Rechter oordeelt: Chemours is aansprakelijk voor milieuschade door PFAS

Chemieconcern Chemours (voorheen Dupont) in Dordrecht is aansprakelijk voor schade die gemeenten in de omgeving hebben geleden door emissie naar de lucht van PFAS-variant PFOA. Dat heeft de rechtbank Rotterdam besloten in een tussenvonnis van 27 september. De civiele zaak was aangespannen door de gemeenten Dordrecht, Papendrecht, Sliedrecht en Molenlanden.

De rechtszaak werd in het voorjaar van 2023 inhoudelijk behandeld. De gemeenten stelden dat hun inwoners en anderen niet ongevraagd geconfronteerd mogen worden met de gevolgen van uitstoot van PFAS.

De rechter oordeelt nu dat de uitstoot van PFOA tussen 1984-1998 onrechtmatig was. In die periode is Chemours dan ook aansprakelijk voor de schade die de gemeenten daardoor hebben geleden. Vóór die tijd handelde de fabriek nog volgens de vergunning. In de periode 1984-1998 had het bedrijf de gemeenten in de omgeving echter beter moeten inlichten, stelt de rechter. Doordat dat niet gebeurde, kon de overheid in de vergunningen geen rekening houden met de risico’s.

Chemours (vroeger DuPont) wist al tientallen jaren dat de giftige en kankerverwekkende PFAS-stoffen in het milieu konden komen en dat ze het grondwater onder de fabriek en de omgeving ernstig vervuilden. Het bedrijf bracht dit niet naar buiten uit angst voor de financiële gevolgen en voor hun reputatie, ontdekte Zembla.

Kijk de uitzending: 'De PFAS-doofpot' terug.

Al in 1984 wist het moederbedrijf Dupont in Amerika dat aansprakelijkheid voor de vervuiling dreigde. Dupont schrijft dan dat als ze ‘niets doen’ ze in ‘toenemende mate aansprakelijk gesteld’ kunnen worden. DuPont schrijft dan zelfs zwart op wit dat ze op dat moment al aansprakelijk zijn ‘voor de afgelopen 32 jaar.’

Een PFAS-coördinator van het bedrijf in Dordrecht stelde al in de jaren negentig dat er door kapotte leidingen grote hoeveelheden PFAS waren gelekt. De coördinator waarschuwde het bedrijf dat de vervuiling zeer moeilijk te beheersen is en dat de verspreiding van de stof ernstige aansprakelijkheidsgevolgen kon hebben.

De uitzendingen van Zembla leidde tot veel ophef. De provincie Zuid-Holland organiseerde een hoorzitting met omwonenden. Zij vertelden geëmotioneerd over de gevolgen van de vervuiling en stelden vragen bij de rol van de overheid bij de vergunningverlening. En ook in de Tweede Kamer werd er over de vervuiling door Chemours gesproken. De rechtszaak van de gemeenten liep toen al.

De rechter oordeelt nu dat emissies naar de lucht terecht zijn gekomen op percelen van de gemeente. Daarvoor geldt een verwijderingsplicht voor het bedrijf. Wethouder Tanja de Jonge van Dordrecht stelt naar aanleiding van de uitspraak: “Dit is een deur die opengaat, ook voor anderen die schade hebben geleden.”

Chemours liet na de uitspraak weten dat het bedrijf samen met gemeenten en belanghebbenden wil kijken naar hoe zo snel mogelijk “concrete actie” mogelijk is tegen PFAS-schade. Dat houdt in dat er wordt gezocht naar de juiste aanpak om schade van PFAS tegen te gaan. Mogelijk wil het bedrijf ook technische en financiële ondersteuning bieden. Chemours zegt verder te willen gaan dan de juridische processen “die vaak jaren kunnen duren.” 

Begin september bleek uit geheime notulen die Zembla in handen kreeg dat Chemours de zaak eerder wilde schikken. Chemours stelde als voorwaarde dat de gemeenten na de schikking geen claims meer mogen indienen voor toekomstige schade en dat er geen verdere procedures mogen volgen. Ook niet in het geval Chemours door de rechter zou worden veroordeeld. De gemeenten wezen de schikking uiteindelijk af.

Over de hoogte van de schade wordt nog verder gepraat in een vervolgprocedure. De rechtbank wees in dit vonnis een vordering voor vergoeding van sommige kosten al af: dat gaat over gemeentelijke kosten voor de inzet van ambtenaren, advisering, voorlichting en bloedonderzoeken bij omwonenden. Die kosten hoeft Chemours dus niet te vergoeden. 

Omwonende Kees van der Hel van actiegroep Gezondheid voor Alles reageert op de uitspraak: “We zijn er ontzettend blij mee. Dit is een eerste dreun aan een bedrijf dat er mee weg dacht te komen, een bedrijf dat vond dat gezondheid van ondergeschikt belang was.” 

“Het is een eerste stap naar sluiting van het bedrijf, wat ons betreft,” zegt Van der Hel. “Een bedrijf dat het eigenbelang hoger stelt dan het belang van de omgeving heeft geen toekomst.”
“Dit is het begin van meerdere procedures,” denkt Zembla-journalist Roelof Bosma. Hij vertelde bij De Nieuws BV over de uitspraak in het tussenvonnis. “Deze uitspraak gaat alleen over aansprakelijkheid in een bepaalde periode. En de uitspraak gaat alleen over de uitstoot van PFAS-variant PFOA. Niet over variant GenX, die nog steeds wordt uitgestoten.”

De rechtbank kijkt nog naar de aansprakelijkheid rond de uitstoot van PFOA na 1998. Die uitspraak wordt later verwacht.

Lees hier ons dossier over PFAS.