Top Rijkswaterstaat betrokken bij afvaldump

De top van Rijkswaterstaat heeft ‘erdoorheen gedrukt’ dat een half miljoen ton afval kon worden gestort in natuurplas Over de Maas in Gelderland. Dit gebeurde tegen het uitdrukkelijke advies van de verantwoordelijke ambtenaren. Dat blijkt uit interne e-mails en documenten die Zembla in het bezit heeft en uit gesprekken die het programma heeft gevoerd met bronnen binnen en rondom Rijkswaterstaat. Uit de documenten blijkt ook dat de vergunningverlenende ambtenaren door de top van Rijkswaterstaat meerdere keren ‘onder druk’ zijn gezet om het afval dat eerder was afgekeurd, tegen de regels in toch goed te keuren.

Het afval waarover het gaat heet granuliet. Deze afvalstof is afkomstig van het bedrijf Graniet Import Benelux in Amsterdam, onderdeel van steenhandel Bontrup BV.
Granuliet komt vrij bij het bewerken van graniet en zandsteen. De ambtenaren van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland, waar de vergunning voor Over de Maas onder valt, hebben de partij granuliet uiteindelijk ‘onder protest’ goedgekeurd. ‘We zien het als een dienstbevel. Er is sprake van een illegale activiteit die mede mogelijk gemaakt is door onze hoogste ambtenaar’, aldus een van de bronnen tegenover Zembla.

Lees meer over de Zembla-uitzending 'De afvaldump door Rijkswaterstaat'

Halbe Zijlstra
Zembla ontdekt dat oud-minister Halbe Zijlstra het bedrijf Bontrup in contact heeft gebracht met de top van Rijkswaterstaat. Hij zegt in de uitzending dat hij dat heeft gedaan ‘omdat er op uitvoerend ambtelijk niveau sprake was van ambtelijke obstructie.’

Zijlstra is sinds zijn aftreden (2018) als minister van Buitenlandse Zaken, CEO bij bouwonderneming Volker Wessels. Volker Wessels is een belangrijke afnemer van de steenslag die Bontrup verkoopt voor de aanleg van snelwegen. Volgens Zijlstra kan Bontrup geen steenslag meer produceren als het granuliet niet verdwijnt vanaf het terrein van het bedrijf. Zijlstra: ‘Op het moment dat je geen steenslag hebt, heb je ook geen asfalt, heb je ook geen onderhoud en dan staat het werk snel stil. Daarom heeft Rijkswaterstaat een belang.'

Toxisch 
De opslag van granuliet bij Graniet Import Benelux is voor het bedrijf een probleem omdat er nauwelijks nog ruimte is om het afval op te slaan. Volgens ingewijden gaat het om zeker een miljoen ton dat in het Westelijk havengebied in Amsterdam ligt.

Het bedrijf kwalificeert het granuliet als grond en is daarom van mening dat het in de natuurplas gebruikt mag worden als ‘nuttige toepassing’.

Lees ook: Over de Maas: natuurgebied in ontwikkeling of afvalstort?

De ambtenaren van RWS Zuid-Nederland waarschuwen diverse keren dat granuliet ‘geen grond’ is en dat het bijgeleverde certificaat een ‘onjuist bewijsmiddel’ is. Verder maken ze zich zorgen over de effecten op het milieu en dat er toxische stoffen kunnen ontstaan. Meerdere deskundigen bevestigen tegenover Zembla het gevaar. Milieuchemicus Joop Harmsen: ‘Dit materiaal moet je zeker niet storten in een ongecontroleerd systeem als zo’n plas. Je weet niet wat het effect in de toekomst zal zijn.’ Voormalig milieuofficier van Justitie Gustaaf Biezeveld: ‘Die plas staat in open verbinding met de Maas. En als er verontreinigende stoffen inzitten gaat het zich door het hele watersysteem verspreiden.’

Biezeveld krijgt inzage in alle stukken en stelt: ‘Topambtenaren hebben de lagere ambtenaren gedwongen om tegen de regelgeving in te gaan en toestemming te geven voor die stort. Dat is heel ernstig. Dat had nooit mogen gebeuren. Volgens Biezeveld is de stort een economisch delict ‘van de hoogste categorie’.

Directeur-generaal 
Uit de reconstructie van Zembla blijkt dat Bontrup meerdere keren probeert om toestemming te krijgen voor de stort van het granuliet in de natuurplas. De vergunningverlenende ambtenaren wijzen dat verzoek iedere keer gefundeerd af. Desondanks blijft de top van Rijkswaterstaat erop aandringen om het granuliet te accepteren. De directeur-generaal, Michèle Blom, geeft de directeur van Rijkswaterstaat Zuid-Nederland uiteindelijk op 18 oktober 2019 een ‘dienstbevel’ om de stort toe te laten. Binnen 24 uur keurt de vergunningverlener het vervolgens ‘onder protest’ goed. Sinds 28 oktober vinden de eerste stortingen plaats in Over de Maas.

Wederhoor en documenten bij de uitzending 'De afvaldump door Rijkswaterstaat'

Zembla heeft Rijkswaterstaat verzocht om een interview met Michèle Blom. Een woordvoerder verwijst door naar het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, omdat mevrouw Blom niets te maken zou hebben met de zaak. Het ministerie laat Zembla schriftelijk weten dat ‘er geen overtuigende argumenten zijn om granuliet niet als grond te accepteren.’ Op vragen over het gebruikte certificaat antwoordt een woordvoerder later dat ‘er geen bezwaar is tegen de huidige manier van certificeren, in afwachting van een nieuw te ontwikkelen norm.’ Zembla vraagt het bedrijf Bontrup ook om een interview, maar het bedrijf weigert te reageren voor de camera. Bontrup schakelt een communicatiebureau in, dat aan Zembla meldt dat ‘het ministerie granuliet beoordeelt als grond’, en dat Bontrup in het bezit is van een geldig certificaat.

Biezeveld door rechter bevolen tot rectificatie
“Biezeveld is bij vonnis van 8 december 2021 bevolen tot de volgende rectificatie van een tweetal uitspraken:

RECTIFICATIE BERICHTGEVING BONTRUP
In de televisie-uitzending van het programma Zembla van 6 februari 2020 heb ik, Gustaaf Biezeveld, het bedrijf Graniet Import Benelux, mede handelend onder de naam Bontrup, alsmede haar statutair directeur, beschuldigd van strafbare feiten, te weten het opzettelijk plegen van valsheid in geschrifte en het opzettelijk illegaal storten van afval in de plas Over de Maas. De rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 8 december 2021 geoordeeld dat deze beschuldigingen onrechtmatig zijn jegens de onderneming Bontrup, nu deze beschuldigingen geen deugdelijke basis hebben in het feitenmateriaal. De rechtbank Den Haag heeft mij, Gustaaf Biezeveld, veroordeeld tot het publiek maken van deze rectificatie door middel van verzending als persbericht.”