Toelating glyfosaat beïnvloed door omstreden Amerikaanse expert

Het oordeel van de Nederlandse pesticide-autoriteit Ctgb dat glyfosaat niet kankerverwekkend is, is mede gebaseerd op publicaties van een controversiële Amerikaanse statisticus. Dat blijkt uit onderzoek van Zembla. Doordat de pesticide-autoriteit glyfosaat als veilig bestempelde, kon de onkruidverdelger in november 2023 weer voor 10 jaar worden toegelaten.

Deze statisticus, Kenny Crump, werkte in het verleden onder meer in opdracht van de fabrikanten van asbest, diesel en lood. Uit onderzoek van Zembla blijkt dat hij recent ook voor glyfosaatfabrikant Bayer heeft gewerkt. Daarmee verdiende hij naar eigen zeggen "honderdduizenden dollars." Dit belangenconflict blijft onvermeld in het toelatingsrapport van het Ctgb. 

“Dit is een man die eerder benzeen en asbest heeft verdedigd,” zegt hoogleraar wetenschapsgeschiedenis Naomi Oreskes (Harvard Universiteit) tegen Zembla. “Dat zijn vastgestelde kankerverwekkende stoffen.” Oreskes is bekend van haar boek 'Merchants of Doubt’, daarin beschrijft ze de tactieken waarmee industrieën wetenschap manipuleren. Zij noemt wetenschappers als Crump typische ‘twijfelverkopers.' “Het is niet zo moeilijk om wetenschappers te vinden die jouw vuile werk willen opknappen.”

Wat is glyfosaat?

- Glyfosaat is een chemische stof die zeer effectief is om onkruid mee te bestrijden. Het is de meest gebruikte onkruidverdelger ter wereld.
- Het Amerikaanse bedrijf Monsanto bracht glyfosaat in de jaren ’70 op de markt onder de naam Roundup
- Het middel wordt ingezet om aan het begin van het zaai-seizoen de akkers helemaal onkruid-vrij te maken. Na het spuiten van glyfosaat, krijgt de akker een gele kleur.
- Glyfosaat is een omstreden bestrijdingsmiddel. In 2015 oordeelde de WHO dat glyfosaat ‘waarschijnlijk kankerverwekkend’ is.
- In Nederland is het verboden om glyfosaat te gebruiken voor niet commerciële doeleinden.
- Het is voor boeren en telers wel toegestaan om glyfosaat te gebruiken. Het middel is in 2023 opnieuw voor tien jaar goedgekeurd voor gebruik in de Europese Unie.

In het toelatingsrapport van glyfosaat schrijft het Ctgb dat tumoren die gevonden werden bij proefdieren die zijn blootgesteld aan glyfosaat, mogelijk kunnen worden verklaard door ‘toeval.’ Dat stelt het Ctgb op basis van een publicatie van Kenny Crump. Aan die publicatie schreef, naast Crump, ook een voormalig consultant van pesticide-fabrikant Monsanto mee. Daarnaast haalt het Ctgb een ander onderzoek van Crump aan om te stellen dat bevolkingsstudies die een verhoogd risico op kanker bij boeren vonden, mogelijk onbetrouwbaar zijn.

Voor de uitzending ‘Glyfosaat, de PR-machine' sprak Zembla met Kenny Crump. Tegenover Zembla zegt Crump dat hij van 2021 tot 2023 voor Bayer heeft gewerkt. Ook Bayer bevestigt dit. Crump trad voor het chemiebedrijf op als getuige-deskundige in een Australische rechtszaak. Met dat werk verdiende Crump, zo vertelt hij, "vijfhonderd dollar per uur" en in totaal "honderdduizenden dollars." Bayer is in Australië aangeklaagd door kankerpatiënten die claimen ziek te zijn geworden door Roundup, de merknaam waaronder glyfosaat verkocht wordt. 

Hoogleraar milieubiologie Geert de Snoo (Universiteit Leiden), tevens voormalig collegelid van het Ctgb, vindt het feit dat Crump samen met een consultant van Monsanto heeft gepubliceerd "niet pleiten" voor het serieus nemen van zijn onderzoek. De Snoo kent Crump en zijn werk niet, maar stelt in algemene zin dat studies waarbij sprake kan zijn van belangenverstrengeling niet in het toelatingsdossier thuishoren. "We willen echt weten of de stof kankerverwekkend is," zegt De Snoo. "Dus dat moet door onafhankelijke onderzoekers worden onderzocht. Als daar twijfels over bestaan, dan zou ik daar ver weg van willen blijven."

Crump trok eerder wetenschappelijk onderzoek in twijfel dat een verband had vastgesteld tussen blootstelling aan dieseluitstoot en longkanker bij mijnwerkers. Die publicaties van Crump werden betaald door een coalitie van fabrikanten en gebruikers van dieselbrandstof, waaronder The American Petroleum Institute. Ook liet Crump zich betalen door de asbestindustrie en wees, zo blijkt uit documenten die Zembla kan inzien, op de 'onzekerheden’ dat asbest bij bepaalde blootstelling schadelijk is. 

In een reactie gaat het Ctgb niet in op vragen over de belangenverstrengeling van Crump en zijn eerdere werk voor andere industrieën. De woordvoerder benadrukt dat bij de beoordeling van bestrijdingsmiddelen het Ctgb "alle relevante openbare studies" meeweegt. Volgens de woordvoerder heeft "de door Crump gevolgde redenering" niet "het uiteindelijke oordeel" van het Ctgb over glyfosaat bepaald.

Bekijk de volledige reactie van het Ctgb:

Bekijk de reactie van Bayer: