Rapport: ‘WWF schoot tekort bij meldingen mensenrechtenschendingen’

Een nieuw onderzoeksrapport pleit het World Wide Fund for Nature (moederorganisatie van het Wereld Natuur Fonds) vrij van medeplichtigheid bij moord en mensenrechtenschendingen door parkwachters in landen als Congo, India en Nepal. De natuurbeschermingsorganisatie wordt echter wel bekritiseerd om ernstige tekortkomingen in het toezicht en hun ‘inconsistente houding jegens mensenrechten’.

In de uitzending ‘Slachtoffer van het Wereld Natuur Fonds’ van vorig jaar mei onderzocht Zembla hoe ver het WWF mag gaan om de dieren te beschermen in India en hoe zich dat verhoudt tot de mensenrechten. Het WWF komt overal ter wereld op voor de bedreigde diersoorten, maar die natuurbescherming heeft een prijs: in ons onderzoek zien we dat de oorspronkelijke bewoners van het gebied uit hun dorpen worden verdreven door parkwachters, vaak met harde hand.  

Buzzfeed
Vlak voor onze uitzending onthulde het Amerikaanse Buzzfeed dat WWF wereldwijd parkwachters financiert die worden beschuldigd van marteling, seksueel misbruik en moord van lokale bevolking in verschillende wildparken. Het WWF zei te schrikken van de beschuldigingen en kondigde aan onderzoek te gaan doen en waar nodig maatregelen te nemen.  

Dat onderzoek ligt er nu. In het rapport “Embedding Human Rights in Nature Conservation: From Intent to Action”, concludeert een onafhankelijk onderzoeksteam onder leiding van Navi Pillay, voormalige hoge commissaris voor de Mensenrechten van de VN, dat de parkwachters en ecoguards die zich schuldig hebben gemaakt aan de mensenrechtenschendingen, in dienst zijn van lokale overheden en niet van WWF.

‘Geen bewijs’
Er zou volgens de onderzoekers geen bewijs zijn gevonden dat medewerkers van WWF leiding hebben gegeven aan de misstanden, er aan hebben meegedaan of deze hebben aangemoedigd. Ook is er volgens de onderzoekers geen bewijs dat er zware wapens werden gefinancierd of geleverd door WWF.  

Wel concluderen de onderzoekers dat WWF-medewerkers, onder wie ‘senior personeel’, in meerdere landen op de hoogte was van de mensenrechtenschendingen door parkwachters, maar ‘niet effectief’ of op tijd ingreep. Ook bekritiseren de onderzoekers de inconsistente benadering van mensenrechtenkwesties door WWF. “Het panel ontdekte dat de uitvoering van sociaal beleid en mensenrechtenverplichtingen door WWF, inconsequent was in de landen die in dit rapport besproken worden.”

Salonga park Congo 
In het rapport wordt verwezen naar de misstanden in het nationale park Salonga, in Congo waar parkwachters werden beschuldigd van seksuele en fysieke mishandeling jegens de lokale bevolking. “WWF was zich bewust van mensenrechtenschendingen door parkwachters, maar schatte het risico niet zorgvuldig in en ontwikkelde geen effectief plan om te reageren op de misstanden,” stellen de onderzoekers. 

In december 2016 meldde WWF-personeel de beschuldigingen aan het adres van de parkwachters aan hoge WWF-functionarissen in Congo. Volgens de onderzoekers had WWF zo snel mogelijk nadat de beschuldigingen werden geuit, met een passende reactie kunnen en moeten komen. “Helaas is het verzoek van het managementteam van WWF Congo om de beschuldigingen te onderzoeken, nooit uitgevoerd. Kennelijk kwam dat uit een bezorgdheid dat zo’n onderzoek op weerstand zou stuiten bij de overheid,” schrijven de opstellers van het rapport. 

De onderzoekers concluderen dat de “wens om conflicten met de regering te vermijden, het WWF er niet van mag weerhouden om te voldoen aan zijn verantwoordelijkheid om mensenrechten te respecteren.” 

Reactie WWF
WWF omarmt de conclusies en aanbevelingen, zegt Kirsten Schuijt, directeur van WWF-NL: “We vinden het verschrikkelijk wat de slachtoffers is aangedaan. Mensenrechtenschendingen zijn voor ons onacceptabel en gaan tegen alles in waar wij voor staan. Daarom moest dit tot op de bodem worden uitgezocht. Uit het rapport blijkt dat WWF-medewerkers niet betrokken zijn geweest, maar we moeten nog meer doen om ervoor te zorgen dat onze partners de mensenrechten te allen tijde respecteren. Zeker in politiek instabiele regio’s.” 

De natuurbeschermingsorganisatie zou inmiddels al een aantal extra stappen hebben gezet, zoals het opzetten van lokale klachtenmeldpunten en een speciale commissie die alle projecten in risicogebieden van tevoren beoordeelt. “Als de afspraken met partners worden geschonden dan wordt de financiering opgeschort totdat maatregelen zijn getroffen,” stelt WWF. 

Vlak na de publicatie brachten zes NGO’s een gezamenlijk statement naar buiten waarin ze reageren op het onderzoek. “De sector moet transformeren om ervoor te zorgen dat de mensenrechten van inheemse volkeren en andere lokale gemeenschappen die door natuurbeschermingsprojecten worden getroffen, worden gehandhaafd, inclusief hun recht op hun gebruikelijke gronden en op bescherming tegen geweld, intimidatie en misbruik.” 

Slachtoffer van het Wereld Natuur Fonds
Hoe ver mag je gaan om dieren te beschermen? In de Zembla-uitzending ‘Slachtoffer van het Wereld Natuur Fonds’ reizen we af naar India waar we spreken met nabestaanden van mensen, die zijn omgekomen toen een dorp met harde hand werd ontruimd om plaats te maken voor natuurgebied. De afgelopen jaren is de strijd tegen stroperij steeds bloediger geworden. Parkwachters van het Kaziranga National Park in India verklaren aan Zembla dat ze ‘ongewenste bezoekers mogen neerschieten, zonder vragen te stellen’. 

Soneswar Narah van mensenrechtenorganisatie JKSS ziet van dichtbij de betrokkenheid van het WWF: “‘Alles wordt door het WWF beheerd, als een onzichtbare hand. Onder het mom van natuurbescherming creëren ze een gewelddadige omgeving”. Tussen 2014 en 2016 zijn in Kaziranga 50 mensen gedood, volgens Soneswar zitten daar veel onschuldige slachtoffers bij.
 
Kijk hier de uitzending ‘Slachtoffer van het Wereld Natuur Fonds”: