Waarom de GGZ maar niet van de isoleercel afkomt

De geestelijke gezondheidszorg is de afgelopen jaren veranderd. Het aantal bedden in de instellingen zijn teruggebracht en mensen met psychiatrische problemen moeten zo veel mogelijk in hun eigen omgeving behandeld worden. Dat is volgens Prinsen een goede ontwikkeling. “Maar je kunt je voorstellen dat de mensen die op de afdeling overblijven, kampen met zware en complexe psychiatrische problemen. Voorheen had je ook mensen op een afdeling die wat minder aandacht nodig hadden. Nu heeft iedereen op die afdeling extra aandacht nodig.”

Geweld steeds ernstiger 
Brancheorganisatie GGZ Nederland meldde vandaag  miljoenen extra kwijt te zijn aan de beveiliging van psychiatrische klinieken, omdat geweldsincidenten steeds ernstiger van aard zijn. De grootste GGZ-instelling van Nederland, de Parnassia Groep, stak het afgelopen jaar 3,5 miljoen euro in met name camera's, beveiligers en afdelingspersoneel. Het is één van de redenen dat Parnassia over 2018 in de rode cijfers kwam. 

 Volgens Prinsen klopt het dat geweld op gesloten afdelingen steeds ernstigere vormen aanneemt. “Dan moet iemand wegens dat gedrag in een in een separeercel komt, omdat hij of zij een gevaar vormt voor het personeel.”  Volgens de psychiater willen instellingen en hulpverleners dit het liefst niet, maar rest ze soms geen andere keus. “We weten dat als er genoeg op elkaar ingespeeld personeel is, er minder mensen in de separeer terecht komen. ”

Dolhuys-manifest 
Een aantal grote ggz-instellingen had in 2016 in het ‘Dolhuys-manifest’ op eigen initiatief vastgelegd dat de zogeheten ‘separeercel’ af moest worden geschaft, omdat die traumatiserend werkt. Patiënten worden hierin opgesloten als zij een gevaar voor zichzelf of hun omgeving vormen. De deadline stond voor 1 januari 2020, maar die wordt niet gehaald. 

 Verschuiving strafrecht 
Prinsen noemt als reden voor het zwaardere geweld, ook de bewuste verschuiving vanuit het strafrecht naar de GGZ. “Wat je ziet, is dat er steeds meer de neiging is om crimineel gedrag te psychiatriseren. Als mensen afwijkend gedrag vertonen, moet de GGZ dat maar oplossen omdat ze naast agressief en crimineel gedrag, ook een psychische aandoening hebben.”

 De kans dat je als hulpverlener te maken krijgt met die agressie is groot. Dat maakt een baan in deze branche niet bepaald aantrekkelijk.  Al jaren is er sprake van een personeelstekort binnen de GGZ. Prinsen: “We weten ook dat een team dat heel goed op elkaar is ingespeeld, een crisis beter kan verdragen dan een team waarin het personeel constant wisselt. Maar dat is wel wat er nu gebeurt.” 

 Veelkoppig monster
De verschuiving van het strafrecht naar de GGZ, de krapte op de arbeidsmarkt, wisselend personeel en zwaardere gevallen op de gesloten afdeling: het draagt allemaal bij aan het veelkoppig monster, zegt Prinsen. “Het is een ingewikkelde keuze. Investeer je geld in een hele kleine groep mensen, om dwang te voorkomen? Want we weten ook: als je meer personeel hebt, dan hoef je minder te separeren. En dan is het nog de vraag of er überhaupt wel genoeg personeel beschikbaar is. Of investeer je je geld in het ambulant verlenen van hulp voor een grotere groep mensen om wachtlijsten terug te dringen? Een enkele oplossing ligt dan ook niet voor handen.”

 Meer weten over de GGZ in Nederland? Kijk onze uitzending ‘Martijn wil een huis met een tuintje’ over patiënten met meervoudige psychiatrische problemen en de onmacht van de GGZ hen te helpen.