Start monitoring naar lange-termijneffecten granuliet in diepe plassen

Dit jaar start een monitoring naar mogelijke lange-termijnrisico’s van granuliet diepe plassen. Dat meldt demissionair staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur en Waterstaat in een brief aan de Kamer. Granuliet is een afvalproduct van de bouwsector dat onder andere in diepe plassen wordt toegepast. Bij de monitoring wordt specifiek gekeken naar de mogelijke vorming van de giftige stof acrylamide.

Granuliet bevat het bindmiddel polyacrylamide. Die stof is op zichzelf niet giftig, maar als het afbreekt kan de gevaarlijke stof acrylamide vrijkomen. Een stof die volgens het RIVM “bij lage concentraties toxisch is” en op de lijst van zeer zorgwekkende stoffen (ZZS) staat, onder andere omdat acrylamide kankerverwekkend is.

In uitzendingen van Zembla over de stort van granuliet in natuurplas Over de Maas, uitten deskundigen hun zorgen over wat granuliet in een diepe plas op lange termijn doet, omdat daar nooit onderzoek naar is gedaan. Het RIVM en Deltares bestudeerden de beschikbare wetenschappelijke literatuur en kwamen tot een soortgelijke conclusie, namelijk dat “de vorming van de zeer zorgwekkende stof acrylamide onder de bijzondere omstandigheden in diepe plassen niet is onderzocht”. Daarmee is “het nog onduidelijk of de giftige stof acrylamide in diepe plassen kan ontstaan of vrijkomen uit polyacrylamide.”

Naar aanleiding van de conclusies van het RIVM en Deltares zei staatssecretaris Heijnen toe om in ieder geval de kwaliteit van het water in de gaten te houden over een langere termijn.

Het RIVM, Deltares en Arcadis voeren inmiddels overleg over de opzet van zo’n monitoring. Daarbij is het volgens staatssecretaris Heijnen “belangrijk dat de monitoring zo wordt opgezet dat de onzekerheid ten aanzien van de lange-termijnrisico’s van mogelijke vorming van acrylamide vanuit flocculanten worden weggenomen.” Ook wordt bekeken welke plassen in deze monitoring worden meegenomen. De gemeenten Land van Cuijk en West Maas en Waal hebben aangegeven dat ze graag onderdeel zijn van de langjarige monitoring. In beide gemeenten is granuliet toegepast in diepe plassen (Kraaijenbergse Plassen en Over de Maas). De monitoring start dit jaar nog.  

Daarnaast wordt ook gekeken of er biobased alternatieven mogelijk zijn voor gebruik van het bindmiddel polyacrylamide. “Daarom zijn we in overleg met onderzoeksorganisatie Wetsus. Zij doen al onderzoek naar biobased alternatieven voor polyacrylamide, vanuit een internationale vraag daarnaar vanuit de afvalwaterindustrie. Het bedrijfsleven is ook betrokken bij dat onderzoek. Er lijken goede mogelijkheden voor toepassingen van biobased alternatieven van polyacrylamide in open water”, schrijft de staatssecretaris. Over deze mogelijke alternatieven bericht Heijnen de Kamer in de eerste helft van 2024.