VN onderzoekt rol Nederlandse overheid in PFAS-schandaal VS

De Verenigde Naties onderzoekt de rol van Nederlandse overheid bij ‘het schenden van mensenrechten’ door PFAS-lozingen van de Chemoursfabriek in de Verenigde Staten. Dat blijkt uit een brief (25 september 2023) aan de Nederlandse overheid van de speciale VN-rapporteur voor giftige stoffen en mensenrechten. De VN-rapporteur vindt het ‘alarmerend’ dat Nederland toestaat dat PFAS-afval van de Chemoursfabriek in Dordrecht naar de fabriek van Chemours in Fayetteville (North Carolina) wordt geëxporteerd, terwijl de omgeving daar al zwaar is vervuild met PFAS. 

De VN heeft het over ‘vermeende mensenrechtenschendingen en misbruik’ tegen bewoners langs de Cape Fear River, die zwaar vervuild is met de gevaarlijke chemicaliën. In een reactie aan de VN laat de Nederlandse overheid weten volgens de Amerikaanse wet- en regelgeving te handelen.

De rapporteur van de Verenigde Naties, Marcos A. Orellana, schrijft dat de bevolking langs de rivier door de PFAS-vervuiling al decennialang geen toegang heeft tot schoon en veilig drinkwater en dat de vervuiling ook de Atlantische Oceaan bereikt en daarmee een mondiaal probleem is geworden. Hij schrijft dat de VN ‘zorgen’ heeft over de rol die Nederland hierin speelt omdat al sinds 2014 PFAS-afval van ons land naar het Amerikaanse Fayetteville wordt geëxporteerd. Dit gevaarlijke afval uit de fabriek in Dordrecht is afkomstig van de productie van GenX, een PFAS die door het RIVM als Zeer Zorgwekkende Stof is gekenmerkt en mogelijk kankerverwekkend voor mensen is.

De VN vraagt Nederland in de brief verantwoording af te leggen voor de verplichting die er binnen internationale afspraken bestaat om voldoende capaciteit in eigen land te hebben om gevaarlijk afval zelf te kunnen vernietigen. De rapporteur wil weten of Nederland er wel alles aan heeft gedaan om het PFAS-afval op een ‘milieuverantwoorde’ manier ‘binnen de eigen landsgrenzen’ te verwerken.

De VN is blij dat Nederland in Brussel pleit voor een Europees verbod op PFAS, maar stelt dat die erkenning van het gevaar van de chemicaliën juist met zich meebrengt dat het afval goed gecontroleerd moet worden ‘zodat het uit het land geëxporteerde afval geen bedreiging vormt voor mensenrechten en het milieu elders’.

De Nederlandse overheid schrijft in een reactie dat het voldoet aan het internationaal recht omdat de vergunningverlener voor de transporten, de ILT, van de Amerikaanse milieu-autoriteit EPA toestemming heeft gekregen voor de export van het PFAS-afval naar de VS. En dat het afval op ‘milieuverantwoordelijke wijze’ wordt verwerkt ‘in overeenstemming met de Amerikaanse nationale wetgeving’.

Afgelopen week bleek dat de federale overheid van North Carolina daar weinig vertrouwen in heeft. Na hevige protesten van omwonenden van de fabriek, is het transport voorlopig gestopt.

De brief is deel van een breder onderzoek naar mensenrechtenschendingen door Chemours - en het vroegere Dupont - vanwege het decennialang lozen van PFAS terwijl het bedrijf wist dat de chemicaliën schadelijk kunnen zijn voor mens en milieu. In een brief aan Chemours schrijft de VN-rapporteur grote zorgen te hebben over de ‘flagrante minachting voor mensenrechten en milieubescherming’ van Chemours.

De VN wil dan ook ‘onmiddellijke aandacht’ voor de bescherming van de bevolking rondom de fabrieken van Chemours.

Er zijn al veel langer zorgen over het PFAS-afval van Chemours in Dordrecht. Tussen 2014 en 2017 transporteerde het chemiebedrijf een deel van het afval uit Dordrecht naar een fabriek in Italië, maar ook daar werd het transport door de autoriteiten wegens vervuiling van de regio stopgezet. Daarna bracht Chemours het afval naar het Vlaamse verwerkingsbedrijf Indaver, net over de grens met Nederland. In de uitzending 'het PFAS-schandaal' ontdekte Zembla dat Indaver jarenlang PFAS loosde in het water dat uitkomt in de Westerschelde in Nederland. Verschillende PFAS-stoffen werden zonder vergunning geloosd. De transporten werden daarop tijdelijk stilgelegd door de ILT.

Een groot deel van Provinciale Staten in Zuid-Holland heeft het provinciebestuur vragen gesteld over de afvalstromen van de Chemours-fabriek in Dordrecht. Ze willen onder meer weten wat de risico's zijn nu Chemours afvalwater voorlopig niet naar de Verenigde Staten mag transporteren, maar op het eigen terrein moet opslaan. De partijen zijn ook benieuwd naar hoeveel afval Chemours volgens de vergunning in Dordrecht mag bewaren.

Bekijk de Statenvragen: