Logo Zembla
Onafhankelijke onderzoeksjournalistiek

Waarom de WIA-uitkering voor een arts beter uitpakt dan voor een verpleegkundige

16-05-2023
  •  
leestijd 5 minuten
  •  
20328 keer bekeken
  •  
Schermafbeelding 2023-05-16 om 11.57.06

Duizenden zorgmedewerkers kregen na een corona besmetting long covid. Na twee jaar ziek thuiszitten volgt bijna altijd ontslag en dus moeten ze een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvragen, de WIA. Die wet pakt echter voor iemand met een lager loon nadeliger uit dan voor iemand met een hoger loon. Terwijl ze allebei even ziek zijn. Hoe kan dat?  

Verpleegkundige Jolanda werkte met dementerende ouderen en liep hoogstwaarschijnlijk via een patiënt een coronabesmetting op. “We werkten zonder die beschermende middelen. En wij hebben gewoon de ergste klap van dat virus gehad.” Jolanda’s motoriek raakte beschadigd en nog steeds heeft ze moeite met het vinden van de juiste woorden als ze praat. “Niks blijft meer hangen.” Van het geld dat ze via de WIA krijgt, kan ze niet rondkomen. Ze heeft haar motor moeten verkopen en woont niet meer zelfstandig. “Ik ben nooit een dag thuis geweest, ik heb altijd gewerkt, maar ik ben aan alle kanten letterlijk genaaid. Ik ben financieel afhankelijk geworden van een ander omdat ik ziek ben geworden.”

Schermafbeelding 2023-05-16 om 11.52.53

Zorgmedewerker Jolanda kan van de WIA niet rondkomen

In de jaren negentig liep het aantal arbeidsongeschikten snel op. Het toenmalige stelsel, de WAO, werd onhoudbaar en onbetaalbaar. De overheid besloot er daarom alles aan te doen om het aantal mensen in de WAO terug te dringen. Kitty Jong, bestuurder bij FNV, zag ook hoe er misbruik werd gemaakt van de WAO. “Veel mensen die al wat ouder waren en werkloos raakten, werden vaak door werkgevers in de WAO geparkeerd, waardoor het systeem onbetaalbaar werd.” De WAO werd in 2005 vervangen door de WIA. In deze nieuwe wet gaat het niet om wat je niet meer kan, maar om wat je nog wel kan. De focus kwam te liggen op re-integratie.

Hoe de WIA werkt 

Vlak voor het einde van de eerste twee jaar waarin een werknemer ziek is, kan er een WIA-uitkering aangevraagd worden bij het UWV. Voordat die wordt uitgekeerd, moet er eerst een gesprek worden gevoerd met een verzekeringsarts. Naast het gesprek doet de verzekeringsarts soms ook lichamelijk onderzoek. Ook zorgmedewerker en long covid patiënt Marieke moest naar een verzekeringsarts. “Je krijgt allemaal vragen op je afgevuurd. Kan je bukken, kan je lopen, kan je staan? Als je daar zit wordt er zoveel aan je gevraagd dat je op een gegeven moment niet meer weet wat je allemaal vertelt en uiteindelijk wat ook belangrijk is.”   

Als arbeidsongeschikte ben je dus voor een groot deel afhankelijk van de verzekeringsarts die je krijgt toegewezen. De verzekeringsarts beslist wat jij wel en niet zou kunnen. Dat zorgt ervoor dat er wel eens verschillen zitten in hoe ziek je wordt bevonden. Jim Faas was jarenlang verzekeringsarts en weet precies hoe het systeem werkt. “De verzekeringsarts maakt een medisch rapport.

Behalve het rapport moet er ook een lijst worden ingevuld waarin de functionele mogelijkheden zijn benoemd. En dat is een lijst met heel veel items, tegen de honderd.” Hoeveel uur een zieke kan werken is lastig te beoordelen, zegt Faas. “Zeker bij ziektes die niet aan de buitenkant zijn waar te nemen. Iemand kan best een uur een normaal gesprek voeren, maar je ziet die persoon niet als hij daarna thuis een dag helemaal van de kaart is. En ook: geloof je degene die dat vertelt?”

De bevindingen van de verzekeringsarts gaan uiteindelijk in een computersysteem. Een algoritme matcht vervolgens welke functies jij - theoretisch - met jouw beperkingen nog zou kunnen uitvoeren. Met de functies die uit het algoritme rollen kan de arbeidsdeskundige verder. Die kiest vaak de drie best betaalde functies van de lijst. Bij elke functie hoort een salaris. Van die drie functies wordt de functie met het middelste bedrag gekozen. Jouw laatstverdiende salaris wordt vergeleken met deze middelste functie om het percentage arbeidsongeschiktheid te berekenen.  

Verpleegkundige en cardioloog worden even ziek 

Waar het onrecht van de WIA zichtbaar wordt is als een arts en een verpleegkundige allebei even ziek worden. Een voorbeeld: in een ziekenhuis werkt een cardioloog. Zij verdient € 70 per uur. In hetzelfde ziekenhuis werkt een verpleegkundige, maar zij verdient € 16 per uur. Ze krijgen allebei long covid en worden exact even ziek. Na twee jaar ziekte, concludeert het UWV dat zowel de cardioloog als de verpleegkundige nog drie beroepen zouden kunnen uitvoeren: graafmachinist, receptionist en vulploegmedewerker.

Het UWV kijkt naar het middelste uurtarief. Dat levert € 13 per uur op. De cardioloog gaat van € 70 naar € 13 per uur en verliest in deze situatie 81% van het inkomen. Zij ontvangt een uitkering. De verpleegkundige gaat van zestien naar € 13 per uur en verliest dus 19% van het inkomen. Zij is minder dan 35% arbeidsongeschikt en krijgt daardoor geen uitkering.

Schermafbeelding 2023-05-16 om 11.55.16

Zorgmedewerker Marieke kreeg long covid

Zo is Marieke bijvoorbeeld 28,74% arbeidsongeschikt in de zin van de WIA. Ze is een zogenoemde 35-minner en krijgt dus geen uitkering. Mensen met lagere lonen worden bijna altijd 35-minner. Het woord arbeidsongeschiktheid is dan ook wat misleidend, want het zegt niets over hoe ziek je bent. Kitty Jong, bestuurder bij FNV: “Het geeft aan hoeveel procent van je oude loon je nog kunt verdienen. Het is een absurd theoretisch systeem geworden dat eigenlijk heel weinig meer met de werkelijkheid te maken heeft." Marieke: “Je wordt heel boos en verdrietig. En omdat je je niet serieus genomen voelt, alleen al door de afwijzing. Ik heb dus geen WIA. Ik ben niet ziek genoeg of ik val niet in die categorie."

Reactie minister

Minister Van Gennip van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt in een reactie aan Zembla zich er bewust van te zijn dat het systeem voor sommige mensen een ‘hard gelag’ kan zijn. “We zijn heel goed aan het kijken naar dit systeem”. De minister heeft een commissie in het leven geroepen om het arbeidsongeschiktheidsstelsel onder de loep te nemen. Maar volgens Kamerlid Pieter Omtzigt zorgt een commissie alleen maar voor onnodig veel uitstel en hebben mensen die nu in de WIA terecht komen hier niets aan.

Kitty Jong (FNV): “We hebben staan applaudisseren voor deze zorgmedewerkers tijdens de coronacrisis, we konden ze niet missen, we hebben veel te veel van ze gevraagd. De staat en de werkgevers hebben ze niet beschermd, en nu zijn ze ziek en nu komen ze in de bijstand.”

Helden in de bijstand

Zembla onderzoekt in 'Helden in de bijstand' het Nederlandse arbeidsongeschiktheidsstelsel. Kijk de uitzending hier:

Delen:

Praat mee

Onze spelregels.

Omschrijving *

Typ hier je reactie...


0/1500 Tekens
Bedankt voor je reactie! De redactie controleert of je bericht voldoet aan de spelregels. Het kan even duren voordat het zichtbaar is.

Reacties (5)

Estrel
Estrel
18 mei 2023 - 18:50
Sowieso is het WIA systeem nog krommer dan n hoepel, maar die verzekeringsartsen zijn ook niet eerlijk in hun beoordeling. Ik kan mijn eigen huishouden niet eens meer doen, heb bij van alles en nog wat de hulp van mijn man nodig, kan nog geen potje meer open draaien, heb zelfs bij het afdrogen na het douchen de hulp van mijn man nodig, ik slaap amper vanwege de pijn die ik 24/7 heb, ben dus continu moe, moet altijd plannen wat ik vandaag of morgen doe, voldoende rust ook inplannen, anders houd ik het niet vol. Maar de verzekeringsartsen (heb er inmiddels al 3 gesproken) zijn van mening dat ik nog 4 uur per dag kan werken, hoe en wanneer dan? Door de daling in inkomen ook ons huis op moeten zeggen, konden het niet meer betalen, en door de onzekere financiële toekomst ook geen idee hoeveel huur er in de toekomst betaald kan worden, dus in welke prijsklasse moet je dan een ander huis gaan zoeken? En daarbij, er is geen huis te krijgen in Nederland. Gelukkig konden we een huisje in Hongarije huren en dus hebben we dat gedaan. Nadeel is dat we onze familie en kinderen niet meer zien, want op en neer naar Nederland kost teveel en kan ik qua gezondheid ook niet aan. Kortom, die WIA wet maakt mensen kapot en veroorzaakt onnodig enorm veel stress, mede door de financiële kopzorgen.
Estrel
Estrel
18 mei 2023 - 18:50
Sowieso is het WIA systeem nog krommer dan n hoepel, maar die verzekeringsartsen zijn ook niet eerlijk in hun beoordeling. Ik kan mijn eigen huishouden niet eens meer doen, heb bij van alles en nog wat de hulp van mijn man nodig, kan nog geen potje meer open draaien, heb zelfs bij het afdrogen na het douchen de hulp van mijn man nodig, ik slaap amper vanwege de pijn die ik 24/7 heb, ben dus continu moe, moet altijd plannen wat ik vandaag of morgen doe, voldoende rust ook inplannen, anders houd ik het niet vol. Maar de verzekeringsartsen (heb er inmiddels al 3 gesproken) zijn van mening dat ik nog 4 uur per dag kan werken, hoe en wanneer dan? Door de daling in inkomen ook ons huis op moeten zeggen, konden het niet meer betalen, en door de onzekere financiële toekomst ook geen idee hoeveel huur er in de toekomst betaald kan worden, dus in welke prijsklasse moet je dan een ander huis gaan zoeken? En daarbij, er is geen huis te krijgen in Nederland. Gelukkig konden we een huisje in Hongarije huren en dus hebben we dat gedaan. Nadeel is dat we onze familie en kinderen niet meer zien, want op en neer naar Nederland kost teveel en kan ik qua gezondheid ook niet aan. Kortom, die WIA wet maakt mensen kapot en veroorzaakt onnodig enorm veel stress, mede door de financiële kopzorgen.
Estrel
Estrel
18 mei 2023 - 18:50
Sowieso is het WIA systeem nog krommer dan n hoepel, maar die verzekeringsartsen zijn ook niet eerlijk in hun beoordeling. Ik kan mijn eigen huishouden niet eens meer doen, heb bij van alles en nog wat de hulp van mijn man nodig, kan nog geen potje meer open draaien, heb zelfs bij het afdrogen na het douchen de hulp van mijn man nodig, ik slaap amper vanwege de pijn die ik 24/7 heb, ben dus continu moe, moet altijd plannen wat ik vandaag of morgen doe, voldoende rust ook inplannen, anders houd ik het niet vol. Maar de verzekeringsartsen (heb er inmiddels al 3 gesproken) zijn van mening dat ik nog 4 uur per dag kan werken, hoe en wanneer dan? Door de daling in inkomen ook ons huis op moeten zeggen, konden het niet meer betalen, en door de onzekere financiële toekomst ook geen idee hoeveel huur er in de toekomst betaald kan worden, dus in welke prijsklasse moet je dan een ander huis gaan zoeken? En daarbij, er is geen huis te krijgen in Nederland. Gelukkig konden we een huisje in Hongarije huren en dus hebben we dat gedaan. Nadeel is dat we onze familie en kinderen niet meer zien, want op en neer naar Nederland kost teveel en kan ik qua gezondheid ook niet aan. Kortom, die WIA wet maakt mensen kapot en veroorzaakt onnodig enorm veel stress, mede door de financiële kopzorgen.
SarahDeLune
SarahDeLune
18 mei 2023 - 15:57
Het hele WIA systeem is zo scheef als maar kan. Helaas heb ik al enige tijd een WIA uitkering, en omdat ik een laag inkomen had en pas net 9 maanden een nieuwe baan had toen ik arbeidsongeschikt werd, heb ik dus ook een hele lage WIA uitkering (9 maanden = 1 jaar en daar krijg je 70% van). Dat betekent dat ik LETTERLIJK per maand, netto MINDER te besteden heb dan iemand met een bijstandsuitkering. Je kan een tijdje rondkomen van zo'n laag inkomen, maar niet langdurig, laat staan jaren/de rest van je leven. Na een aantal jaar heb je een nieuw bril, jas, schoenen, etc. nodig, maar dat kan je je niet veroorloven. Je zit constant in de stress, alleen al omdat je nooit genoeg hebt om van rond te komen, laat staan om van te leven. Zeker als je ook nog zorg nodig hebt (zoals ik en vele andere) die niet of maar voor een heel klein deel door de zorgverzekering wordt vergoed. Je voelt je letterlijk en figuurlijk alleen maar een last voor de samenleving en zo behandelen mensen je ook, het UWV, de gemeente, het rijk.. Je bungelt helemaal buiten de samenleving waar je geen deel aan kan nemen, niet via je werk, maar ook niet sociaal, want je zit financieel helemaal vast. Vrienden verdwijnen langzaam maar zeker, omdat je toch nooit mee kan, niks kan veroorloven, nooit iets kan doen, ook al wil je zo graag. Er is geen hoop, geen enkel uitzicht op verbetering, dat het ooit iets minder moeilijk gaat worden, iets minder stress. En dat sloopt een mens. Want hoe kan je leven zonder hoop..?
leonstijns
leonstijns
18 mei 2023 - 8:16
Ik zit al vanaf 2013 te procederen tegen de afwijzing WIA. Volgens het UWV kan ik niet zelfstandig het minimumloon verdienen en heb ik begeleiding niveau1 nodig. Argonaut is ook van mening na onderzoek dat ik begeleid moet werken en toch krijg ik geen WIA. Het hele UWV is gelijk de belastingdienst en het bestuursrecht. Ze hebben er niets van geleerd. Het bestuursrecht volgt het UWV en de zogenaamde verzekerings deskundige noemde men vroeger in de mijnen de Huier met de witte jas. Geen benul of verstand van medische zaken maar heeft meer macht dan welke specialist ook. Het draait hier in NL alleen maar om geld,geld, en geld.......

Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?

Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.

BNNVARA LogoWij zijn voor