PvdA Utrecht wil actie tegen financiële ouderenmishandeling na Zembla-uitzending

De Utrechtse gemeenteraadsleden Hester Assen en Ilse Raaijmakers (beiden PvdA) willen van het college van Burgemeester en Wethouders weten of zij zicht hebben op het aantal gevallen van financieel misbruik van ouderen in de gemeente. Ook willen zij weten of het college een toezegging kan doen voor de oprichting van een lokale alliantie in Utrecht. 

In Utrecht bestaat er tot op heden geen lokale alliantie, noch is er sprake van een initiatief voor de oprichting ervan, stellen de lokale PvdA-gemeenteraadsleden. In de Zembla-uitzending ‘Azen op de erfenis’ is te zien hoe kwetsbare ouderen nog te makkelijk slachtoffer worden van financiële mishandeling. De in 2015 door de overheid in het leven geroepen ‘lokale allianties’, die ouderen moeten beschermen tegen financieel misbruik, komen in het hele land onvoldoende van de grond. 

Volgens het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) moesten de allianties zich als een ‘olievlek’ over de 352 Nederlandse gemeenten verspreiden. Maar er is slechts 75 keer geprobeerd om een lokale alliantie op te richten. Daarvan zijn er nu nog maar 45 actief, 12 zitten nog steeds in de oprichtingsfase en 18 keer kwam de alliantie uiteindelijk niet van de grond.

De Utrechtse gemeenteraadsleden vragen zich af of het college met hen eens is dat “een lokale alliantie effectief kan zijn in het voorkomen van misbruik, het bevorderen van deskundigheid hierover, het vergroten van de bewustwording onder ouderen en het bijdragen aan een oplossing voor ouderen die financieel misbruikt zijn of worden”.  

In zo een alliantie zitten professionals als politie, notarissen, banken, de thuiszorg en de gemeente. Ze geven voorlichting over financieel veilig ouder worden en bespreken gezamenlijk potentiële gevallen van uitbuiting. Het kan dan gaan om het misbruik van een pinpas of een volmacht, of een plotselinge testamentwijziging waarbij een misbruikpleger recht krijgt op de erfenis.

“Als we zien dat er bijvoorbeeld opeens een afspraak op de kalender staat, dat iemand naar de notaris moet, dan vragen we direct uit. Dan bellen we de notaris die in onze alliantie zit en die belt dan direct de desbetreffende notaris om niet te laten passeren”, zegt wijkverpleegkundige Caroline Gootjes in Zembla. Zij is gespecialiseerd in het opsporen en voorkomen van financieel ouderenmisbruik en zit in zo’n alliantie in Zoetermeer. Het afgelopen jaar loste de alliantie 28 zaken op.  

Volgens deskundigen heeft het ontbreken van allianties grote gevolgen voor ouderen. Senioren in gemeentes zonder een alliantie zijn volgens deskundigen daardoor ‘vogelvrij’. “En daar kunnen mensen met verkeerde intenties gebruik van maken”, zegt Oscar Balkenende in de uitzending tegen Zembla. Hij werd als expert op het gebied van ouderenmishandeling door de overheid gevraagd de oprichting van de allianties te begeleiden.

Volgens onderzoeker Frank Kriek, voormalig lid van het alliantie-aanjaagteam van VWS zijn de allianties “veel te kwetsbaar”. “Ze drijven op het enthousiasme van medewerkers, waarvan de meesten het werk vrijwillig en onbezoldigd doen. Dat is geen goede basis om financiële ouderenmishandeling aan te pakken”, aldus Kriek.

Staatssecretaris Paul Blokhuis van Volksgezondheid erkent het probleem in Zembla en is ontevreden over de tot nu toe bereikte resultaten. “We hebben dus huiswerk te doen. Ik ben de laatste om dat te ontkennen.”

Het ministerie legt de verantwoordelijkheid voor het oprichten van de allianties lokaal neer. Blokhuis: “Juist vanuit de gedachte: die gemeenten hebben veel zicht op die gezinnen, die kennen de context en is de dichtstbijstaande overheid.”

Kijk hier ‘Azen op de erfenis’ terug: