Vluchtelingen in Egypte verkopen hun nier om de overtocht per boot naar Europa te financieren. Dat blijkt uit onderzoek van ZEMBLA. In de uitzending ‘Handel in Vluchtelingen’ vertelt een orgaanhandelaar in Caïro dat tientallen vluchtelingen op deze manier hun reis naar Europa hebben gefinancierd: "De meesten zitten nu in Duitsland, één in Frankrijk, één in Nederland en anderen in Ierland, Londen, Zweden en Noorwegen".
Voor Frederike Ambagtsheer, criminoloog en onlangs gepromoveerd aan de Erasmus Universiteit op internationale orgaanhandel, bewijzen de bevindingen van ZEMBLA voor het eerst dat vluchtelingen organen verkopen voor hun reis
.
"Wat je me nu laat zien is mensenhandel met het oogmerk op orgaanverwijdering", aldus Ambagtsheer.
Gesprek met handelaar De handelaren werken in opdracht van Egyptische transplantatie-artsen. ZEMBLA spreekt met een handelaar die zijn slachtoffers onder de Soedanese en Eritrese vluchtelingen ronselt. Deze handelaar krijgt van de arts rond de 20 duizend dollar per nier en hij bepaalt zelf hoeveel hij daarvan aan de vluchteling geeft. Volgens ingewijden zijn de organen bestemd voor rijke patiënten uit het Midden-Oosten.
ZEMBLA spreekt meerdere vluchtelingen in Caïro. Een Soedanese vluchteling vertelt dat hij in het Sheik Zayed- ziekenhuis in Caïro zijn nier heeft laten verwijderen. Hij kreeg er slechts tweeduizend dollar voor, terwijl hem 13 duizend dollar was beloofd. Hij zegt daarover: "De handelaar is er met het geld vandoor, naar Europa." Daarom wil hij nu ook zijn lever verkopen. Ambagtsheer:
"Ik heb nog niet gehoord dat donoren na verkoop van hun nier ook een gedeelte van hun lever willen verkopen. Dat is erg schrijnend."
Driekwart transplantatie-artsen in Egypte betrokken
De transplantatie-arts die ZEMBLA in Caïro spreekt, ontkent de praktijken, maar een hulpverlener die vluchtelingen bijstaat die hun nier hebben afgestaan, zegt dat 70 tot 75 procent van de transplantatie-artsen in Egypte betrokken is bij de orgaanhandel. Eén van de ziekenhuizen waarin dit veelvuldig gebeurt is volgens diverse bronnen het Sheik Zayed-ziekenhuis.
Volgens de Egyptische mensenrechtenactivist Hamdy Alazazi worden vluchtelingen ook onder valse voorwendselen naar het ziekenhuis gelokt. Hij kent een Eritrese vrouw die voor haar bootreis naar Europa nog even voor een medische check naar het ziekenhuis ging. "Toen ze wakker werd was haar nier gestolen."
Patiënt vertelt niets
Uit het promotie-onderzoek van Ambagtsheer blijkt dat de helft van de Nederlandse transplantatieprofessionals iemand kent die voor een nier naar het buitenland is gegaan. Als de artsen vragen hoe ze aan die nier zijn gekomen dan zeggen ze ‘dat ze die van een neef uit Pakistan hebben gehad’. Of de patiënt wil helemaal niet vertellen hoe ze aan de nier komen. Ambagtsheer:
"Artsen zien dit niet als zijn of haar verantwoordelijkheid. Ze kunnen het moeilijk bewijzen. Er is bijna geen informatie. Belangrijker, ze mogen ook niets met die informatie doen."
ZEMBLA baseert zich onder meer op de bevindingen van de Egyptische mensenrechtenactivist Hamdy Alazazi, die al jaren gegevens verzameld over mensenhandel en orgaanhandel in Egypte. Hij heeft zijn bevindingen ook aan de Nederlandse marechaussee aangeboden, maar daar is geen actie op gevolgd.