ProRail naar rechter vanwege verbod op spoorstenen met kankerverwekkende stof

ProRail stapt naar de voorzieningenrechter om voorlopig door te kunnen gaan met het werken met stenen op het spoor waarbij kankerverwekkend kwartsstof vrij kan komen. Dat blijkt uit een bericht op hun website dat vandaag is verschenen. De Arbeidsinspectie eiste vorig jaar na de Zembla-uitzending ‘Het Stofspoor’, dat ProRail aannemers opdraagt om binnen een jaar volledig kwartsloos te gaan werken. 

Ook de Tweede Kamer riep ProRail na de uitzending op om de blootstelling van spoorwerkers aan het kankerverwekkende kwartsstof ‘acuut’ te beëindigen. 

Vorig jaar april onthulde Zembla dat spoorwerkers, die werken met de stenen op het spoor (ballast), al zeker tien jaar lang blootgesteld worden aan te hoge concentraties van de gevaarlijke stof. Ook bleek uit onderzoek van Zembla dat de spoorbranche de Arbowet overtreedt, omdat er niet voor een kwartsvrije steen wordt gekozen, terwijl die wel beschikbaar is. De inspectie startte naar aanleiding van de onthullingen een onderzoek en kwam zelf ook tot de conclusie dat de spooraannemers de Arbowet overtreden.

De spoorwegbeheerder zegt in het bericht op haar website de gezondheid van mensen die werken aan of bij het spoor als prioriteit te stellen en zegt de zorgen van de Arbeidsinspectie op het gebied van vrijkomend kwartsstof te delen, maar noemt de eis van de inspectie “onhaalbaar”: “Om aan de jaarlijkse vraag voor het onderhouden en vernieuwen van onze sporen te voldoen, is onvoldoende kwartsloze ballast beschikbaar. Als we verplicht worden kwartsloos te werken, kunnen we geplande noodzakelijke onderhoudswerkzaamheden niet uitvoeren”, aldus ProRail.

Uit de eis van de inspectie blijkt dat ProRail al bezwaar maakte en dit argument al eerder heeft opgeworpen. De inspectie veegt het argument van tafel. Zelfs als er onvoldoende kwartsloze ballast beschikbaar zou zijn moet ProRail zich aan de Arbowet houden, stelt de inspectie. Daarnaast heeft ProRail volgens de inspectie niet aan kunnen tonen dat de groeves die de stenen leveren, niet aan de aanvraag kunnen voldoen. Daarbij merkt de inspectie op dat kwartsloze ballast ook in andere landen wordt gebruikt, zoals Duitsland, Zwitserland en Luxemburg. 

Een woordvoerder van de inspectie zegt tegen Zembla: “Wat ProRail steeds volhoudt is dat die stenen op de markt niet te krijgen zijn. Maar wij hebben onderzoek gedaan. Daaruit blijkt dat een Duits bedrijf deze stenen gewoon kan leveren. Die hebben de capaciteit om ieder jaar een gigantische hoeveelheid kwartsloze ballast te leveren voor de Nederlandse markt. Het lukt ProRail maar niet om ons duidelijk te maken waarom ze daar geen order plaatsen.” 

Onder druk van de inspectie besloot ProRail eind november om geen kwartshoudende stenen meer te gebruiken in tunnels en onder overkappingen, maar ProRail gaat nu dus in tegen het tweede deel van de eis van de Inspectie, namelijk om op de rest van het Nederlandse spoor kwartsloze ballast te gebruiken. Om dat voorlopig tegen te houden stapt ProRail naar de voorzieningenrechter. Het bedrijf zegt daarnaast in gesprek te willen met de Arbeidsinspectie om tot een oplossing te komen. 

Over dat laatste is een woordvoerder van de inspectie verbaasd. “Wij zijn na de Zembla-uitzending over dit onderwerp voortdurend met ze in gesprek geweest. Voor en na onze eis hebben we ze steeds op de hoogte gehouden en toelichtingen gegeven. Ze weten zo langzamerhand nu echt wel precies wat we van ze willen. Dus er is van onze kant geen behoefte meer aan een gesprek over onze eis.”

Zeker zeventig procent van alle stenen op het Nederlandse spoor zijn afkomstig van het Amsterdamse bouwstoffenbedrijf Graniet Import Benelux (GIB). Bronnen vertellen aan Zembla dat GIB en de spoorbranche sinds de strengere eisen van de inspectie, lobbyen om de steen in de markt te houden. Drie van de grootste spoorbouwers, Volker Wessels, Dura Vermeer en BAM hebben een financieel belang in GIB. 

De bedrijven GIB, BAM, Dura Vermeer, Volker Wessels, Strukton en RailPro hebben deze week een brief gestuurd aan de arbeidsinspectie. Deze brief is in het bezit van Zembla. Daarin stellen ze dat de eis die de inspectie heeft opgelegd “in onze branche tot onzekerheid leidt over de bouwmaterialen die bij spoorwerkzaamheden moeten worden gebruikt. Die onzekerheid staat een goede dienstverlening in de weg.”

De schrijvers van de brief, waaronder Halbe Zijlstra van VolkerRail, stellen dat door de eis van de arbeidsinspectie in de hele bouwwereld problemen ontstaan: “Aangezien vrijwel alle zand en steen kwarts bevat, voorzien wij problemen met het gebruik van bouwgrondstoffen, ook buiten de spoorsector.”

Kijk de uitzending 'Het Stofspoor':