Ziek door je eigen huis

In de Amersfoortse nieuwbouwwijk Vathorst zijn honderden mensen chronisch ziek geworden van hun huis met een energiezuinige balansventilatie. ZEMBLA belicht de keerzijde van de energiezuinigheid en reconstrueerde in Amersfoort wat er fout ging.

Uiteindelijk blijkt dat alle partijen wel iets verkeerd hebben gedaan. Zowel de ontwerpers als de installateurs en de bouwers maakten fouten. Maar ook de gemeente Amersfoort faalde, omdat die niet heeft toegezien op de vergunningen en het naleven van wettelijke ventilatie-eisen in de bouw.

Verstikkend
Bewoners uit Vathorst zeggen in ZEMBLA dat het voelt alsof ze in een plastic kooi wonen waar ze door een klein gat moeten ademhalen. Ze ervaren hun eigen huis letterlijk als ‘verstikkend’ en zeggen dat ze ‘langzaam worden vergiftigd’.

ZEMBLA trof in Vathorst gezinnen die last hebben van telkens terugkerende long- en oogontstekingen en astma. Baby’s en kinderen zijn voortdurend benauwd en kortademig en hebben soms extra beademing nodig. Vorig najaar werd al bekend dat veel gezinnen ziek worden van de balansventilatie, maar het is nog steeds onduidelijk hoe dat komt. De problemen zijn nog steeds niet opgelost.

Energiezuinig
De huizen met balansventilatie en een ‘warmte-terug-win’-systeem zijn bedoeld om het energieverbruik zo laag mogelijk te houden. De ramen kunnen in veel van die huizen niet open. In plaats daarvan blaast het moderne ventilatiesysteem automatisch verse buitenlucht naar binnen en zuigt het op andere plekken de oude lucht weer af naar buiten.

In heel Nederland zijn er zo’n 400.000 huizen met balansventilatie. De problematiek is dus breder dan alleen in Amersfoort. De keus voor dit soort systemen komt voort uit het beleid van de rijksoverheid om steeds energiezuiniger huizen te bouwen. Het risico op gezondheidsklachten kan daardoor echter groter worden.

>> Balansventilatie; Onderzoek naar de effectiviteit van de genomen maatregelen en naar de tevredenheid van de bewoners van de wijk Vathorst , GGD Midden-Nederland september 2009 (pdf)

>>  Mechanische ventilatie in nieuwbouwwoningen: Brief ervaringen en oordelen van bewoners over de kwaliteit van ventilatie en de eigen gezondheid , In opdracht van ministerie van VROM / WWI juni 2009 (pdf)

>> Reactie van de gemeente Amersfoort op de uitzending

>> Veelgestelde vragen over balansventilatie

>>  Brief van minister Vogelaar aan de Kamer 'Gezondheidskundige kwaliteit van woningen'  (pdf)

De vier onderzoeken die in deze brief worden genoemd:
• TNO-rapport Gezondheidsaspecten van woningen in Nederland

• Onderzoek Gezondheid en Ventilatie in woningen in Vathorst naar de relatie tussen gezondheidsklachten, binnenmilieukwaliteit en woningkenmerken' door GGD Eemland

• Eindrapportage Woonkwaliteit Binnenmilieu in Nieuwbouwwoningen in opdracht van VROM-Inspectie

• Eindrapportage Veiligheid gas en elektra in opdracht van VROM

>> Dossier Ventilatie van VROM

>> Frisse Scholen, project voor onderwijshuisvesting

>> Informatiepunt Milieu en Gezondheid

>> Rapport Gezondheidsrisico's van ventilatiesystemen in woningen

>> Onderzoek door de Technische Universiteit van Eindhoven 'Van Binnenmilieu-klachten tot GezondheidsClassificatie van nieuwe en gerenoveerde Woningen'

>> Meldpunt Gezondheid & Milieu

>> Deze aanbevelingsbrief van TNO was in juni 2007 bijgevoegd bij het TNO-onderzoek naar de gezondheidskundige kwaliteit van de Nederlandse woningvoorraad. Het Ministerie van VROM stuurde wel het onderzoek, maar niet deze aanbevelingen mee in haar brief van 2 januari 2008 aan de Tweede Kamer. Opmerkelijk is dat TNO aanbeveelt om een "gezondheidslabel" te ontwikkelen. Professor Van Bronswijk van de Technische Universiteit Eindhoven zegt In ZEMBLA voorstander te zijn van zo’n label. Van Bronswijk zegt echter al in gesprek te zijn geweest met de corporaties en VROM maar die zouden geen animo hebben gehad voor een gezondheidslabel "omdat er niemand in een ongezond huis zou willen wonen."

>> Hernieuwde zorgen om balansventilatie in Bovenkerk Zuid (Amstelveens Nieuwsblad)

>> Amersfoort checkt 700 ventilaties (AD)

>> Ventilatieklachten in Dragonder-Oost (Veenendaalse Krant)

>> Ventilatieonderzoek Vathorst begin mei bekend (RTV Utrecht)

>> Politiek Amersfoort eist opheldering over ventilatie (AD)

>> Ventilatie leidt tot klachten in nieuwbouw Zwolle (de Stentor)

>> Ventilatiesystemen Utrecht onder de loep (RTV Utrecht)

>> Pas op: hier waakt de overheid over energie (Weblog NRC)