'Gitzwarte daden’, Shell faalt ernstig bij opruimen olieramp Nigeria

Shell en andere oliebedrijven hebben de enorme olievervuiling die ze hebben veroorzaakt in de Nigerdelta ruim negen jaar na een vernietigend VN-rapport nog altijd niet opgeruimd. Pas elf procent van de vervuilde gebieden is aangepakt en geen enkel gebied is inmiddels vrij van vervuiling. Dat stellen onder andere Milieudefensie, Amnesty en het Nigeriaanse Environmental Rights Action (ERA) in een nieuw rapport.

De olieramp in Nigeria is de grootste ter wereld. Al zestig jaar lekt er olie op het land en in de rivieren, dat liet ook de Zembla-uitzending ‘Vuile olie van Shell’ (2010) zien. De leidende Nederlands/Britse oliegigant maakt miljarden winst, maar wordt ervan beschuldigd milieu en mensenrechten op te offeren. De olievervuiling is vooral een probleem in de regio Ogoniland, waar Shell-dochter SPDC actief was tussen 1958 en 1993.

Nog altijd ernstig vervuild drinkwater
Na jarenlange protesten over de voortdurende olielekken, slechte gezondheidssituatie en mensenrechtenschendingen in het gebied kwam UNEP - het VN-milieubureau in 2011 - met een alarmerend rapport. Daarin stond dat het drinkwater ernstig vervuild was met kankerverwekkende stoffen tot wel 900 keer boven de toegestane waarde. UNEP berekende dat het opruimen van de schade één miljard euro zou gaan kosten.

De Nigeriaanse overheid richtte vervolgens een speciale schoonmaakorganisatie op (HYPREP) die de schade van de olieramp moest aanpakken. Uit het meest recente onderzoek ‘No Clean-Up, No Justice’ blijkt dat de bevolking in grote delen van de Nigeriaanse rivierdelta nog altijd is aangewezen op ernstig vervuild drinkwater. 

Ook laat het rapport zien dat de opdracht voor het opruimen van olie onder andere ging naar een pluimveehouderij en een palmolieboer. Donald Pols van Milieudefensie: ''Als dit rapport iets duidelijk maakt, is het dat Shell ondanks een sleutelrol in het schoonmaakproces faalt om zijn eigen olievervuiling op te ruimen in de Nigerdelta. De prestaties zijn zelfs zo slecht en het aanbestedingsproces zo bizar dat je je kunt afvragen of Shell écht opruimen ooit serieus heeft overwogen.''

Belangenverstrengeling 
De organisaties stellen de positie van Shell in HYPREP vanwege de belangenverstrengelingen ter discussie en vinden dat het bedrijf zijn rol moet opgeven. Shell zou namelijk, volgens het rapport, tal van kernfuncties leiden binnen de schoonmaakorganisatie.

Volgens Godwin Ojo van het Nigeriaanse Environmental Rights Action (ERA) is de bevolking van de Nigerdelta helemaal klaar met de falende aanpak van Shell. “Na negen jaar loze beloftes over de aanpak en tientallen jaren vervuiling gaan de mensen in Ogoniland niet alleen dood omdat ze dagelijks giftige dampen inademen, met olie vervuilde vis eten en van olie vergeven water moeten drinken. Ze zijn ook ziek van het wachten op gerechtigheid”, aldus Ojo

Donald Pols: "Shell toont hier wederom aan dat het mooie woorden koppelt aan gitzwarte daden. De gezondheidstoestand en leefomstandigheden zijn zó slecht in de Nigerdelta dat je zonder omhaal kunt spreken over mensenrechtenschending van de ernstigste soort."

'Wel actie ondernomen'
Shell-dochter SPDC stelt zelf wel degelijk actie te hebben ondernomen "op alle aan haar gerichte aanbevelingen". Het rapport gaat volgens het bedrijf voorbij aan het feit dat het VN-rapport "de gezamenlijke inspanning van meerdere betrokken partijen vereist", waarbij de coördinatie ligt bij de Nigeriaanse regering. Verder zegt SPDC oliediefstal tegen te gaan door lokale gemeenschappen toezicht te laten houden en jongeren te helpen met onderwijs en ondernemerschap, zodat ze in hun levensonderhoud kunnen voorzien.

Bekijk hier de uitzending ‘Vuile olie van Shell’, waarin Zembla de praktijken van Shell filmde en sprak met de bewoners van de Nigerdelta in 2010: