verslaggever

Alleen het houtafval?

Werker

Ja,  wat ik wil… .kunnen we stoppen met filmen?

voice-over

Hoe gaat deze industrie te werk? Tegenstanders zijn bang dat de enorme honger naar hout leidt tot extra kaalkap.

Man

Het is ongelofelijk dat groene energie er zo uit kan zien en dat subsidies die bedoeld zijn om klimaatverandering aan te pakken naar kaalkap gaan, zoals hier.

Werker

Dat is niet waar, dat is propaganda.

voice-over

De biomassa industrie zegt alleen maar resthout te gebruiken. Maar wat gebeurt er dan met deze bomen?

Man

Hier verhakselen ze het.

Verslaggever

En dan?

Man

Dat weet ik niet.

voice-over

Zembla onderzoekt wat de gevolgen zijn van de massale bijstook van hout in Europese kolencentrales.

01.49

[caption]

Politicus

“Het klimaatakkoord van Parijs is aangenomen.”

[caption]

voice-over

Parijs, 12 december 2015. Niet eerder lukte het om een bindend klimaatakkoord te sluiten. Tot deze dag. 195 landen beloven alles op alles te zetten om te voorkomen dat de aarde als gevolg van menselijk handelen met meer dan 2 graden opwarmt.

Stem

Dit sis een enorme overwinning voor de planeet en toekomstige generaties.

voice-over

Ook Nederland zet zijn handtekening. Drastische maatregelen zijn noodzakelijk, bevestigt minister Henk Kamp.

[caption]

Kamp

Het grootste probleem is dat het klimaat verandert en dat is als gevolg van de uitstoot van broeikasgassen. En het belangrijkste broeikasgas die voor ’t overgrote van het probleem verantwoordelijk is, is CO2. Dus wat we met elkaar moeten bereiken is dat we een CO2 uitstoot verminderen. Dat doen we op twee manieren. Eén manier is overgaan van fossiele naar duurzame energie en de tweede manier is zorgen voor energiebesparing.

voice-over

Kamp, hier op werkbezoek in een gerenoveerde klimaatneutrale flat, sluit daarom met meer dan 40 partijen een energieakkoord. Nederland belooft in 2020 14% duurzame energie te produceren ut wind en zon maar ook uit biomassa.

[caption]

Kamp

We hebben dus bossen en op een gegeven moment worden die bomen gekapt, het hout wordt gebruikt. Voor een deel in de bouw, voor een deel in de meubelindustrie om een voorbeeld te noemen. Er is afvalhout wat overblijft en dat kunnen we ook goed gebruiken. En dat gebruiken we dan in plaats van kolen in onze kolencentrales. En dat is beter voor het milieu.

Boon

Hier wordt verwarmd in de zomerdag het zwembad aan die kant en in de winterdag zoals nu deze woonwijk.

Verslaggever

Die woonwijk wordt verwarmd met de biomassa…

Boon

Met dezelfde biomassa en die komt hier uit het landschap in de buurt.

voice-over

Wijhe, een klein dorpje in Overijssel loopt voorop. Het openlucht zwembad en een nabijgelegen nieuwbouwwijk zijn aangesloten op een biomassa installatie. Kees Boon is nauw betrokken bij de ontwikkeling van dit soort initiatieven.

Boon

Ja kijk mooi droog spul. Helemaal prima. Dus

Voice-over

Ze stoken hier niet op gas maar op houtsnippers, oftewel chips.

Verslaggever

En hoeveel van dit soort centrales staan er nou in Nederland?

Boon

In heel Nederland hebben we er meer dan 200 op dit moment al en dat groeit nog steeds. Dat kan zijn voor een woonwijk, een kalvermesterij, champignonkwekerijen, paprikateler. Noem maar op. Bedrijfsgebouwen.

voice-over

Kees Boon is voorzitter van de algemene vereniging van inlands hout. Hij neemt ons mee het bos in.  

04.36

voice-over

Een bosaannemer is, zoals dat heet, hout aan het oogsten.

Boon

Ja er vindt hier een dunning plaats om te zorgen dat het resterende bos beter gaat groeien en zich goed ontwikkelt.

Verslaggever

Ja

Boon

Het hout wat hieruit vandaan komt, dat gaat voor een deel naar de houtverwerkende industrie en het biomassagedeelte wat gewoon niet industrieel te gebruiken is, dat wordt apart gelegd.

voice-over

Volgens Boon is deze vorm van duurzame energie hard nodig.

Boon

We kunnen het niet met alleen zon en wind en aardwarmte. Dat is onvoldoende.

Verslaggever

Dus die biomassacentrales dat doen we echt voor het klimaat.

Boon

Jazeker. Ja.

voice-over

Net als bij fossiele brandstoffen komt bij het verbranden van hout CO2 vrij. Maar, zo is de redenering, een nieuwe boom neemt dit broeikasgas weer op en daarmee is het CO2 neutraal.

Leffert Oldenkamp, een gepensioneerde bosbouwer, gelooft niet in deze theorie.

[caption]

Oldenkamp

Als je klimaat wilt redden dan moet je zonnecellen hebben en windmolens eventueel. Maar met biomassa maak je het alleen maar erger.

voice-over

Oldenkamp heeft jarenlang bij Staatsbosbeheer gewerkt. Als bosbouwer is hij een fenomeen. Goed bosbeheer is essentieel, stelt hij. Want hout hebben we altijd nodig.

Oldenkamp

We kunnen er muziekinstrumenten van maken en we kunnen er bankjes van maken en we kunnen er oude monumenten mee restaureren en hier staat heel veel hout daarvoor, geschikt daar achter je. Kortom, dit is bos waar we als gemeenschap zuinig op moeten zijn.

06.13

voice-over

Zuinig zijn betekent wat hem betreft niet op grote schaal verbranden. En dat is wat er nu wel steeds meer gebeurt.

Oldenkamp

Ik zie in het veld stapels hout, zowel dikkere stammen als dunnere stammen en dan komen die hele grote grijpers en die verchippers en het gaat met grote pakken want dan is het natuurlijk alleen maar rendabel.  Als je voortdurend met kleine takjes en tophout uit het bos aan het werk moet gaan, dan zijn de onkosten veel hoger dan de opbrengsten.

voice-over

Het valt ons ook op. Het hout dat bestemd is voor de biomassacentrales bestaat niet alleen uit kleine takjes.

Verslaggever

Ik zie ook wel wat grotere stammen ertussen liggen.

Chauffeur

Ja dat klopt, kijk het is natuurlijk wel een afweging die de machinist maakt of het kostendekkend is om nog dat laatste stukje eruit te halen.

Verslaggever

En vinden ze dat in die centrales niet vervelend dat er nog wat groter hout bij, of juist fijn?

Chauffeur

Juist fijn want als het alleen maar naalden zijn dat levert geen brandwaarde op.

Verslaggever

Er zitten ook nog wel grote stammen tussen soms.

Boon

Dat kan, ja.  

Verslaggever

Waarom gaat het dan toch naar de biomassacentrale?

[caption]

Boon

Omdat het soms afhankelijk van de locatie te ver weg is naar de houtverwerkingsindustrie en dan ligt de biomassacentrale dichterbij en dan is het kosten baten afwegen tegen elkaar en dan kan de bestemming van het hout net de andere kant uitgaan.

Oldenkamp

Er zijn verschillende centrales in de buurt. Er staat er een in Ede, er staat er een in Arnhem, staat er een in Nijmegen.

voice-over

En al deze centrales hebben nou eenmaal grote hoeveelheden hout nodig. Die hebben volgens Oldenkamp niet genoeg aan wat men tak- en tophout noemt. Overal in het bos ziet hij de gevolgen van deze toenemende honger naar hout.

Oldenkamp

Dit gaat allemaal de kachel in want anders hadden ze het zo niet neer gevleid. Het is zo neer gevleid omdat ze met een grote grijper komen. Gaat in een grote verchipper en afgevoerd met grote trucks.

voice-over

Zijn oude werkgever, Staatsbosbeheer, bezit 30% van het Nederlandse bos. Ook zij verkopen nu grote hoeveelheden houtsnippers.

08.14

[caption]

Wanningen

Op dit moment oogsten wij ongeveer 50.000 ton biomassa.

voice-over

Staatsbosbeheer heeft een contract met de stadsverwarming in Purmerend voor de levering van het dubbele. 100.000 ton houtchips.

[caption]

Oldenkamp

Dat zijn gigantische hoeveelheden hout waar ze in het begin dachten nou die kunnen we wel leveren. Maar op een gegeven moment niet en ondertussen zijn er meer van die stadsverwarmingen gekomen in Nederland. En iedereen vecht om dezelfde chips.

[caption]

Wanningen

Nou Staatsbosbeheer hoeft in ieder geval niet al die installaties te bevoorraden. Dat zou inderdaad een beetje te gortig zijn. Ja, je ziet inderdaad dat er wel meer behoefte ontstaat aan biomassa, dat klopt.

voice-over

Oldenkamp laat ons op de Veluwe een gebied van Staatsbosbeheer zien. Grote percelen zijn hier kaal gekapt.

Oldenkamp

In diezelfde periode toen dus die biomassacentrales begonnen is Staatsbosbeheer met plannen begonnen om in Drenthe meer van dat soort open gebieden te maken. Om dat in Brabant te doen, om het hier in Gelderland te doen. Grote gebieden. En ik mag natuurlijk niet zeggen dat ze dat gedaan hebben om het vullen van de centrales, maar het is wel heel opmerkelijk.

Verslaggever

Jullie hebben ze in één keer weggekapt.

Wanningen

Als je hier achter je kijkt dan zie je hier ook een stukje open structuurlandschap he, als we hier niks doen dan is alles over tien jaar bos. Dus er zijn situaties waarin wij het verstandig vinden om vanuit natuurontwikkeling dat het verstandig is om bomen te verwijderen.

Verslaggever

Dat was bos, dat is al meer dan 100 jaar was het daar bos. Waarom moest dat open landschap worden?

09.45

Wanningen

Ik kan me voorstellen dat mensen zich afvragen of wij op een verstandige manier met onze bossen omgaan.

Verslaggever

Ja

Wanningen

En dat doen wij. En omdat…

Verslaggever

Maar u snapt, waarom snapt u dat?

Wanningen

Nou in die zin snap ik het ook niet. Hij….

Verslaggever

Nee laat ik het even concreter maken.

Wanningen

Er wordt een relatie gelegd tussen de vraag en het idee dat wij meer bomen omzagen dan verantwoord is. En dat is  niet aan de orde.

voice-over

De moderne mens is verslaafd aan energie. Goedkope energie, opgewekt in grote centrales.

[caption]

Douma

Hier gaat voor drieënhalf miljoen huishoudens elektriciteit het land in. Zonder dit doen de televisies het niet, rijden de treinen niet, hebben we ’s avonds geen licht.

voice-over

In Delfzijl, stijf tegen de Waddenzee aan, staat de nieuwe kolencentrale van RWE, een van de grootste energieproducenten van ons land.

Douma

Hier kun je eigenlijk de onderkant van de ketel zien.

voice-over

Deze centrale draait volledig op steenkool. Dit is een vervuilende fossiele brandstof. Bij de verbranding komen grote hoeveelheden CO2 vrij. Bijna alle wetenschappers zijn het erover eens dat dit soort schadelijke broeikasgassen zorgt voor de opwarming van de aarde.

Douma

Wat je hier ziet is het eindresultaat van het verbrandingsproces. Om te zorgen dat  deze installatie tot de schoonste ter wereld behoort worden de rookgassen zoals ze uiteindelijk uit de ketel komen helemaal gezuiverd. Alle stoffen worden eruit gehaald.

Verslaggever

Maar nog steeds komen hier broeikasgassen uit.

Douma

Uiteindelijk komen hier nog steeds inderdaad CO2 uit, maar we zullen ervoor zorgen dat we dat fors verminderen door om te zetten naar biomassa.

11.26

voice-over

In 2015 publiceert de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen een kritisch visiedocument over biobrandstof. We spreken met één van de auteurs, professor Martijn Katan. Volgens hem is hout helemaal geen effectieve brandstof.

[caption]

Katan

’t Probleem is dat wij veel meer brandstof nodig hebben dan die bossen kunnen produceren. Als je alle Nederlandse bomen in energiecentrales zou douwen, dan na een jaar zou heel Nederland kaal zijn.

voice-over

RWE wil jaarlijkse 1 miljoen ton biomassa bijstoken. De Nederlandse bossen kunnen deze vraag nooit aan. De energiemaatschappij is daarom aangewezen op hout uit de Baltische Staten, Canada of de Verenigde Staten.

Douma

Biomassa al met zeeschepen die worden aangevoerd, komt dus hier rechtsreeks de haven in.

[caption]

Douma

En wij zullen aan deze kades die van ons zijn zullen wij nieuwe losinstallaties maken om de biomassa uit de schepen te kunnen halen en naar de ketels te kunnen brengen.

voice-over

En wat verstaat de energiemaatschappij dan precies onder biomassa?

Douma

Dat zijn restproducten van de papier- en meubelindustrie. Ook snoei- en dunnigshout vanuit duurzaam beheerde bossen. Daar worden pallets van gemaakt, daar zijn eigenlijk kleine brokjes biomassa, houtvezelig materiaal en die worden gebruikt als brandstof ter vervanging van kolen in onze ketels.

[caption]

Katan

Hier en daar is afval waar je niks nuttigs mee kan doen. Dat kun je opstoken maar dat zijn hele kleine beetjes. Op het moment dat je echt grote hoeveelheden nodig hebt dan moet je hele bossen gaan omhakken en dat is wat er op dit moment ook gebeurt. En zelfs wat we afval noemen is geen afval, daar wordt spaanplaat van gemaakt bijvoorbeeld en deels moet het terug in de bodem omdat anders die bodem verarmt, dus er blijft maar weinig over wat je kan opstoken. Lang niet genoeg voor wat wij nodig hebben. 

13.23

voice-over

Leidt de vraag naar biomassa tot grootschalige kaalkap of gat het puur om resthout? We gaan naar het zuidoosten van de Verenigde Staten. Hier in North Carolina staan drie fabrieken van Enviva, de grootste producent van houtkorrels.

Verslaggever

Dus dit is het?

Medewerker

Ja

Verslaggever.

Het is net hondenvoer.

[caption]

Jenkins

De houtsnippers zijn vermalen, gedroogd en gepelletiseerd. Voordeel is dat die pellets stevig en droog zijn. Ze blijven heel tijdens het transport. Voordeel is dat die pellets stevig en droog zijn. Ze blijven heel tijdens het transport.

Verslaggever

Hoeveel produceert u per jaar?

Jenkins

In 2016 maakten we als bedrijf bijna 3 miljoen ton houtpellets.

Verslaggever

En het gaat allemaal naar Europa?

Jenkins

We exporteren alles, vooral naar Europa.

voice-over

Jenkins neemt ons mee naar een zogeheten kapvlakte. We krijgen te horen dat we ter plekke kort wat vragen mogen stellen aan de bosaannemer. Ook zullen we daar een interview kunnen doen met Seth Ginther, directeur van de US Industrial Pellet Association.

Ginther

U wilt vragen stellen over de industrie he?

Verslaggever

Ja.

Ginther

Ja, die wil ik graag beantwoorden maar we moeten het wel op een veilige plek doen.

Jenkins

Dit is Vince Taylor, hij heeft hier de leiding. Hij kan ons veel informatie geven.

voice-over

We vragen Taylor welke stukken hout hij aan Enviva verkoopt.

Taylor

Enviva is de… ze zijn nu aan het laden. Het pulphout en de boomtoppen gaan in de hakselaar, zoals u ziet.

voice-over

Ook hier horen we: biomassa bestaat alleen uit resthout.

15.09

[caption]

Ginther

Vezels van lage kwaliteit bestaan uit afvalhout uit het bos. Ze worden gemaakt van boomtoppen en takken, die je daar ziet liggen. Wij bieden dus eigenlijk resthout aan

Verslaggever

Is dit ook voor Enviva?

Taylor

Ja.

Verslaggever

Maar dat zijn geen boomtoppen.

Taylor

Het grootste deel wel.

Verslaggeer

Kun je hier geen planken van maken?

Taylor

Nee, het is te krom.  

Verslaggever

Te krom, oké.

Taylor

Te krom en te knoestig.

voice-over

Iets verderop zijn medewerkers van Taylor een stuk bos aan het kaalkappen.

[caption]

Jenkins

Iedere bosbouwkundige die ook maar iets van deze regio afweet zal zeggen dat kaalkap de beste manier is om hier een gezond bos terug te krijgen.

voice-over

In het bosrijke zuidoosten van de Verenigde Staten vindt kaalkap inderdaad al decennia lang op grote schaal plaats. Maar met goed bosbeheer heeft dat volgens Adam Macon absoluut niets te maken.

Macon

Daar is ook sprake van kaalkap, achter die bomen.

voice-over

Zijn milieuorganisatie, de Dogwood Alliance, strijdt voor het behoud van natuurlijke bossen.

Macon

Zo’n bos vind je vaak op een laag gelegen stuk land langs een rivier. Dit soort bossen vind je overal langs de oostkust van de VS. En dat is precies waar de pelletfabrieken zitten.

Macon

Dit is pasgeleden gekapt. Verschrikkelijk.

Verslaggever

Dat waren grote.

Macon

Grote bomen. De grootste waren zeker honderd jaar oud. We weten niet wie dit gekapt heeft maar het is helemaal legaal in de VS.

Verslaggever

Dit mag gewoon.

[caption]

Macon

Ja, zonder vergunning, zonder toestemming, dit is helemaal legaal. Dit kan…

Verslaggever

Als je wilt kappen, kan dat.

Macon

Als je wil kappen, kan dat. Je mag alles kappen en het zo achterlaten. Zo’n gebied als dit kan kaal worden gekapt, het land droogt op en er worden dennen geplant. Het wordt een monocultuur. Dus het verandert van deze gevarieerde habitat met enorm veel diversiteit, een geweldige plek voor biodiversiteit in een monocultuur. Alleen maar omdat we deze bomen weinig waard vinden.  Zo worden pas wat waard als ze worden gekapt.

Macon

Vooral zo’n bos als dit heeft een enorme biodiversiteit. Er zijn veel verschillende boomsoorten, er kunnen hier beren leven en er zitten wilde zwijnen, wasberen, schildpadden , salamander, een grote zoetwaterdiversiteit. Als het bos pas waarde krijgt als het wordt gekapt, worden die dieren bedreigd. Hun leefomgeving verdwijnt. We zijn afhankelijk van die biodiversiteit.

[Caption]

18.21

De afgelopen zestig jaar is de bosdichtheid in de VS ieder jaar toegenomen en dat is te danken aan de bosbouw. Er zijn extreme groeperingen die je doen geloven dat we aan het ontbossen zijn, maar niets is minder waar.

voice-over

De houtindustrie claimt dat er alleen maar bos bij komt terwijl milieuorganisaties benadrukken dat er steeds meer natuurlijke bossen verdwijnen. Het kan toch niet allebei waar zijn. Of wel?

Macon

Dit is een rapport van de U.S. Forest Service.  Hier zien we dat er in de jaren vijftig 97 miljoen hectare bos was. In 2012 was er 99 miljoen hectare bos. Dan lijkt het dus of er twee miljoen hectare meer is.

Verslaggever

Dus er is meer bos dan eerst?

Macon

Precies.

voice-over

Maar als je goed naar de cijfers kijkt valt op dat er vooral plantagebossen zijn bijgekomen en dat het percentage natuurlijke bossen dramatisch is afgenomen.

Ginther

We werken zo dat als iemand ergens hout kapt, het ook herplant moet worden.

Verslaggever

Dus hout is gewoon hout? Hreplanten is herplanten, zegt u dat?

Ginther

Inderdaad.

Macon

Ze kijken alleen naar hoe groot het gebied met bomen is. Het cijfer klopt tus niet. Het is niet representatief voor wat er echt gebeurt.

Macon

We komen nu bij  de fabriek van Enviva in Southampton. Dit is allemaal voor de pelletindustrie en voorde export. Het is belangrijk dat we vastleggen wat voor bomen hier naar binnen gaan want Europese politici weten niet dat er hele bomen naar dit soort fabrieken gaan. Ze denken dat het gewoon boomtoppen zijn en houtafval maar dat klopt niet, zoals je hier goed kunt zien.

20.40

voice-over

We vragen aan een  chauffeur of wij zijn lading mogen bekijken. Waarom gaat dit hout bijvoorbeeld niet naar een timmerfabriek?

Chauffeur

Hier zitten te veel kronkels en slechte stukken in. Die zouden ze moeten zagen in een speciale zagerij.  En deze…. deze zou je wel kunnen gebruiken, maar die zijn allemaal anders.

Verslaggever

Maar deze boom zou naar de houtzagerij kunnen.

Chauffeur

Ja, dat zou kunnen. Ze leggen er een paar goede op om de lading zwaarder te maken.  

Verslaggever

Oké, dus het is een combinatie van goed en slecht hout.

Chauffeur

Ja dat klopt.

Verslaggever

Waar gaan deze stammen naartoe?

Chauffeur

Hier gaan ze ze verhakselen.

Verslaggever

En dan?

Chauffeur

Dat weet ik niet.

Verslaggever

Naar Europa, waar ik vandaan kom.

Chauffeur

Dan bent u ver van huis. Oké, jongen, fijne dag nog.

Verslaggever

Dank u, tot ziens.

Verslaggever

Kunnen we erachter komen waar die bomen gekapt zijn?

Macon

Dat is hele lastig. Dat gebeurt altijd op privégrond dus het wordt niet openbaar gemaakt waar ze vandaan komen.

Verslaggever

Ze zeggen dat ze krom of verrot zijn.

Macon

Het komt eigenlijk door de vraag naar pellets. Door het Europese beleid is die zo hoog dat ze alleen maar met industriële houtkap aan de vraag kunnen voldoen.

22.11

voice-over

Afgelopen januari besluit de Nederlandse overheid de bijstook van hout in kolencentrales te stimuleren met 3,6 miljard euro subsidie. Het is voor een periode van 8 jaar.

[caption]

Kamp

Alles wat wij doen voor duurzame energie kost geld. Want we hebben nu een fossiele infrastructuur liggen. Gas, elektriciteit, die ligt er. Maar die is helemaal gebaseerd op fossiele energie. En als je een nieuwe infrastructuur wilt hebben die helemaal gebaseerd is op duurzame energie dan moet je daarin investeren.

[caption]

Douma

Wind en zon en biomassa is allemaal duurder dan gewone elektriciteit en al die vormen kunnen dus alleen maar bestaan als ze ondersteund worden met subsidie.

[caption]

Katan

Ik vind het waanzin. Het gaat om zo’n drieënhalf miljard euro, als je ziet wat je daarvan aan huizen zou kunnen isoleren. En dan heb je wat over acht jaar. Kijk over acht jaar dan is die drieënhalf miljard euro is op, dat hout is verstookt. En dan zijn we geen millimeter verder. Terwijl als je ’t besteedt bijvoorbeeld aan isolatie, dan verbruiken al die huizen permanent minder energie.

Verslaggever

De kritiek zit ‘m natuurlijk vooral in het feit dat er wordt gezegd, dit is helemaal niet echt duurzaam. Dit is niet echt goed voor het milieu, we gaan nog steeds die vervuilende kolencentrales openhouden. We gaan daar heel veel hout bijstoken. Daar is grote kritiek op.

Kamp

Nou kijk u zegt vervuilende  kolencentrales openhouden, we hadden dus tien kolencentrales. Er worden er vijf gesloten. Die vijf die overblijven die horen bij de 10% meest efficiënte kolencentrales van heel Europa.

Verslaggever

Maar nog steeds met toch behoorlijk veel uitstoot van broeikastgassen. En het punt is…

Kamp

Maar toch, 10% meest efficiënte kolencentrales van Europa en bovendien gaan wij ze met een deel voeden in plaats van met kolen met biomassa.

voice-over

Kolencentrales zijn omstredn omdat er zoveel CO2vrijkomt. Is hout verbranden dan zoveel beter? Daar zit toch ook CO2 in?

Katan

CO2 uit hout en CO2 uit steenkool dat is als een euro uit Rotterdam en een euro uit Groningen.  Is precies hetzelfde.

voice-over

Bossen zijn de longen van de wereld. Ze produceren zuurstof. Daarnaast neemt een groeiende boom CO2 op. Als je die boom vervolgens kapt en verbrandt, komt die CO2 weer in de atmosfeer.

[Caption]

24.20

Oldenkamp

We hebben teveel CO2 in de lucht. Dat is gigantisch. En we hebben een energieakkoord gemaakt om dat naar beneden te brengen. En nu zie je dus het merkwaardige, dan noemen ze biomassa iets anders dan steenkool en aardgas. Biomassa, nee dat stoot geen CO2 uit.

Douma

Het is duurzame energie omdat bij de productie van de elektriciteit inderdaad nog steeds CO2 vrijkomt maar dat je dat moet zien in de kringloop. De biomassa wordt opnieuw aangeplant. Dat zijn bomen die opnieuw groeien, CO2 uit de lucht halen. Dat is geborgd in de afspraken die we hebben gemaakt en die kringloop is CO neutraal.

Katan

Wereldwijd is er afgesproken dat de CO2 die uit houtverbranding komt, dat die niet telt. Terwijl het is een enorme hoeveelheid, het is het dubbele van als je aardgas gebruikt.

Verslaggever

Dus wacht even, de CO2 wat uit houtverbranding vrijkomt dat telt niet mee als…

Katan

Als CO2. Nee. Nee.

Verslaggever

Maar dat is toch dezelfde soort CO2?

Katan

Het is precies hetzelfde, alleen het idee is, die vliegt over de oceaan terug naar die bossen en daar wordt ‘ie weer opgenomen.

voice-over

Professor Katan legt uit hoe men op die kringloopgedachte is gekomen. 

Katan

Het idee was, de energie van die zon die komt in die boom te zitten en die slurpt daarbij CO2 naar binnen. Die gaan we versnipperen en in een centrale verbranden. Dan komt de energie er weer uit, die gaat het elektriciteitsnet in. en de CO2 komt er weer uit maar die gaat weer terug in die boom.

Verslaggever

Ja, die neemt het CO2 weer op.

Katan

Die neemt het CO2 weer op en maakt daar hout en bladeren van. Als je daar een beetje naïef over denkt is dat een heel mooi systeem. Probleem is alleen, ene bos groeit heel erg langzaam en onze centrales verbranden heel erg snel.

Oldenkamp

Er is teveel CO2 in de lucht. Die bomen die wij planten en die wij hebben kunnen die CO2 allang niet opnemen. En als we dus de CO2 ook nog extra toevoegen door verbranden van biomassa, dat kan het niet aan.

26.28

Kamp

Dat het duurzame energie is dat is geen discussiepunt.

Verslaggever

Dat is wel een discussiepunt.

Kamp

Dat is namelijk vastgesteld.

Verslaggever

Ja dat is een definitie die omstreden is.

Kamp

Nee die is niet omstreden want die is gewoon vastgesteld door de Europese Commissie.

Katan

Ik weet niet wie dat in die verdragen heeft weten te smokkelen maar dat is wat er nu instaat en daardoor kan minister Kamp dus zeggen: ja ik verbrand hier hout dus dat mag ik meetellen als duurzame energie.

Nieuwslezer

“Minister Kamp van Economische Zaken is goed te spreken over het energieakkoord. Werknemers, werkgevers, milieu-organisaties…”

voice-over

Naast windenergie is de bijstook van hout één van de pijlers onder het energieakkoord dat minister Kamp in 2013 sluit. Daar staat ook de handtekening van Greenpeace onder.

Kamp

Ik ben erg blij met de opstelling in algemene zin van de natuur- en milieuorganisaties. Zij hebben hun nek uitgestoken, zij hebben afspraken durven maken in het energieakkoord en waar ik nu mee bezig ben is om die afspraken uit t voeren.

voice-over

Greenpeace viert de investeringen in windenergie als een belangrijke overwining. Maar waarom gaat de milieuorganisatie akkoord met de bijstook van hout?

[caption]

Thijssen

Dat was lastig want wat wij eigenlijk wilden was we wilden die kolencentrales dicht. Ik bedoel op het moment dat wij aan het onderhandelen waren…

Verslaggever

Je wil ze eigenlijk dicht

Thijssen

…hadden wij nog steeds rechtszaken lopen tegen de kolencentrales, het [?] was het dicht.

Verslaggever

Maar toch zet je een handtekening onder een energieakkoord waarvan je weet dat het gaat leiden tot een massale bijstook in die kolencentrales.

Thijssen

Ja maar we hebben twee dingen gezegd. Eén ding hebben we gezegd, maximale hoeveelheid. Dus wat ons betreft on het ook minder worden. En het tweede wat wij hebben gezegd is de biomassa die we dan bijstoken moet uit duurzaam beheerde bossen komen.

voice-over

Op die manier zegt Greenpeace de roofbouw op bossen te willen beperken.

[caption]

Thijssen

Probleem is natuurlijk dat door een extra vraag naar biomassa en er is ook vraag naar hout en er is ook vraag naar palmolie en naar soja en naar al die dingen die we uit dat bos kunnen halen, wordt de druk op dat bos te groot.  En is er dus een heel groot gevaar dat er echt bossen gekapt  worden of verdwijnen, niet duurzaam beheerd worden, omdat wij hier in Nederland biomassa in kolencentrales willen bijstoken. Nou en daarvan hebben we gezegd, dat  mag niet. Alleen maar biomassa uit duurzaam beheerde bossen.

28.33

voice-over

Energiemaatschappij RWE zegt zich aan deze afspraken te willen houden.

Douma

En die afspraken betekenen dat wij inderdaad geen pellets gaan toepassen waar rechtstreeks bomen uit ene bos voor zijn gekapt en die rechtstreeks tot pellets worden verwerkt.

voice-over

Geen bomen die rechtstreeks tot pellets worden verwerkt? Maar dit is precies wat in de VS gebeurt. En dat zou RWE ook moeten weten. Het is namelijk niet de eerste keer dat het bedrijf biomassa gaat importeren. Ook in het verleden heeft RWE met subsidiegeld zaken gedaan met Enviva.

Verslaggever

Gaat u dat weer doen?

Douma

Dat is inderdaad een mogelijkheid. We zijn bezig met het sluiten van contracten voorde projecten zoals nu gestart worden. We kijken daar naar allerlei landen maar ook zeker naar dit belangrijke gebied voor biomassa.

voice-over

We laten Douma daarom een deel van onze opnamen zien. We willen weten of hij dit duurzaam bosbeheer vindt.

Douma

U laat heel duidelijk in het filmpje zien dat die chauffeur zegt, en hij wijst er meerdere aan, dat dat onvoldoende kwaliteit was voor de zagerij. Ik ben daar geen expert in. U laat dat zien, dat dat onvoldoende kwaliteit is. Als we dan zeggen, wat moet er met die bomen gebeuren? Dan zeggen wij, dan is daar niks mee om ze op een nuttige manier alsnog te gaan gebruiken voor biomassa.