Subsidie voor de koning is een ‘juridische janboel’

Een juridische grondslag voor de subsidie die de koning krijgt voor het beheer van het Kroondomein ontbreekt. Ook is niet duidelijk waarom er wordt afgeweken van de voorwaarde om het landgoed het hele jaar open te houden voor publiek. Dit zeggen deskundigen en Kamerleden tegen Zembla na bestudering van de subsidiedocumenten. “Het is een grote juridische janboel. Er klopt helemaal niks van”, aldus emeritus-hoogleraar notarieel recht Martin Jan van Mourik.

De hoogleraren Van Mourik en Peter Nicolaï hebben de ruim 300 pagina’s die afgelopen week werden vrijgegeven, uitvoerig bestudeerd. Ook Kamerleden Joost Sneller van D66 en Frank Wassenberg van Partij voor de Dieren hebben naar de stukken gekeken.

Peter Nicolaï, bestuursrechtdeskundige en advocaat van de Faunabescherming, is duidelijk in zijn oordeel. Hij zegt op basis van de documenten dat de minister ‘misbruik van bevoegdheid’ maakt ten behoeve van privébelangen van de koning. Het faciliteren van de ‘koninklijke jacht’ is volgens hem onwettig. 

In een van de vrijgegeven nota’s staat: “Er is sprake van afwijkende regelgeving met betrekking tot de openstellingsplicht van het domein. Dit vanwege de Koninklijke jacht.” In de stukken wordt niet duidelijk wat de wettelijke basis is om voor de koning een uitzondering te creëren. Nicolaï zegt daarover: “De juridische grondslag voor de afwijking wordt niet vermeld in de documenten. Die is er ook niet.”

Kamerlid voor Partij voor de Dieren, Frank Wassenberg vindt dat de vrijgegeven documenten “een ontluisterend beeld laten zien”. In de stukken leest Wassenberg dat al in 2014 op ambtelijk niveau wordt gewaarschuwd om de Eerste en Tweede Kamer vooral niet te informeren over de subsidie, “omdat dit voor politieke en/of maatschappelijke ophef kan zorgen, omdat dan zichtbaar wordt dat er subsidie wordt verstrekt aan Kroondomein het Loo’.” 

Wassenberg: “Vanaf 2014 heeft Rutte alleen mist gecreëerd over de subsidieverstrekking. De Kamer is nooit actief geïnformeerd over de subsidie. Zelfs toen ik gericht vragen stelde, weigerde de minister-president om openheid van zaken te geven. En het lijkt er nu veel op dat er zonder enige wettelijke basis een gelegenheidsregeling is opgetuigd, speciaal voor de Koning.”

Het ministerie van Landbouw heeft tot dusver altijd gezegd dat het Kroondomein gesloten werd vanwege ‘faunabeheer’. Het ministerie blijft – ook na vrijgave van de documenten – bij dit standpunt. Tegenover Zembla laat een woordvoerder weten: “Een deel van het Kroondomein wordt drie maanden per jaar (van 15 september t/m 25 december) niet opengesteld om het unieke karakter van het natuurgebied te kunnen behouden. Er blijft zo een balans tussen houtproductie, leefruimte voor grote hoefdieren en ruimte voor recreatie.” 

Dat het ministerie opnieuw met deze reactie komt, is opmerkelijk, omdat in de onderliggende documenten niets over faunabeheer staat als reden voor de sluiting van het bosgebied. Nicolaï zegt daarover: “ Uit de nu openbaar geworden nota voor de staatssecretaris blijkt dat die belangen niet gediend werden, het belang is het kunnen laten plaatsvinden van de koninklijke jacht.”

Van Mourik vindt het volstrekt onduidelijk waarom wordt afgeweken van de subsidievoorwaarde. “Dan weer heeft het met zijn (de koning, red.) veiligheid te maken, dan weer met de jacht, dan weer dat het bos tot rust moet komen. Kortom: het is een juridische janboel.”, zegt Van Mourik. “Hoe meer ik over nadenk, hoe meer ik denk: hoe heeft dit kunnen passeren.”

D66-Kamerlid Joost Sneller heeft nog niet alle 300 pagina’s kunnen doorgronden. “Maar op basis van wat we tot nu toe gezien hebben zijn we niet overtuigd dat hier op goede gronden is afgeweken van de normale eisen die bij dit soort subsidie horen. Dit vraagt om betere antwoorden van het kabinet en dus zullen we opnieuw vragen stellen.”

Frank Wassenberg van de Partij voor de Dieren gaat ook opnieuw Kamervragen stellen: “En ik zal hier snel na de verkiezingen een debat over aanvragen met de minister-president en de minister van LNV. Wat dit is opnieuw een voorbeeld van de Rutte-doctrine: de Kamer willens en wetens informatie onthouden, ontwijkende antwoorden geven, de verantwoordelijkheid afschuiven. En gelegenheidswetgeving optuigen zonder wettelijke basis.”