Rekenmodel toont hoeveel te dure medicijnen eigenlijk zouden moeten kosten

Onderzoekers van het Amsterdam UMC en Zorginstituut Nederland hebben een rekenmodel ontwikkeld waarmee ze een realistische prijs kunnen berekenen voor bestaande medicijnen die als ''nieuw' op de markt worden gebracht. Zo ligt de realistische prijs voor het medicijn mexiletine volgens het rekenmodel 90 procent lager dan de huidige prijs.

Medicijnen die al vele jaren worden gebruikt, worden soms door een fabrikant opnieuw geregistreerd voor toepassing bij een andere, zeldzame ziekte. De medicijnen komen dan op de markt met een veel hogere prijs.

Dat gebeurde bijvoorbeeld onlangs bij mexiletine. Namuscla is de merknaam van mexiletine. Het wordt al vele jaren gebruikt voor hartziektes, maar is door een fabrikant opnieuw geregistreerd voor toepassing bij de zeldzame spierziekte niet-dystrofische myotonie. In Nederland hebben ongeveer 500 mensen die aandoening, waarbij ze last hebben van stijve of zwakke spieren. Per dag hebben ze een tot drie capsules van het middel nodig.

In 2000 kostte een capsule 23 eurocent. De reguliere prijs steeg daarna naar 2,85 tot 6,95 euro per capsule. Farmaceut Lupin wist het al bestaande middel in 2018 te registreren als weesgeneesmiddel. Het bedrijf wil voor elke capsule een bedrag van 23,39 euro in rekening brengen. Dat is honderd keer de oorspronkelijke prijs.

Een weesgeneesmiddel is een medicijn voor een zeldzame ziekte waarvoor doorgaans nog geen middel bestaat. Ontwikkelaars krijgen tien jaar lang een monopolie op zulke middelen in de Europese Unie, zodat ze hun kosten kunnen terugverdienen. Het Nederlandse Zorginstituut vindt dat Lupin misbruik maakt van de Europese regeling.

De instantie vindt dat de regels niet bedoeld zijn "voor een bestaand medicijn waarvoor de fabrikant weinig inspanningen heeft hoeven leveren."
Door de hoge prijs heeft het Zorginstituut aan het ministerie van VWS geadviseerd om Namuscla niet op te nemen in het basispakket van de zorgverzekering. Het zou namelijk meer dan 6 miljoen euro per jaar kosten en dat geld kan dan niet worden besteed aan andere middelen. Als mexiletine niet wordt vergoed vanuit de basisverzekering heeft dat grote gevolgen voor de patiënten. Het Zorginstituut adviseert dan ook om de apotheekbereiding van mexiletine in het basispakket op te nemen.

Onderzoeker Sibren van den Berg (Medicijn voor de Maatschappij, Amsterdam UMC) ontwikkelde het rekenmodel om tot een realistische prijs van het middel mexiletine te komen. Hij en collegaonderzoekers van onder andere Zorginstituut Nederland  berekenden dat het middel tussen de 452 en 1.996 euro per patiënt per jaar zou mogen kosten: 90 procent lager dan de nu gevraagde prijs van 24.000 euro per jaar.
 
De onderzoekers werkten in het model drie scenario’s uit; een minimum en een maximumprijs gebaseerd op schattingen van alle kosten voor het op de markt brengen van een oud middel, en een scenario waarbij mexiletine als een heel ‘nieuw’ middel werd beschouwd. Zelfs in het duurste geval zou de prijs nog vele malen lager uitvallen dan de gevraagde prijs door de fabrikant.
 
“Ons rekenmodel is geschikt voor medicijnen die al vele jaren gebruikt worden en ineens opnieuw worden geregistreerd. Het kan zorgverzekeraars, Zorginstituut Nederland en de minister inzicht geven in realistische kostprijzen van dit type medicijnen. We hopen dat we hiermee bijdragen aan de beschikbaarheid van medicijnen voor zeldzame ziekten voor een maatschappelijk aanvaardbare prijs,” aldus Van den Berg.

Uit onderzoek blijkt dat Nederland in vergelijking met andere landen in Europa vaak de hoofdprijs betaalt voor nieuwe medicijnen. De prijs is soms meer dan vijftig procent hoger dan in andere landen. Zembla onderzocht in 2016 in de uitzending ‘Het Farma Fortuin’ waarom dat zo is en wie daaraan verdienen.