Zorgverzekeraar niet verplicht afbouw antidepressiva via taperingstrips te vergoeden

Zorgverzekeraar VGZ wordt niet verplicht om het in kleine stapjes afbouwen van antidepressiva via zogenoemde taperingstrips te vergoeden. De verzekeraar hoeft alleen te vergoeden als een arts voldoende motiveert waarom taperingstrips nodig zijn. Dat heeft het hof in Arnhem bepaald. De zorgverzekeraar was in beroep gegaan tegen een eerdere uitspraak van de rechtbank die in het voordeel uitpakte van de Vereniging voor Afbouwmedicatie. De vereniging komt op voor patiënten voor wie afbouwen via dagdoseringen beter is. 

De rechtbank oordeelde in december 2019 dat per dag afbouwen met behulp van afgemeten tabletjes antidepressiva (de zogeheten taperingstrips) een effectief alternatief is voor afbouwen per week via antidepressiva in vloeibare vorm en dus vergoed moet worden door verzekeraars.

In Nederland krijgen jaarlijks meer dan een miljoen mensen een antidepressivum voorgeschreven. Een deel lukt het niet om te stoppen omdat ze bij het standaard afbouwschema onttrekkingsverschijnselen krijgen. Die kunnen variëren van hoofdpijn en duizeligheid, tot soms ook heftige slaapstoornissen en angsten. Naar schatting krijgen elk jaar tussen de 60.000 tot 180.000 patiënten die proberen te stoppen hier last van.       

Deze patiënten kunnen baat hebben bij het afbouwen via taperingstrips. Alleen is die methode een stuk duurder dan afbouwen via de vloeibare vorm. Daarover gaat de Zembla-uitzending ‘Stoppen met de pillen’.

De vier grote verzekeraars vergoeden afbouwmedicatie in principe alleen als de patiënt via de zogeheten ‘tabel 3’ afbouwt. Dat is een voorbeeldschema waarbij een patiënt per week afbouwt, Het schema is opgesteld door De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP). Volgens de NVvP is het in strijd met de gemaakte afspraken dat verzekeraars alleen het afbouwen via deze tabel vergoeden. “Het is een voorbeeldtabel, en er staat ook heel nadrukkelijk in dat als je daar niet mee uitkomt, je dus langzamer en met kleinere doseringen zou moeten kunnen werken.” Ook in die gevallen zouden verzekeraars gaan vergoeden, zei de voorzitter van de NVvP, Elnathan Prinsen in Zembla.

De rechtbank was het eens met die visie en oordeelde in december 2019 dat patiënten die afbouwen via tabel 3 zonder meer in aanmerking komen voor het langzamer afbouwen met behulp van tabletten. 

Kijk de uitzending: 'Stoppen met de pillen'

Het hof is het daar niet mee eens en vindt het redelijk dat VGZ als voorwaarde stelt dat een arts eerst kijkt voor welke patiënten de vloeibare vorm geschikt is, omdat die methode een stuk goedkoper is.

Er kleven volgens de Vereniging voor Afbouwmedicatie en deskundigen echter risico’s aan de vloeibare vorm. Zo is de kans op doseerfouten groter en bestaat het risico op onttrekkingsverschijnselen. 

Maar volgens het hof kan een arts altijd motiveren waarom de vloeibare vorm per week niet geschikt is en er dagelijks tabletten nodig zijn. Het is dan vervolgens aan VGZ om de motivatie te toetsen. “Het is de taak en de bevoegdheid van de zorgverzekeraar om te controleren of zorg die gedeclareerd is, rechtmatig is en overeenkomt met de polisvoorwaarden”, aldus het Hof. Als iemand het niet eens is met de toetsing van een zorgverzekeraar kan diegene naar de rechter stappen, zegt het Hof. 

Het gevolg van de uitspraak is dat afbouwen via de vloeibare vorm de standaard methode is die vergoed wordt en dat wanneer een patiënt daarvan af wil wijken, een arts dat goed moet motiveren. En alleen als de zorgverzekeraar het vervolgens met die motivatie eens is, dan vergoedt de verzekeraar de duurdere tabletten.

De vier grote verzekeraars lieten begin dit jaar aan Zembla weten dat zij in uitzonderlijke gevallen aangepaste afbouwschema’s ook daadwerkelijk al vergoeden bij een goede onderbouwing. In de praktijk bleek echter dat VGZ dit in 2020 geen enkele keer heeft gedaan. Zorgverzekeraar CZ vergoedde de taperingstrips in 5 gevallen, Menzis tussen de 15 en 20 keer en Zilveren Kruis 123 keer. Jim van Os, hoogleraar psychiatrie in het UMC Utrecht en mede-ontwikkelaar van de taperingstrips, stelde op basis van deze cijfers: “Dat betekent dat mensen in wezen geen toegang hebben tot taperingstrips.” Hoeveel aanvragen voor vergoeding de verzekeraars van patiënten kregen, zeggen de verzekeraars niet te weten.

De Vereniging voor Afbouwmedicatie zegt bang te zijn dat verantwoord afbouwen nu alleen nog voor een selecte groep is weggelegd, namelijk “voor patiënten die taperingstrips zelf kunnen betalen”. 

Nu de juridische procedures achter de rug zijn, gaat de vereniging zich bezighouden met “dit financiële obstakel. Alle banken zijn benaderd met ons mee te denken over mogelijkheden voor minder draagkrachtigen. Ook zullen we patiënten wijzen op fondsenwerving via crowdfunding.”