Zogenoemde ‘sjoemelsigaret’-meetmethode is toch geldig, zegt EU-hof

De huidige EU-methode om ongezonde stoffen in filtersigaretten te meten (ook wel ISO-normen genoemd), is toch geldig en moet dus worden gebruikt in de hele EU. Ook in Nederland. Dat oordeelt het Europees Hof van Justitie. In Nederland is de meetmethode omstreden geraakt, omdat volgens critici rokers meer gevaarlijke stoffen binnenkrijgen dan wordt gemeten. De methode is inmiddels bekend komen te staan als de sjoemelsigaret-methode.

De methode meet het teer-, nicotine- en koolmonoxidegehalte in sigaretten die in de EU worden geproduceerd of in de handel gebracht. Volgens het EU-hof verwijst de Europese richtlijn "dwingend naar deze ISO-normen en wordt geen enkele andere meetmethode genoemd.” 

De rechtbank in Rotterdam had de hoogste Europese rechter om duidelijkheid gevraagd in een zaak die de Stichting Rookpreventie Jeugd, de gemeente Amsterdam en een aantal gezondheidsorganisaties daar hadden aangespannen. Ze eisen een andere, nauwkeurige manier van meten. Ook de Nederlandse rechters hebben "ernstige twijfel" of de manier waarop het teer-, nicotine- en koolmonoxidegehalte wordt gemeten, wel overeenkomt met wat een roker daadwerkelijk aan stoffen binnenkrijgt.

Lees ook: ‘Longkanker is niet de schuld van de roker'

Volgens de Tabaks- en Rookwarenwet mag een roker per sigaret maximaal 10 milligram teer, 1 milligram nicotine en 10 milligram koolmonoxide binnenkrijgen. Volgens de klagers, die zich onder meer baseren op een studie van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu uit 2018, zouden sigaretten in Nederland de drempelwaarden voor schadelijke stoffen overschrijden. Alleen worden die overschrijdingen niet gemeten door machine die volgens de huidige EU-methode moet worden gebruikt.

Dat komt doordat tabaksfabrikanten gaatjes hebben aangebracht in sigarettenfilters. De machine die de schadelijke stoffen moet meten, meet een verdund rookmengsel. Door de gaatjes wordt namelijk schone lucht aangezogen die zich vermengt met de sigarettenrook. Het verdunde rookmengsel bevat door de vermenging veel minder gifstoffen en voldoet daardoor precies aan de wettelijke normen. “Sjoemelen wordt dat genoemd", zo zegt de Stichting Rookpreventie Jeugd.

Mensen krijgen namelijk geen verdund rookmengsel binnen. Mensen roken anders dan de machine. Ze houden de sigaret met hun vingers vast en drukken de gaatjes die de fabrikanten hebben aangebracht in de sigaret met hun vingers of lippen dicht. Daardoor komt er geen schone lucht bij en inhaleert een roker de niet verdunde giftige lucht. 

De omstreden ISO-methode kreeg eind 2019 landelijke bekendheid door een tv-uitzending van Arjen Lubach. Hij riep de nieuwe Eurocommissaris voor Volksgezondheid Stella Kyriakides in een tweet op de volgens hem betere Canadian Intense-methode in te voeren en vroeg kijkers haar te gaan volgen om haar aandacht voor het onderwerp te trekken. In de kortste keren joeg de campagne het aantal volgers van de Cypriotische commissaris met meer dan 23.000 op.

Een woordvoerder van de Europese Commissie zei dat de omstreden ISO-meting op verzoek van Nederland meerdere keren is besproken met de andere EU-lidstaten maar dat er "beperkte interesse" voor was. Ze benadrukte ook dat consumenten niet moeten worden misleid door ze de indruk te geven dat een andere meetmethode de veiligheid verbetert van tabaksproducten.