Woonvoorziening Nij Ylostins in IJlst geen monument en mag alsnog gesloopt worden

Woonvoorziening Nij Ylostins in IJlst wordt geen beschermd gemeentelijk monument. Dat heeft het college van B en W van de gemeente Súdwest-Fryslân besloten “na zorgvuldige afweging van alle betrokken belangen”. Na een lange strijd van de ouderen die er met plezier wonen en sloop probeerden te voorkomen, gaat het complex dus alsnog tegen de vlakte.

Dat komt als een verrassing, omdat het gemeentebestuur in december nog van plan was om het advies van de monumentencommissie van Hûs en Hiem op te volgen en het pand aan te wijzen als monument. De wethouder liet destijds al wel weten dat belangen nog moeten worden afgewogen en dat het voor een definitieve aanwijzing nog te vroeg was.

Pand moet plaats maken voor woningen met 24-uurszorg
Na afweging van de belangen is de gemeente nu tot een tegengesteld besluit gekomen. Het pand gaat tegen de vlakte om plaats te maken voor zorgwoningen waar bewoners 24-uurszorg kunnen ontvangen. Het gaat om dertig extramurale zorgwoningen (dan wonen mensen zelfstandig, maar krijgen ze zorg aan huis door middel van thuiszorg) en dertig intramurale zorgwoningen (wonen in een verpleeghuis).

Stadsbelang IJlst, een groep vrijwillige inwoners van IJlst die zich inzet voor de stad, zegt “verbaasd” te zijn over het besluit van het college om het pand geen monumentenstatus toe te kennen: 

“De argumenten die het college hiervoor in haar persbericht aandraagt zijn weinig steekhoudend en niet onderbouwd. Nergens worden aannames gestaafd met cijfers of resultaten uit onderzoek. Wat bedoelt het college met een ‘optimaal concept’ en wie zij dan die betrokkenen wiens ‘belangen gewogen’ zijn? Waar bestaan die ‘zorgvuldige afwegingen’ uit? Kan er alleen in nieuwbouw een ‘toekomstbestendig zorgniveau’ worden gerealiseerd? Dit zijn vragen die beantwoord dienen te worden in een duidelijke schriftelijke uitleg aan de IJlster gemeenschap”, schrijft Stadsbelang IJlst in een reactie. 

Actiegroep betreurt besluit gemeente
De Drylster Kring, de groep stadsbewoners die in actie kwam voor de ouderen in het complex, “betreurt het verlies van dit unieke woonconcept.” De actiegroep noemt het “vreemd” dat de keuze “haaks staat op het eigen beleid van de gemeente om herbestemming en transformatie van bestaande gebouwen voorrang te geven boven nieuwbouw”. Daarnaast verliest IJlst door de sloop dertig sociale huurwoningen, terwijl volgens De Drylster Kring er nu al niet kan worden voldaan aan de vraag naar sociale huurwoningen. “Ook wordt voorbijgegaan aan de monumentale waarde van Nij Ylostins, aan een manier van wonen die saamhorigheid creëert en dus eenzaamheid bestrijdt.”

Het gemeentebestuur geeft toe dat er voor het bijzondere pand mogelijkheden zijn voor renovatie, maar vindt dat deze voor de stad IJlst “geen optimaal concept” opleveren. Over het advies van de monumentencommissie zegt de gemeente in een verklaring: “Het college hecht waarde aan het advies van Hûs & Hiem en ziet dat Nij Ylostins een gaaf voorbeeld is van een woonvorm voor ouderen uit de Post ’65-architectuur. Maar het college weegt deze waarden minder zwaar dan het algemeen belang dat gediend is bij een toekomstbestendig zorgniveau in de stad.”

Nij Ylostins in Zembla
De Zembla-uitzending 'Oude bomen moet je niet verplanten, deel II' gaat over de ouderen in het complex Nij Ylostins en laat zien hoe de bewoners met veel plezier samenleven in het pand. Tot woningbouwvereniging Elkien aankondigt het complex niet te willen renoveren, maar te slopen. De aankondiging zorgde een jaar geleden voor veel onrust onder de bewoners. Want het betekent dat ze IJlst moeten verlaten, omdat er geen andere plek in het stadje is voor de ouderen.

In de uitzending komen de ouderen in verzet en uiteindelijk leidt de strijd ertoe dat Elkien kiest voor gefaseerde sloop, waardoor de bewoners in IJlst kunnen blijven. Maar niet iedereen legt zich daarbij neer. Een betrokkene bij de ouderen dient een monumentenaanvraag in om de sloop van het pand helemaal tegen te houden.

In eerste instantie met succes. De monumentencommissie oordeelt dat het pand van cultuur- en architectuurhistorische betekenis is voor IJlst en adviseert de gemeente het tot monument aan te wijzen. Gemeenteraadslid Habtamu de Hoop van PvdA zei destijds over het advies: “Het monumentenadvies van Hús en Hiem wordt bijna altijd gevolgd. De wethouder moet wel met een heel goede verklaring komen om dit advies naast zich neer te leggen.”

'Er wordt geen rekening gehouden met bewoners'
Dat laatste is dus toch gebeurd. Een van de bewoners, de 86-jarige mevrouw Van der Werf, vindt het besluit van de gemeente ‘heel erg teleurstellend’. Ze vindt dat de gemeente ‘draait’. “Je begint niets tegen kapitaal. Ze willen maar een ding en dat is het plan wat er nu ligt. Er wordt geen rekening gehouden met de bewoners.” Een andere bewoner, mevrouw Van Slooten is wel te spreken over het besluit: “Ik wil wel nieuwbouw nu. Dat heeft voordelen, want zo blijft de zorg aanwezig in IJlst”, zegt ze.

Kijk de uitzending over Nij Ylostins terug: 'Oude bomen moet je niet verplanten - deel 2':