Zorgverzekeraar CZ start met pilot afbouwmedicatie antidepressiva

Zorgverzekeraar CZ start een pilot waarin het afbouwen van antidepressiva onder voorwaarden wordt vergoed en begeleid. Elke maand kunnen 150 patiënten deelnemen, minimaal twee jaar lang. Veel mensen die niet meer depressief zijn, blijven antidepressiva slikken omdat de afbouw van de medicatie veel klachten kan geven. De Vereniging Afbouwmedicatie is kritisch op de voorwaarden van de pilot.

In Nederland krijgen jaarlijks meer dan een miljoen mensen een antidepressivum voorgeschreven. Een deel van de patiënten lukt het niet om om later weer te stoppen met de medicatie omdat ze bij het afbouwen onttrekkingsverschijnselen krijgen. Die kunnen variëren van hoofdpijn en duizeligheid, tot soms ook heftige slaapstoornissen en angsten. Dat zijn klachten die erg op een depressie lijken, waardoor mensen het idee kunnen hebben dat ze een terugval hebben, terwijl het gaat om bijwerkingen van de afbouw. Naar schatting krijgen elk jaar tussen de 60.000 tot 180.000 patiënten die proberen te stoppen hier last van. Zembla maakte hier de uitzending 'Stoppen met de pillen' over.

Bekijk de uitzending 'Stoppen met de pillen'

Sommige mensen hebben daarom zeer lage doseringen medicatie nodig om in kleine stapjes met de antidepressiva te kunnen afbouwen, omdat ze anders ontwenningsverschijnselen krijgen. Deze patiënten kunnen baat hebben bij het afbouwen met tabletten met telkens een iets lagere dosering van de werkzame stof. Maar zulke tabletten zijn niet zomaar te verkrijgen, omdat farmaceuten ze niet maken. Enkele apotheken maken die tabletten wel. Een bekende afbouwmethode is de zogenoemde ‘taperingstrip’: een strip plastic zakjes met daarin voor elke dag tabletten met een iets lagere dosering. Die methode is relatief duur, omdat de strips op maat gemaakt zijn. De meeste zorgverzekeraars vergoeden de strips om mee af te bouwen niet. Pillen met standaarddoseringen voor normaal gebruik worden wel vergoed.

Uit de uitzending van Zembla bleek dat CZ in 2020 in slechts 5 gevallen afbouwmedicatie had vergoed volgens een persoonlijk afbouwplan. Nu stelt CZ dat het niet zo kan zijn dat iemand die aan de antidepressiva zit, niet kan afbouwen. Daarom start de zorgverzekeraar een pilot samen met de Transvaal Apotheek. Dat is een apotheek die ook zelf medicatie kan bereiden.  Zo maakt de apotheek van het antidepressivum venlaxafine - een berucht middel als het gaat om onttrekkingsverschijnselen -  tabletten van 1 en 5 miligram. Ter vergelijking: een standaarddosering van venlafaxine is 37,5 mg per tablet.

De pilot volgt de afbouwschema’s uit het zogenoemde Multidisciplinair Document, laat CZ weten. Dat is een document waarin psychiaters, apothekers, huisartsen en patiëntenorganisaties afspraken hebben gemaakt over hoe patiënten het best zouden kunnen afbouwen van de antidepressiva.

De Transvaal Apotheek geeft in de pilot van CZ ook persoonlijke begeleiding aan mensen die gaan afbouwen. Het doel is om mensen in gemiddeld acht tot tien weken te laten stoppen met het hun antidepressivum. Het is mogelijk om deze periode nog te verlengen met maximaal vier weken. De begeleiding bestaat uit minimaal drie contactmomenten met de farmacoloog van de apotheek. Dat is aanvullend op het contact met de behandelend arts. De behandeling zit voor verzekerden bij CZ in de basisverzekering en is dus - na het betalen van het eigen risico - kosteloos. 

De Vereniging Afbouwmedicatie, de patiëntenvereniging voor mensen die hun medicatie willen afbouwen, is sceptisch over de plannen van CZ. Ze wijzen erop dat de termijn van acht tot tien weken die CZ rekent voor het afbouwen voor veel mensen te kort zal zijn. Ook vindt de vereniging dat CZ te zeer vasthoudt aan afbouwtabellen van het Multidisciplinair Document. Die schema’s waren bedoeld als voorbeeld, en zouden niet als norm voor iedereen gesteld moeten worden, legt de vereniging uit.

De Vereniging Afbouwmedicatie heeft dinsdag een petitie aan de Tweede Kamer aangeboden waarin zij pleiten voor het vergoeden van het afbouwen van antidepressiva via taperingstrips.

Op de vraag waarom CZ voor deze pilot kiest en niet voor het vergoeden van taperingstrips, laat de zorgverzekeraar weten nog steeds “onvoldoende wetenschappelijk bewijs” te zien voor de taperingstrips. Op dit moment lopen er twee studies in Nederland die onderzoeken hoe patiënten kunnen stoppen met het gebruik van antidepressiva. Het kan nog jaren duren voordat de resultaten van deze studies bekend zijn.

CZ erkent dat de methode die zij in de pilot aanbieden, niet voor iedereen zal werken. De zorgverzekeraar hoopt dat de helft van de mensen die deelnemen aan de pilot, daadwerkelijk zullen zijn gestopt met het gebruik van antidepressiva. Ongeacht of dat resultaat gehaald wordt, zal de pilot nieuwe inzichten geven, verwacht CZ. Mensen die het niet lukt om binnen deze kaders af te bouwen, moeten met hun arts kijken waar dat aan ligt en eventueel het behandelplan aanpassen. Als het afbouwen via de pilot niet lukt, wil dat niet automatisch betekenen dat op maat gemaakte afbouwmedicatie wordt vergoed, zegt CZ.