Wet die toegang hulphonden regelt, werkt in de praktijk niet

De wet die bepaalt dat mensen met hulphonden in openbare gelegenheden naar binnen mogen “is niet af”, zegt Helma Verhoeven-Jacobs: ambassadeur van de assistentiehond. In andere landen is handhaving in de wet opgenomen. In Nederland niet. Daardoor werkt de wet volgens haar niet goed. Veel mensen worden geweigerd. D66-Kamerlid Vera Bergkamp wil dat er een onderzoek komt en kondigt Kamervragen aan.

Helma Verhoeven-Jacobs kreeg landelijke bekendheid door haar strijd voor de toegankelijkheid van hulphonden en met succes. Kamerlid Bergkamp diende een amendement in en zo kwam er uiteindelijk In 2016 de wetswijziging die regelt dat assistentiehonden toegang krijgen tot alle openbare ruimtes.

Boete
Maar bij overtreding van de wet zijn er niet direct consequenties. In het buitenland is dat beter geregeld. Zo riskeert een horecazaak of winkel in België een boete wanneer een personeelslid een hulphond weigert.

Als je in Nederland met je assistentiehond ergens geweigerd wordt, heb je volgens Verhoeven-Jacobs niet veel opties. De politie bellen heeft volgens haar weinig zin. “De politie weet vaak niet eens van de wetgeving af, omdat er niks over handhaving is afgesproken.”

College voor de Rechten van de Mens
Het niet toelaten van iemand met een assistentiehond is in strijd met de Wet gelijke behandeling op grond van handicap of chronische ziekte. Of sprake is van schending van de wet kan worden beoordeeld door het College voor de Rechten van de Mens. Een oordeel van het College heeft alleen geen rechtsgevolg. “Na een oordeel van het College kan je nog naar de rechter stappen voor een eventuele schadevergoeding”, legt Kamerlid Vera Bergkamp uit.

Het College zegt desgevraagd jaarlijks tientallen meldingen over de weigering van assistentiehonden te ontvangen. In totaal registreerde het College van 2016 tot en met 2019 85 meldingen. Het aantal meldingen van dit jaar is nog niet bekend. Maar het lijkt weinig als je het afzet tegen het aantal mensen dat een hulphond heeft. Dat zijn er volgens de Stichting Gebruikers Assistentiehond tussen de 2000 en 2500. Uit de enquête van KNGF Geleidehond blijkt dat veertig procent van deze groep in 2019 op een of meerdere plekken de toegang is ontzegt. Voor mensen zonder een zichtbare beperking ligt dat nog een stuk hoger, zo zegt KNGF Geleidehond.

Procedure schrikt af
Volgens Verhoeven-Jacobs doen die mensen geen melding bij het College, omdat de procedure die gestart wordt vaak te zwaar is. “Alleen het woord procedure schrikt al af. Het gaat vaak om mensen met zware psychische klachten. Die kunnen dat er niet bij hebben.” Vera Bergkamp beaamt dat de procedure een behoorlijke stap is voor mensen. “Dat zie je ook terug in het ontbreken van gerechtelijke uitspraken bijvoorbeeld.”

Het College: “Mensen die niet zelfstandig een verzoek in kunnen dienen kunnen kosteloos terecht voor hulp bij een antidiscriminatiebureau in de regio”, maar dat gebeurt in de praktijk dus niet vaak, zo blijkt uit de cijfers.

'Soms heb ik een slechte dag en loop ik weg'
Vier en een half jaar na de wetswijziging is de trieste conclusie dat de wet niet goed lijkt te werken. “Dat blijkt ook uit mijn ervaringen”, zegt Verhoeven-Jacobs. “Veel mensen zien mij als aanspreekpunt en ik krijg wekelijks berichten van mensen die ergens geweigerd zijn. Ik maak het met Tjarro (de assistentiehond van Verhoeven-Jacobs) ook vaak mee. Soms heb ik een slechte dag en dan loop ik gewoon weg, maar meestal blijf ik rustig en ga ik het gesprek aan.”

Volgens Verhoeven-Jacobs lukt dat lang niet bij iedereen. “Zeker bij mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is die extra prikkel voor hun brein heel groot. Dan kan het goed misgaan. Iemand kan agressief worden of een aanval krijgen (een zogenoemde psychogene niet-epileptische aanval, red.)”.

Terwijl de hulphond voor mensen van levensbelang is. Ook voor Helma Verhoeven-Jacobs. Ze heeft zware epilepsie, hartproblemen als gevolg van het Marfansyndroom en het Ehlers-Danlos-syndroom, een bindweefselaandoening. Tjarro is getraind in het herkennen van de komst van een epileptische aanval en dat is in het geval van Verhoeven levensreddend.

Een assistentiehond is geen luxe
De verhalen over de weigering van mensen met een hulphond maken D66-kamerlid Vera Bergkamp boos. “Een assistentiehond is geen luxe. Dankzij assistentiehonden kunnen mensen met een handicap of chronische ziekte participeren in de samenleving en sociale contacten onderhouden.”

Bergkamp wil weten waarom bijna vijf jaar na de wetsaanpassing er nog steeds zoveel mensen worden geweigerd. Daarnaast wil ze antwoord op de volgende vragen:

Onderzoek
“Hoe vaak gebeurt dit? Is het vanwege de onbekendheid met de geldende wet- en regelgeving? Kan de voorlichting verbeterd worden via een sectorale campagne gericht op bijvoorbeeld taxi’s en horeca? Schieten wet- en regelgeving en handhaving te kort? En wat kunnen we leren van het buitenland? Ik ga daarom de Minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport bevragen of hij bereid is een dergelijk onderzoek uit te voeren.”