Psychiaters: 'Verzekeraars komen afspraak over vergoeden afbouwmedicatie antidepressiva niet na'

Veel patiënten die niet meer depressief zijn, blijven toch antidepressiva slikken. De Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) wijt dat voor een belangrijk deel aan zorgverzekeraars die noodzakelijke afbouwmedicatie nog steeds niet willen vergoeden. Terwijl de zorgverzekeraars al in 2018 aan de beroepsverenigingen van psychiaters, huisartsen en apothekers beloofden om te gaan vergoeden. De meeste verzekeraars komen hun toezegging niet na, aldus de NVvP in Zembla.

De afgelopen jaren kaartten de drie beroepsverenigingen het probleem herhaaldelijk aan bij koepel Zorgverzekeraars Nederland (ZN), maar vingen telkens bot. Daarom treedt de NVvP nu naar buiten. "Op het moment dat je nog in een heel constructief proces zit, dan wil je zo’n proces niet verstoren. Maar ik heb nu het idee dat het proces behoorlijk vastzit", aldus Elnathan Prinsen, voorzitter van de NVvP.                

Een deel van de mensen die willen afbouwen kan dat doen met de beschikbare medicatie, zegt Prinsen. Maar sommige patiënten hebben speciale pillen in lage doseringen nodig om langzaam met de antidepressiva te kunnen afbouwen. Een groot probleem is dat zulke pillen niet standaard op de markt zijn, aldus Prinsen.

Bekijk de eerste beelden uit de uitzending 'Stoppen met de pillen'

Er is een apotheek in Nederland die de pillen wel maakt: de Regenboog Apotheek. Bovendien biedt deze apotheek als enige op maat gemaakte afbouwschema’s aan, verpakt in zogenoemde ‘taperingstrips’. Deze afbouwmethode wordt tot nu toe alleen door de kleine verzekeraars DSW en Eno vergoed. De vier grootste verzekeraars: Zilveren Kruis, VGZ, CZ en Menzis, samen goed voor zo'n 80 procent van de verzekerden, doen dat ondanks hun belofte nog steeds niet. Volgens hen is er nog altijd onvoldoende wetenschappelijk bewijs voor.

Ook ZN laat weten voor ruimere vergoeding aanvullend onderzoek af te wachten. Prinsen: “Dat zal nog jaren duren voordat daar uitkomsten uitkomen. En je kan niet alle patiënten die nu met deze problemen kampen dan zeggen: nou, wacht maar vier vijf, zes jaar voordat we meer kennis hebben.”

Bovendien, zegt Prinsen: “Het gebrek aan bewijs, dat was op voorhand al helder.” Juist daarom stelden de beroepsverenigingen in 2018 zelf een handleiding op voor afbouwen, in afwachting van meer onderzoek. De voorwaarde: dat verzekeraars de benodigde afbouwmedicatie zouden gaan vergoeden. Prinsen: “En dat is toen toegezegd.”

De vier grote verzekeraars vergoeden de afbouwmedicatie in principe alleen als de patiënt afbouwt volgens één specifiek afbouwschema, dat de beroepsverenigingen opnamen in de handleiding uit 2018. Maar volgens de NVvP is dat in strijd met de gemaakte afspraken. “Het is een voorbeeldtabel, en er staat ook heel nadrukkelijk in dat als je daar niet mee uitkomt, je dus langzamer en met kleinere doseringen zou moeten kunnen werken.” Ook in die gevallen zouden verzekeraars gaan vergoeden, aldus Prinsen.

De vier grote verzekeraars laten aan Zembla weten dat zij in uitzonderlijke gevallen wel aangepaste afbouwschema’s vergoeden, maar alleen als de patiënt dat goed onderbouwt. Zembla vroeg op hoe vaak zulke aanvragen van patiënten gehonoreerd werden. In 2020 vergoedde VGZ 0 keer, CZ 5 keer, Menzis 15-20 keer en Zilveren Kruis 123 keer. Jim van Os, hoogleraar psychiatrie in het UMC Utrecht en mede-ontwikkelaar van de taperingstrips, stelt op basis van deze cijfers: “Dat betekent dat mensen in wezen geen toegang hebben tot taperingstrips.” Hoeveel aanvragen voor vergoeding de verzekeraars van patiënten kregen, zeggen de verzekeraars niet te weten.

In Nederland krijgen jaarlijks meer dan een miljoen mensen een antidepressivum voorgeschreven. Veel patiënten die de middelen slikken zijn niet meer depressief, maar blijven toch langdurig aan de pillen. Een deel lukt het niet om te stoppen omdat ze bij het afbouwen onttrekkingsverschijnselen krijgen. Zoals hoofdpijn en duizeligheid, maar soms ook heftige slaapstoornissen en angsten. Naar schatting krijgen elk jaar tussen de 60.000 tot 180.000 patiënten die proberen te stoppen hier last van. Door langzaam met op maat gemaakte doseringen af te bouwen kunnen deze klachten worden verminderd.

Antidepressiva in lage doseringen zijn door de farmaceutische industrie nooit op de markt gebracht. Van Os: “De farmaceutische industrie heeft weinig belang bij het mogelijk maken dat mensen kunnen afbouwen, lagere doseringen maken dat mensen kunnen afbouwen.” Bogin, de brancheorganisatie van farmaceuten die nu antidepressiva maken, bevestigt aan Zembla dat dat voor fabrikanten “economisch niet rendabel” is.

Sinds 2015 maakt de Regenboog Apotheek uit Bavel als enige apotheek wel afbouwmedicatie op maat, verpakt in zogenoemde ‘taperingstrips’. Een strip met pillen voor 1 maand afbouwen kost tussen de 60 en 150 euro. Veel patiënten kunnen dat niet zelf betalen. Omdat de meeste verzekeraars niet vergoeden, kunnen zij niet afbouwen en blijven hun antidepressivum slikken.