Wat gebeurde er na de reportage over Schild & Vrienden?

Dat gebeurt ook. Na Pano start het parket in Oost-Vlaanderen een onderzoek naar enkele leden van de beweging. Vijftien huiszoekingen volgen en er worden computers en mobiele telefoons in beslag genomen.

Dries van Langenhove
De hoofdpersoon in de Belgische reportage is de voorzitter van Schild & Vrienden, de 25-jarige Dries van Langenhove. Sinds de aflevering van Pano is hij beroemd in België. In de uitzending zegt de jeugdbeweging binnen de lijnen van de wet te blijven. Maar de journalist van Pano ontdekt geheime Facebook-groepen van de leden en vindt meer dan 60 duizend discriminerende berichten. Ook nazisme en wapens worden verheerlijkt. Zijn volgelingen roept Van Langenhove op om te infiltreren in invloedrijke posities.

ZEMBLA Internationaal - De ontmaskering van Schild & Vrienden

Van Langenhove probeert na Pano in verschillende video’s aan te tonen dat de Vlaamse journalist Tim Verheyden een vertekend beeld van Schild & Vrienden schetst. Hij zegt slachtoffer te zijn van ‘framing’ en vooringenomenheid. “We worden onterecht geframed als een bende racisten en antisemieten”, zegt hij in een interview met Het Nieuwsblad.

Journalist Tim Verheyden dient een klacht in vanwege bedreigingen aan zijn adres. Het ministerie van Binnenlandse Zaken laat weten dat de bedreigingen zijn onderzocht. Het Coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse (OCAD) schaalt het dreigingsniveau in op 2 . Dat houdt in dat de dreiging ‘weinig waarschijnlijk’ is.  

Studentenprotest Universiteit Gent
Vlak na de uitzending in België protesteren honderden studenten van de Universiteit Gent (UGent) tegen het lidmaatschap van leden van Schild & Vrienden in de Raad van Bestuur en de Sociale Raad van UGent. In de Raad van Bestuur zitten naast professoren, onder meer studenten die democratisch worden gekozen door andere leerlingen. Ook de leden van de Sociale Raad worden democratisch gekozen. De Sociale Raad is het centraal adviesorgaan van de Universiteit Gent.

De dag na Pano schorst de universiteit Dries van Langenhove en start een tuchtprocedure. “Niet enkel in de Raad van Bestuur, maar ook als student. Hij zal niet meer toegelaten worden tot de gebouwen en alle faciliteiten van de universiteit”, aldus rector Rik Van de Walle tijdens een persconferentie.

Rechtszaak
Van Langenhove kan zijn studie Rechten niet afmaken en sleept de universiteit voor de rechter. Een week voor het kort geding zegt de universiteit dat Van Langenhove zijn master mag afmaken. Van Langenhove zet het kort geding toch door. Hij wil niet alleen zijn studie af kunnen maken, maar eist zijn plek in de Raad van Bestuur terug, eist dat de universiteit niet met de pers over de Pano reportage mag praten en wil dat de rechter de universiteit een dwangsom oplegt van 25.000 euro.

De kortgedingrechter geeft Van Langenhove deels gelijk . De 25-jarige voorzitter van Schild & Vrienden krijgt acht uur per week toegang tot de bibliotheek van de faculteit Rechten. De ordemaatregelen van de universiteit waren ‘onrechtmatig en disproportioneel’, oordeelde de rechter. De overige eisen, zoals de dwangsom, het spreekverbod met de pers en de toelating tot de Raad van Bestuur, wijst de rechter af.

Politieke gevolgen
De reportage van Pano heeft ook politieke gevolgen. Verschillende leden van Schild & Vrienden staan op lokale lijsten van politieke partijen. Het gaat vooral om leden van lokale afdelingen van de conservatieve partij, de Nieuw-Vlaamse Alliantie (NV-A), de grootste politieke partij van Vlaanderen.

Na de uitzending van Pano laat de NV-A meteen weten dat er in de partij geen plek is voor leden van de rechtse jongerenbeweging Schild & Vrienden: ‘Ranzigheid en extremisme hebben bij ons geen plaats’. Begin september stellen vier leden van de NV-A zich niet langer verkiesbaar op de lokale lijst. Ze stappen op.

Ook worden vier leden van de groep u it de Vlaamse Jeugdraad ontslagen . De Vlaamse Jeugdraad is het officiële adviesorgaan van de Vlaamse regering over jeugdzaken. “Ze hebben ernstige schade berokkend en er is een grote vertrouwensbreuk”, is te lezen in het persbericht over de kwestie.

Populariteit Schild & Vrienden groeit
Toch pakt Pano niet alleen slecht uit voor Schild & Vrienden. De beweging en haar voorzitter is in een klap beroemd in België. De Facebookpagina van Schild & Vrienden heeft de dag na de uitzending 4.000 nieuwe leden. Amper twee maanden later zijn daar nog bijna 12.000 leden bijgekomen en telt de Facebookgroep ruim 29.000 leden. Ook op Twitter en Instagram krijgt de jeugdbeweging duizenden nieuwe volgers.

Nederland
De uitzending van Pano trekt ook de aandacht van Nederland. Er worden vergelijkingen getrokken met de extreemrechtse Nederlandse studiegroepering Erkenbrand. Erkenbrand reageert op haar website door te zeggen ‘dat ze er met de haren bij wordt gesleept door de Nederlandse media’ en dat ze niet gewelddadig is.

Nikki Sterkenburg van weekblad Elsevier nuanceert de vergelijking op NPO Radio 1 door te zeggen dat Erkenbrandleden heel duidelijk zijn in hun bedoelingen. In tegenstelling tot Schild & Vrienden die achter de schermen veel extremer bleken dan ze zich voordeden. "Erkenbrand heeft een podcast over hoe je een witte ethnostaat creëert. Ze zijn open over wat ze vinden." 

Toename rechts-extremistisch geweld
Dat wil niet zeggen dat rechts-extremistisch geweld niet bestaat in Nederland. Het neemt juist toe , zo stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding (NCTV) begin deze week in een rapport. In heel West-Europa constateert NCTV een stijging van rechts-extremistisch geweld. Ook in Nederland.

Volgens de NCTV zijn acties zoals de mislukte aanslag in 2016 op een moskee in Enschede in het huidige klimaat van maatschappelijk en politieke polarisatie nog steeds voorstelbaar.

Petitie
In België houdt de uitzending van Pano de gemoederen nog altijd bezig. Studenten van de Universiteit Gent voerden in oktober opnieuw actie tegen Schild & Vrienden. Ook omdat twee leden van de beweging nog steeds in de Sociale Raad van de universiteit zitten. Daarom hielden ze een petitie. Een delegatie overhandigde uiteindelijk 3.633 handtekeningen aan de rector Van de Walle en eiste dat hij de twee leden uit de Sociale Raad zet. “We zullen ons beraden en jullie op de hoogte houden”, reageerde de rector.

Het onderzoek van het parket in België loopt nog. Er is op dit moment nog niemand van Schild & Vrienden strafrechtelijk vervolgd.