Tien jaar na ZEMBLA-uitzending belanden nog steeds te veel kinderen in isoleercel

De Volkskrant baseert zich op conclusies van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ). De inspectie kwam tot de bevindingen na het afleggen van verschillende bezoeken aan bijna alle locaties van de jeugdzorgplus, de zwaarste vorm van jeugdzorg. In totaal zitten 1.400 jongeren tussen de 12 en 18 jaar met gedragsproblemen in deze instellingen.

Problemen speelden al in 2009
In 2009 zei de toenmalige minister van Volksgezondheid, Ab Klink, al dat hij het gebruik van isoleercellen bij kinderen drastisch wil terugbrengen. ZEMBLA bezocht destijds psychiatrisch kinderziekenhuis Accare in Rolde en maakte een uitzending over de toen nieuwe behandelmethode in de instelling. Agressieve of suïcidale kinderen werden in Rolde niet meer opgesloten of platgespoten, maar het personeel leerde ze omgaan met hun beperkingen. Die nieuwe manier van werken nam risico’s met zich mee. Voor de kinderen zelf, maar ook voor anderen, zo bleek uit de uitzending. 

Psychiaters wilden tien jaar geleden al van isoleercel af
Dat veel instellingen het liever anders zouden zien en kinderen niet willen afzonderen, bleek in 2009 al in de ZEMBLA-uitzending ‘ Nadia durft niet te leven ’. Kinderpsychiater A. Storm zegt in de uitzending over de isoleercel: “Een kind hier achterlaten in zo’n kale ruimte als dit, waar je alleen maar angstig kan worden, dat voelt voor mij niet meer als behandelen.” Maar toch worden ook in Rolde kinderen in de isoleercel gezet, blijkt uit de aflevering. 

Nadia belandde 29 keer in isoleercel
In de uitzending wordt het destijds 16-jarige meisje Nadia gevolgd. Ze heeft stemmingswisselingen. Ze heeft in de maanden dat ze in Rolde zat 29 keer in de isoleercel gezeten, vertelt ze in de uitzending. “Ze weten niet wat ze anders moeten doen. Dat is het enige wat ze kunnen.”

Nadia schudt ‘nee’ met haar hoofd als haar gevraagd wordt of de afzonderingsruimte helpt. Ze vult vervolgens aan: “Soms wel, als ik me heel onrustig voelde. Ik had dan echt de drang... dan moest er iets kapot, mezelf of iets anders. Als ik uiteindelijk dan hier kwam (in de isoleer, red.), kon ik niets meer, dus dan was er wel rust. Dat is niet fijn, maar het is wel een soort rust. Dat was niet elke keer zo. Dat was soms zo.”  

Als Nadia’s situatie verslechtert, besluit de instelling uiteindelijk haar te verhuizen naar een andere plek. 

Honderden gedwongen afzonderingen
Zowel de psychiatrie als Jeugdzorg worstelen tien jaar later dus nog steeds met het terugdringen van het gebruik van de separeercel. De Volkskrant schrijft over de huidige situatie dat in een recent onderzoek in opdracht van Jeugdzorg Nederland tien (van de in totaal twaalf) jeugdzorgplus-instellingen in een paar weken tijd bij elkaar 860 gedwongen afzonderingen telden. 

Nadia in 2019 overleden
Tien jaar na de ZEMBLA-uitzending waarin we Nadia volgden, moeten we tot ons grote verdriet melden dat ze dit jaar op 16 april is overleden. Ze is 26 jaar geworden. Voor ons als programmamakers was het heel bijzonder om zo dicht bij Nadia te mogen zijn met een camera, op voor haar moeilijke momenten. Ze staat voor altijd in ons geheugen gegrift, omdat Nadia zoveel meer was dan ‘een meisje op een gesloten afdeling van de jeugdpsychiatrie’. Nadia was leuk, intelligent, talentvol, geestig, warm en belangstellend.

Lees hier de toespraak die haar moeder Alida bij haar afscheid heeft gehouden. Het schetst een beeld van het leven van Nadia en van haar moeizame weg door de psychiatrie die ze sinds de uitzending in 2009 doorlopen heeft.