Poging Chemours om PFAS-variant GenX van lijst met zorgwekkende stoffen te krijgen mislukt

De poging van Chemours om de PFAS-variant GenX van de Europese lijst met zeer zorgwekkende stoffen te krijgen is definitief mislukt. Het Europese Hof van Justitie heeft het bezwaar van Chemours donderdag verworpen. GenX is de vervanger van PFOA, de PFAS-variant die jarenlang door DuPont (nu Chemours) werd gebruikt voor de productie van teflon en waar een verbod op kwam wegens de schadelijke effecten op de gezondheid. Ook de PFAS-variant GenX heeft mogelijk ernstige gezondheidseffecten en breekt nauwelijks af in het milieu.

Het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) besloot in 2019, op voordracht van Nederland, GenX op een lijst met zeer zorgwekkende stoffen te zetten. Chemours Nederland ging tegen deze beslissing in bezwaar. Door de uitspraak van het hof blijft GenX dus op de lijst met zeer zorgwekkende stoffen staan. Als een stof als zeer zorgwekkend wordt aangewezen, gelden er scherpere eisen bij de vergunningverlening. Bedrijven moeten dan meer doen om te voorkomen dat emissies in de lucht of in het water terechtkomen. De Europese Unie is op dit moment bezig met een algeheel verbod op PFAS.

Chemiebedrijf Chemours ligt zwaar onder vuur sinds de Zembla-uitzending de PFAS-Doofpot. Daaruit blijkt dat DuPont al 30 jaar geleden wist dat ze het grondwater onder de fabriek en in de omgeving ernstig vervuilden met grote hoeveelheden giftige en kankerverwekkende PFAS. Ook blijkt dat DuPont decennialang zweeg over de risico’s van PFOA voor mens en omgeving. Inmiddels heeft het Openbaar Ministerie bekendgemaakt een strafrechtelijk onderzoek te starten tegen Chemours. Het OM kijkt niet alleen naar het bedrijf, maar zal ook onderzoeken “of er sprake is van strafrechtelijke aansprakelijkheid van de leidinggevenden van het bedrijf”.

Een jaar geleden onthulde Zembla dat Chemours maandenlang veel meer GenX in het water loosde dan is toegestaan. Milieuchemicus Chiel Jonker van de Universiteit Utrecht analyseerde voor Rijkswaterstaat een grote hoeveelheid PFAS-data, onder meer afkomstig van watermeetpunten in de buurt van Chemours. Stroomafwaarts van de fabriek ontdekte hij enorme pieken GenX-concentraties in het water. Jonker: “Mijn schatting is dat ze in een paar maanden zo’n 150 kilo geloosd hebben”. Chemours ontkende te veel te hebben geloosd.

Afgelopen zomer bracht Zembla naar buiten dat water in sloten, zwem- en natuurplassen in een omtrek van zeker 15 kilometer rondom de Chemours-fabriek (vroeger Dupont) in Dordrecht, zeer ernstig verontreinigd is met giftige PFAS. In het hele gebied liggen de PFAS-concentraties ver boven de norm die het RIVM veilig acht. Dat blijkt uit metingen van het oppervlaktewater door Waterschap Rivierenland die Zembla in bezit heeft. Jonker analyseerde de metingen voor Zembla: “Het gaat om concentraties PFOA en GenX die ik nog nooit eerder heb gezien in oppervlaktewater.”

De situatie is het ernstigst in Sliedrecht en Papendrecht. In sloten een kilometer van de fabriek zijn PFOA-concentraties in het water gemeten die gemiddeld maar liefst 13 duizend keer boven de norm liggen die het RIVM veilig acht. Ook de GenX-concentraties zijn er enorm, tot wel 58 keer boven de veilige norm. “Het is ongelooflijk, dit zijn echt schrikbarend hoge concentraties. Ik zou daar nooit willen wonen”, reageert Jonker. Iets verderop liggen verschillende moestuinen die worden bewaterd met het omliggende slootwater. In die sloten ligt het PFOA-gehalte ruim tweeduizend keer boven de veilige norm, het GenX-gehalte ligt zeven keer boven de norm.