Ziekenhuis in crisistijd

Overvolle IC’s met doodzieke coronapatiënten en zorgpersoneel dat van top tot teen is ingepakt in beschermende pakken: het zijn intussen bekende beelden. Maar wat we nauwelijks zien, is de enorme impact die het coronavirus heeft op de ondersteunende diensten. De schoonmakers, de technische dienst, de afdeling logistiek, allemaal onmisbaar voor een ziekenhuis. Zeker in crisistijd. Zo blijkt uit de Zembla-uitzending ‘Ziekenhuis in crisistijd’. 

Verslaggever Nicolien Herblot volgt wekenlang de stille krachten in het St Jansdal-ziekenhuis in Harderwijk en ziet hoe het ziekenhuis na een hectische tijd langzaam opkrabbelt en toewerkt naar het ‘nieuwe normaal’. Dat gaat niet zonder slag of stoot. Deze week zijn er toch weer nieuwe coronabesmettingen vastgesteld bij medewerkers en patiënten op een gewone verpleegafdeling. Hoe dit heeft kunnen gebeuren, wordt op dit moment door het ziekenhuis onderzocht. Voorlopig zijn sommige niet-spoedeisende operaties hierdoor uitgesteld.

Schoonmaakster Karin Vermanen: “De verpleegkundigen en de artsen, die maken de patiënt beter. Dat is het belangrijkste. Maar schoonmaak is ook heel belangrijk en eigenlijk is dat altijd het ondergeschoven kindje geweest. Tot nu.”

Crisis op de Veluwe
Harderwijk en omliggende dorpen als Nunspeet worden net zo zwaar getroffen als Brabant. Relinde Weil, bestuursvoorzitter van St Jansdal: “Iedereen was bezig met Brabant, maar de rest van het land had nog niet door dat wij ook op de Veluwe te maken hadden met een haard van corona-infecties.” Om alle patiënten veilig te kunnen verzorgen, treffen de ondersteunende diensten direct noodmaatregelen: in allerijl wordt een operatiekamer omgebouwd tot een ic unit. De afdeling inkoop gaat op zoek naar extra beschermingsmiddelen. 

De schoonmakers van het ziekenhuis hebben sinds een paar maanden te maken met ‘corona-afval’ en ontsmetten kamer na kamer, want de volgende coronapatiënt dient zich alweer aan. “Als ik thuiskom, ga ik gelijk onder de douche”, vertelt schoonmaakster Bea Vrijhof. “Het is gewoon het idee: alles wegspoelen.” 

Infectiepreventie
De telefoon van de afdeling infectiepreventie staat al weken roodgloeiend. Deskundige infectiepreventie Gerrie Stoffer deelt met pijn in het hart mee dat die ene patiënt, na drie weken intensive care, nog steeds geen bezoek mag van haar echtgenoot. Stoffer: “Dat doet pijn. Het is niet wat ik wíl zeggen, maar het is wat ik móet zeggen.”

Ook voor de voeding en de logistiek verandert het werk. Chef-kok Gerrit-Jan bakt snel een appeltaart voor een terminale coronapatiënt die nog graag iets zoets wil. En Willem Vierhout, die de afdeling logistiek aanstuurt, maakt zich soms zorgen om zijn vrouw, die tot de risicogroep behoort. Maar hij twijfelt er niet aan om te komen werken. “De zorg is er voor iedereen en wij ondersteunen hier. Dan kun je eigenlijk niet weigeren”, aldus Vierhout. 

Wessel Willemsen werkt als werktuigbouwkundige bij de technische dienst. Hij doet zijn werk sinds kort alleen, want zijn collega is besmet met het coronavirus en ligt op de intensive care in hun eigen ziekenhuis. “Het is een collega waar je al twaalf jaar naast zit. Dit werk gaat door en hij is voor zijn leven aan het vechten. Dat is heel raar”, vertelt Willemse.

Bovenmenselijke inspanning
Hoe houd je een ziekenhuis in crisistijd draaiend? Ziekenhuisbestuurder Relinde Weil: “Het lukt, maar wel met een bijna bovenmenselijke inspanning.” Zelf lag ze wakker van het tekort aan plaatsen op hun IC: die afdeling was al verdubbeld van acht naar zestien bedden, maar ook die extra bedden lagen razendsnel vol. Normaal regelen IC-artsen de uitplaatsingen van patiënten, maar omdat zij bij andere ziekenhuizen steeds ‘nee’ te horen kregen, pakte Weil zelf de telefoon om stad en land af te bellen. 

Intussen probeert het ziekenhuis de reguliere zorg weer op te starten en dat betekent: extra voorzorgsmaatregelen en extra schoonmaakwerk, zodat ook de ‘gewone’ patiënten veilig kunnen worden ontvangen in het ziekenhuis. De ondersteunende diensten hebben het ziekenhuis opnieuw omgebouwd: behalve bij de spoed staat er ook bij de hoofdingang een triagetent waar bezoekers worden gecheckt op klachten. Ook hangt er nu in het ziekenhuis op verschillende plekken plexiglas. 

Geplande operaties geannuleerd
De maatregelen zijn hard nodig, want het coronagevaar is nog niet geweken, zo werd dinsdag pijnlijk duidelijk. Het ziekenhuis meldde een nieuwe covid-uitbraak, waardoor het aantal patiënten in isolatie bijna is verdubbeld van 20 naar 37 patiënten. Bij 24 van de 37 is het coronavirus ook echt vastgesteld. 13 patiënten zijn coronaverdacht en worden uit voorzorg in isolatie verpleegd. Er zijn ook medewerkers positief getest. Het ziekenhuis heeft opnieuw enkele geplande operaties geannuleerd, om zo meer ruimte te maken voor de covid-zorg. Oncologische en acute spoedzorg, zoals vaatzorg en verloskunde, blijft St Jansdal wel leveren.

Hoewel er de afgelopen maanden een ongelooflijke krachtinspanning is geleverd, kan het personeel dus nog niet uitrusten. Bestuursvoorzitter Relinde Weil: “Het liefst zou ik iedereen nu vrij geven, maar dat kan niet. Als je echt acute klachten hebt, dan moeten wij er zijn voor mensen. En dan ga je niet de deur dichthouden.”

Ziekenhuis in crisistijd – donderdag 28 mei 2020 – 20.25 uur - NPO 2

Regie & samenstelling: Nicolien Herblot
Research: Els Knaapen

Bekijk de eerste beelden: