ProRail werkte vlak naast woningen met kankerverwekkend kwartsstof

Spoorbeheerder ProRail en bouwbedrijf BAM hebben zonder vergunning in een woonwijk in Apeldoorn werkzaamheden uitgevoerd met kwartssteen waarbij het kankerverwekkende kwartsstof vrij kan komen. De stenen worden gebruikt als ballast op het spoor. Bij die werkzaamheden hebben ze zich niet gehouden aan veiligheidsmaatregelen. Omwonenden hebben afgelopen week alarm geslagen over de situatie omdat ze zich zorgen maken over het stof dat in en rondom hun huizen terecht is gekomen. ProRail laat aan Zembla weten de oude ballast gisteren weggehaald te hebben, maar omwonenden vrezen voor mogelijke gezondheidsschade.   

Ruim twee jaar geleden onthulde Zembla dat spoorwerkers al zeker tien jaar lang blootgesteld worden aan te hoge concentraties kankerverwekkend kwartsstof door hun werkzaamheden aan het spoor. Langdurige blootstelling kan onder andere longaandoeningen veroorzaken. 

Uit onderzoek van Zembla bleek ook dat de spoorbranche de Arbowet overtreedt, omdat er niet voor een kwartsvrije steen wordt gekozen terwijl die wel beschikbaar is. De Arbeidsinspectie startte naar aanleiding van de onthullingen een onderzoek en kwam zelf ook tot die conclusie. De inspectie eiste vervolgens dat ProRail per direct moest stoppen met het gebruik van stenen met kankerverwekkend kwarts op het spoor. ProRail stapte na die eis naar de rechter om meer tijd af te dwingen, maar die actie heeft volgens de Arbeidsinspectie geen schortende werking.

ProRail laat desgevraagd weten bij vernieuwing nabij stations en in tunnels kwartsloze ballast (stenen) te gebruiken. Zo ook in Apeldoorn waar de spoorbeheerder sinds maart bezig is met het ‘deels vervangen’ van de stenen. Het braakliggend terrein in Apeldoorn bij Kanaal Zuid was ingericht als tijdelijke stortplaats. Maar dit terrein ligt vlak naast een rij huizen. Sinds maart hebben omwonenden dus te maken met grote hoeveelheden stof die van de stenen afkomt bij werkzaamheden.

Aan De Stentor laten de bewoners weten zich grote zorgen te maken: “Ik had door het hele huis stof liggen en via het ventilatiesysteem komt het ook binnen. De auto’s lagen vol, de moestuin.” Een andere bewoner: “Mijn kinderen spelen buiten. Ik ben hier zo boos over. Er is niemand die ons gewaarschuwd heeft. Buurtkinderen hebben daar op die bulten gespeeld”. Ook meldde de krant dat de GGD aan de gemeente Apeldoorn het advies heeft gegeven om de woningen zo snel mogelijk professioneel te laten reinigen. ProRail laat weten de huizen rondom het voormalige ballastdepot schoon te laten maken op advies van de GGD.

Tijdens een bewonersbijeenkomst afgelopen maandag waarbij De Stentor aanwezig was gaf ProRail toe dat er gesproeid had moeten worden op de stenen, maar dat dat niet is gebeurd. Door de stenen nat te houden komt er minder stof vrij bij werkzaamheden. In een reactie aan Zembla laat de spoorbeheerder weten te gaan onderzoeken of er ‘tijdens de werkzaamheden zaken niet of onvoldoende zijn uitgevoerd’, zoals het sproeien. 

In een bericht op hun site schrijft ProRail dat ze de zorgen van omwonenden begrijpen en dat er onafhankelijk onderzoek gaat komen naar de gezondheidsrisico’s voor omwonenden. Dat onderzoek zal uitgevoerd worden door Prevent Partners. ProRail: “De uitkomsten van het onderzoek laten we door andere onafhankelijke deskundigen verifiëren. De resultaten van het onderzoek worden gedeeld met de bewoners en toegelicht in een aparte sessie.” Het onderzoek zal ook gedeeld worden op de site van ProRail.

ProRail zei eerder nog tegen de krant dat de bewoners geen gevaar lopen. Maar professor en inhalatie-toxicoloog Flemming Cassee liet aan De Stentor weten dat je eerst zou moeten meten hoe hoog de blootstelling is geweest om in te schatten of mensen er ziek van kunnen worden: “Dit soort materiaal, alfakwarts, wil je liever niet in je directe woonomgeving. Het is niet verstandig, er zal een verhoogde kans zijn op blootstelling aan stofdeeltjes.”

Het nieuws uit Apeldoorn heeft ook Den Haag bereikt. SP-Kamerlid Bart van Kent diende woensdag Kamervragen in, waarin hij de verantwoordelijke demissionaire ministers Van Gennip en Heijnen onder andere vraagt of de overheid ook zelf onderzoek gaat verrichten naast het door ProRail aangekondigde onderzoek. Ook wil hij dat de ministers nagaan of ProRail de beloofde verbeteringen voor het werken met kwarts toegepast heeft bij dit bouwproject. Uit het onderzoek dat Zembla deed in 2021 bleek ook dat werknemers zich onvoldoende houden aan de maatregelen, zoals het dragen van stofmaskers en het nathouden van stenen. 

Ook de Arbeidsinspectie heeft inmiddels actie ondernomen. Her gaat hen om de werknemers die niet volgens de Arbowet hebben gewerkt, meldt de inspectie aan de Stentor. Ze hebben alle stukken opgevraagd en als daaruit blijkt dat er niet volgens de regels is gewerkt, kunnen ze ProRail een boete geven.