Roep om tijdelijke versoepeling abortuswet vanwege corona

Bureau Clara Wichmann en actiegroep Women on Waves roepen minister Hugo de Jonge van Volksgezondheid op om de wetgeving rond de ‘abortuspil’ tijdelijk te versoepelen in verband met het coronavirus. Doet hij dit niet, dan stappen ze naar de rechter. Door de coronamaatregelen is het volgens de organisaties voor sommige vrouwen onmogelijk om naar een abortuskliniek te gaan. Zij pleiten ervoor om, na een teleconsult met een arts, abortusmedicatie per post te verstrekken.

Twee vrouwen benaderden Women on Waves individueel van elkaar, omdat ze hun zwangerschap willen afbreken, maar niet naar een abortuskliniek kunnen gaan. Het gaat om een alleenstaande moeder wier dochter coronaklachten heeft en een vrouw in een onveilige thuissituatie, die niet zomaar het huis kan verlaten. Directeur Anniek de Ruijter van Bureau Clara Wichmann, de organisatie die samen met Women on Waves optrekt: “Dit zijn twee vrouwen in het eerste trimester van hun zwangerschap, die nu niet naar de kliniek kunnen. Dit is een spoedsituatie en ze hebben recht op zorg. Ik ga ervan uit dat zij niet de enigen zijn en zeker niet de enigen blijven, als we langer op slot blijven. We willen het nu mogelijk maken om hen abortuspillen op te sturen, zoals dat ook in Engeland is geregeld.”

Wet versoepelen voor pillen per post?
Begin deze week versoepelde de Britse overheid haar wetten waardoor vrouwen daar tijdelijk, ten minste tot de coronacrisis over is, abortuspillen opgestuurd kunnen krijgen na een telefonisch of online consult. Onder de huidige Nederlandse wetgeving is een vrouw verplicht de eerste pil fysiek in te nemen op de plek die een vergunning heeft om een abortus door te voeren: in de abortuskliniek dus. In Nederland kiest bijna een derde van de vrouwen met een ongewenste zwangerschap voor de ‘abortuspil’ – dat kan tot negen weken na de laatste menstruatie.

Het Nederlands Genootschap voor Abortusartsen heeft nog geen signalen gekregen dat vrouwen niet naar de kliniek kunnen komen. “En dus ziet het ministerie van VWS voor alsnog geen aanleiding om  de wet te veranderen – en wij dus ook niet. Wij gaan daar niet over”, aldus voorzitter Monique Opheij. “Ik wil vooral benadrukken dat we gewoon doorwerken, want onze zorg is noodzakelijke zorg. Alle klinieken zijn open en daar heb ik ontzettend veel respect voor.” Wel hebben de abortusklinieken maatregelen genomen om de verspreiding van het COVID19-virus te beperken: het eerste consult gebeurt telefonisch of met beeldbellen, zodat vrouwen niet onnodig naar de abortuskliniek hoeven en er mogen geen begeleiders mee.

Op afstand: minder begeleiding?
Hoe kijkt het genootschap van abortusartsen naar het idee om medicinale abortus volledig op afstand mogelijk te maken? Opheij: “Ik begrijp best dat dat een oplossing kan zijn in landen waar een abortusingreep minder toegankelijk is, maar voor ons land is dat niet de oplossing. Ik weet ook niet of je de kwaliteit kunt waarborgen voor de vrouw.” Een belangrijk deel van die kwaliteit zit volgens Opheij in het maken van een echo om te bepalen hoelang een vrouw zwanger is, en het informeren en begeleiden bij de abortus. “Je denkt misschien: ik doe het even, die abortuspil, maar bijna iedereen die bij ons komt, die is er toch van aangedaan. En de vrouwen hebben veel vragen, tijdens het proces. Het is niet zomaar iets.”

“Natuurlijk is het van belang dat die begeleiding er is,” reageert De Ruijter van Bureau Clara Wichmann, “maar een situatie waarin iemand ongewenst haar zwangerschap moet voortzetten, lijkt me in de balans nadeliger. In tijden van crisis kun je niet dezelfde kwaliteit bieden en ik denk dat we dat gewoon moeten accepteren.” De Ruijter benadrukt dat het mogelijk is om als arts de vrouwen alsnog online of telefonisch te ondersteunen.

Coronaklachten? Uitstel van abortus
Nederlandse abortusklinieken screenen hun cliënten op symptomen van corona, zowel telefonisch als aan de deur van de kliniek. Opheij: “Heeft een cliënt symptomen van COVID-19, dan mogen we de behandeling uitstellen. Dat is heel vervelend, dat vinden wij ook. Maar tachtig procent van de vrouwen die voor een abortus kiest, is minder dan dertien weken zwanger. Dus daar is enig uitstel mogelijk.” In Nederland kun je tot 22 weken een abortus laten doen.

“Belachelijk”, reageert De Ruijter. “Als je ongewenst zwanger bent, dan moet je zo snel mogelijk hulp krijgen, corona of niet. Zeker als het verschil in de zorg die wordt geboden, enkel een kwestie is van interface en locatie. Medisch gezien kun je misschien twee weken wachten, maar het psychische en fysieke leed dat je een vrouw daarmee aandoet, is niet te onderschatten. Ik weet van abortusartsen dat ze juist vooropstaan om vrouwen bij te staan. En deze maatregel geeft hen de mogelijkheid om deze vrouwen te helpen. In deze omstandigheden is het dé oplossing. En als je abortusarts bent, dan moet je dat omarmen.”

Nog geen reactie van de minister
Bureau Clara Wichmann en Women on Waves vragen in hun brief de minister om uiterlijk morgenochtend (vrijdag 3 april) te reageren en uiterlijk dinsdag het beleid aan te passen. Daarna stappen de twee vrouwenrechtenorganisaties, bijgestaan door advocaat Lisa-Marie Komp, naar de rechter. Vooralsnog heeft het ministerie van Volksgezondheid nog niets laten weten; ook de Zembla-redactie kreeg geen reactie. De Ruijter: “Als we morgen niets hebben gehoord, starten we een kort geding.”