Venezolaanse crisis raakt Curaçao: economie verslechtert en xenofobie neemt toe

De vier gevangenen die vrij zijn gelaten, deden met hulp van Human Rights Curaçao met succes een beroep op artikel 3 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten voor de mens. Voor een vijfde gevangene loopt dezelfde procedure, alleen moet iemand garant staan voor de vrouw. “We werken daar momenteel aan. De andere vrijgelatenen hebben de garantstelling zelf kunnen regelen via familie of vrienden”, vertelt Witteveen.

Willekeur
Het overheidsbeleid is nogal willekeurig zegt Witteveen. Venezolanen die Curaçao weten te bereiken en staande worden gehouden, krijgen de ene keer de mededeling dat ze zich een keer per week moeten melden en mogen hun weg vervolgen. Een ander wordt volgens Witteveen vastgezet in de barakken van de gevangenis.

De omstandigheden in de gevangenis zijn, voor zover Human Rights Curaçao verneemt van de gevangen vluchtelingen, treurig, vertelt Witteveen. “Voedsel is schaars in de barakken. Wij mogen de gevangenis niet betreden. Alleen advocaten mogen erin. Laatst mochten we bij de poort voedselpakketten brengen. Melkpoeder, koekjes en dergelijke. De mensen die al vanaf april vastzitten zijn tien tot twaalf kilo afgevallen tijdens hun gevangenschap, volgens hun verklaringen. Er is onlangs met rubberkogels geschoten, maar dat hoorden we pas twee dagen later.”

Gevangenen ontsnapt
In april waren 32 gevangen uit protest in hongerstaking . Verschillenden zijn uitgezet voordat Human Rights Curaçao juridische assistentie kon geven. 21 gevangenen zijn ontsnapt. Intussen zijn er weer andere vluchtelingen opgepakt en bijgekomen, maar hoeveel er precies nog vastzitten is voor Witteveen niet duidelijk.

“De gedetineerde vluchtelingen kunnen ons wel bellen als ze beltegoed hebben. Het beleid is nog steeds mensen uitzetten, maar sinds het sluiten van de grens eerder dit jaar kon dat niet meer. Nu blijkt dat mensen toch worden uitgezet met medewerking van het Venezolaans consulaat. Zo zijn er in mei en augustus mensen teruggestuurd met een Venezolaans vliegtuig, door samenwerking met het consulaat en de Minister van Justitie. Het consulaat functioneert sinds januari niet, mensen kunnen er niet terecht om bijvoorbeeld hun paspoort te verlengen, maar plots wel voor het optrommelen van mensen die gerepatrieerd gaan worden, zoals Venezuela het noemt.”

Gevangenen overgehaald om mee te werken aan uitzetting
Volgens Witteveen is een man die werkte voor de politie sinds kort actief als chauffeur actief om mensen te overtuigen om mee te werken aan uitzetting en naar het vliegveld te brengen. Hij heeft consulaire accreditatie gekregen om de barak in te mogen. Dat blijkt uit vragen die Human Rights Curaçao hierover heeft gesteld. In de gevangenis wordt geprobeerd de gedetineerden over te halen een handtekening te zetten voor uitzetting. “Op 2 augustus is dat nog gebeurd en de minister heeft de 23 van de 27 tickets betaald.”

Het overgrote deel van de Venezolanen op Curaçao verblijft zonder verblijf- noch werkvergunning op het eiland. Vaak hebben ze helemaal geen rechtsgeldige identiteitspapieren meer, omdat paspoorten vanuit Venezuela niet meer worden verlengd. “Hoeveel Venezolanen op Curaçao zijn weten we niet. We mogen ze niet registreren. Normaal gesproken doet UNHCR (VN-vluchtelingenorganisatie, red.) dat, maar omdat de Venezolanen geen vluchtelingenstatus hebben op Curaçao mag de UNHCR hier niet werken. Zij zijn de organisatie die betrouwbaar kunnen registreren.”

Hoeveel Venezolanen zijn er op Curaçao?
Stichting Vluchteling en ook de overheid op Curaçao spreken over 26.000 Venezolanen op Curaçao. Maar het zijn schattingen die volgens Witteveen waarschijnlijk niet kloppen en te hoog zijn. “We zijn hard bezig om te kijken of er een onderzoek kan plaatsvinden. Daarover zijn we met andere partijen in gesprek, zoals het Centraal Bureau voor de Statistiek en ook met de VU in Nederland.”

Intussen heerst er xenofobie onder de lokale bevolking. “Mensen geven af op de Venezolanen. Ook het overheidsbeleid is gericht op: ‘we moeten ze buiten houden’. De gedachte is, dat de eigen mensen in het gedrang komen. Het is heel belangrijk dat er regionaal beleid komt en bekeken wordt waar de Venezolanen naartoe kunnen.”

Grote economische crisis
Dat Venezolanen als dreiging worden gezien komt ook door de economische situatie op Curaçao , vertelt Witteveen. “Er is een grote crisis. De raffinaderij ligt al maanden stil.  Er komt geen ruwe olie meer uit Venezuela. Heel veel mensen zijn afhankelijk van de raffinaderij en die is zo goed als failliet”, zegt Witteveen. 

Gedoe over raffinaderij
De raffinaderij is in handen van het staatsbedrijf van Curaçao, het RDK, wordt geëxploiteerd door het Venezolaanse staatsbedrijf PDVSA. Volgens de interim-directeur van RDK is er een blokkade op betalingen vanuit PDVSA die naar Curaçao moeten. Zo meldde het Antilliaans Dagblad. De interim directeur zegt in de krant dat de lease al maanden niet is betaald en RDK nog tientallen miljoenen krijgt. 

De directie van de raffinaderij ontkent dit en zegt dat het wel alle rekeningen betaalt. Het Venezolaanse staatsoliebedrijf PDVSA is volgens Antilliaanse media nagenoeg failliet. Intussen zijn er geluiden dat er mondjesmaat weer ruwe olie naar de raffinaderij komt via onder meer Rusland. De overheid in Curaçao zoekt intussen naarstig naar andere partners die de rol van PVDSA willen overnemen.   

Toerisme 
Hoewel het toerisme de afgelopen maanden zich weer iets herstelt, heeft ook die sector een flinke klap gehad. Voorheen kwamen er veel Venezolanen naar Curaçao voor vakantie. Maar die toestroom is sinds het land in totale chaos verkeert, helemaal weggevallen. Verschillende hotels op Curaçao sloten de deuren. 

Witteveen: “Veel Venezolanen die hierheen vluchten zijn jong. Ondertussen zoeken steeds meer eilandbewoners hun heil elders. De bevolking krimpt. We hebben een geweldig pleidooi gehouden om de Venezolanen een werkvergunning te geven, zodat ze mee kunnen betalen aan de staatskas, maar het is moeilijk want de lokale bevolking ziet het als bedreiging voor de werkgelegenheid. Daarom proberen we 'groen groeiprojecten' voor werk op te zetten en gefinancierd te krijgen.”

De rol van Nederland
De houding van Nederland helpt ook niet mee, zegt Witteveen. Curaçao staat onder curatele van het Koninkrijk omdat het land de begroting niet op orde krijgt. Dat betekent dat Curaçao van Nederland aanzienlijk moet bezuinigen. “Nederland bemoeit zich op dat vlak wel met ons. Er is al werkloosheid en dan moet er ook nog bezuinigd worden. Dan raakt het land in een kramp.” 

Witteveen vindt dat de situatie op Curaçao een internationaal probleem is, en zeker een koninkrijksprobleem. “Natuurlijk. Nederland heeft veel te lang gewacht om de autonomiekaart te spelen. Ze steunen wel Colombia wat Venezolaanse vluchtelingen betreft, maar hier mogen we het woord ‘vluchteling’ niet in de mond nemen.”

Venezuela staat in brand
Volgens Witteveen moeten landen nu juist samenwerken en het hoofd koel houden. “Nederland heeft het Europese migrantenbeleid in zijn kop en wil de grenzen gesloten houden voor vluchtelingen. Maar er zitten er hier al duizenden. Venezuela staat in brand. Mensen verdwijnen er, worden vermoord. We moeten kijken hoe deze mensen een verblijfsvergunning kunnen krijgen, een menswaardige opvang en een goede behandeling. En we moeten samen kijken hoe we de sociaal-economische problemen op Curaçao oplossen, om een exodus van Curaçao naar Nederland te voorkomen.”