‘Schip MSC Zoe raakte boven de Wadden de zeebodem’

Het schip de MSC Zoe dat 342 zeecontainers verloor op nieuwjaarsavond, raakte de zeebodem. Die conclusie trekken deskundigen in het tweede deel van de uitzending van ZEMBLA op basis van een nauwgezette reconstructie.

Uit de reconstructie blijkt dat de MSC Zoe meer dan dertig graden slagzij maakte. “Het schip is zestig meter breed. Met dertig graden slagzij neemt de diepgang zeker met 15 meter toe. Dan moet ie ‘gestoten’ hebben, de grond hebben geraakt.” Dat concludeert Klaas Reinigert, oud directeur van bergingsbedrijf Smit Tak en voormalig adviseur van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid. 

Kijk het eerste deel van 'De ramp op het wad' terug

Extreme slingeringen
Oud-loods Gerrit Terpstra onderschrijft de conclusie: “Ik denk dat door de weersomstandigheden en de extreme slingeringen, het schip de bodem heeft geraakt.” Terpstra wijst op de ondieptes in de route die de MSC Zoe voer, met name die boven Terschelling: “Er zijn daar stukken van maar 17 meter diep en zelfs van 16,4.”

Uit onderzoek van ZEMBLA blijkt dat de Zoe begin januari met een diepgang van 12,7 meter door de ondiepe zuidelijke route boven de Wadden voer. Door de heersende weersomstandigheden, noordwesterstorm windkracht 8, maakte het schip slagzij. Uit meerdere bronnen blijkt dat die opliep tot meer dan dertig graden. De romp van de Zoe kwam daardoor meters dieper te liggen, waardoor het schip volgens deskundigen de zeebodem raakte. Ze verwijzen naar een tabel in de Passage Planning Guide, een nautisch standaardwerk van Witherby’s uit Edinburgh. Daaruit blijkt dat de diepgang van een schip zoals de Zoe bij slagzij met meters toeneemt.

Onderzoek naar toedracht
Meerdere instanties onderzoeken de toedracht van de ramp, in Nederland zijn dat de Onderzoeksraad voor de Veiligheid (OVV) en het Openbaar Ministerie (OM). Zij zullen hun bevindingen naar verwachting begin volgend jaar openbaar maken. De OVV en het OM wilden ZEMBLA niet te woord staan, maar één betrokken onderzoeker bevestigt in de uitzending: “Aan een instrument op de brug was te zien dat het schip meer dan dertig graden slagzij had gemaakt.”

Containerschepen als de MSC Zoe kunnen, op weg naar de Duitse havens, kiezen uit twee routes, de noordelijke ‘diepwater route’ en een ondiepere zuidelijke, dicht langs de Waddeneilanden. Vrachtschepen nemen standaard de zuidelijke vaargeul omdat die korter is. Dat zou nu volgens bergingsexpert Klaas Reinigert kunnen veranderen: “Als het schip de grond geraakt heeft, dan is misschien die route niet meer veilig.”

Rederij MSC ontkent dat de MSC Zoe de zeebodem heeft geraakt. Wel stuurt de rederij z’n containerschepen inmiddels via de noordelijke route. Tegenover ZEMBLA zegt een woordvoerder over die keuze: “In afwachting van de onderzoeken kiest MSC er vrijwillig voor om de noordelijke route te nemen, ondanks dat we de zuidelijke als veilig beschouwen.”

Bemanningsleden vreesden voor hun leven
De programmamakers legden contact met bemanningsleden van de MSC Zoe. Eén van hen vertelt dat het schip meer dan dertig graden slagzij maakte op de avond van de ramp: “Twee of drie keer rolden we heel heftig, zo’n vijfendertig graden. Ik was bang om dood te gaan.” Andreas Latz, geestelijk verzorger van het zeemanshuis in Bremerhaven, was aan boord van de Zoe toen het schip in Bremerhaven aan de kade lag: “ Ze waren opgelucht dat er geen gewonden waren gevallen. Sommige bemanningsleden hebben doodsangsten uitgestaan. Ze zeiden tegen me dat ze die nacht een paar keer dachten dat ze de dageraad niet meer zouden zien.” Ook tegenover Latz verklaarden leden van de bemanning dat de Zoe meer dan dertig graden slagzij maakte.

Kustwacht
De Kustwacht in Den Helder pleit in ZEMBLA voor meer bevoegdheden om het drukke scheepsverkeer boven de Wadden beter te kunnen reguleren. “Op dit moment hebben de mensen hier op het Kustwachtcentrum niet de taak om het scheepverkeer actief te begeleiden. Ze zijn er niet voor opgeleid, ze hebben de bevoegdheid niet en de middelen ontbreken. Als zo’n taak hier in de toekomst zou worden belegd, zouden we dat toejuichen. “ Van der Pol bevestigt in ZEMBLA dat de Kustwacht de kapitein van de Zoe dan actief had kunnen benaderen: “Dan hadden we de kapitein kunnen waarschuwen voor het risico dat hij tegemoet ging.”

Reconstructie
Twee weken geleden onthulde ZEMBLA een rapport van de Duitse haveninspectie. Daarin werd geconstateerd dat de MSC Zoe rompschade had die van ‘invloed was op de zeewaardigheid’. De organisatie doet geen mededelingen over de aard van de schade en wil dus ook niet zeggen of die is ontstaan omdat het schip de zeebodem heeft geraakt.

In de vervolguitzending van het tweeluik ‘De ramp op het Wad’ reconstrueert ZEMBLA de reis van de MSC Zoe van Sines (Portugal) naar eindbestemming Bremerhaven. De redactie vroeg de ‘Automatic Identification System’ (AIS) op. Dat zijn data over de locatie, koers en snelheid van het schip. Daarnaast raadpleegde de redactie databases van Rijkswaterstaat en officiële zeekaarten voor nauwkeurige informatie over het weer, golfhoogten en de zeediepte waar het schip die avond mee te maken kreeg.