Patiënten transgenderzorg stellen Amsterdam UMC aansprakelijk voor schade na gezichtsoperaties

Vier patiënten die transgenderzorg ontvingen, stellen het Amsterdam UMC aansprakelijk voor de schade die zou zijn veroorzaakt door mislukte gezichtsoperaties. Dat blijkt uit onderzoek van Zembla. Het gaat om personen die vervrouwelijkende ingrepen ondergingen in het kader van een gendertransitie. Alle operaties werden uitgevoerd door dezelfde chirurg, van de afdeling Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie (MKA). Alle patiënten stellen blijvend letsel te hebben overgehouden aan de operaties. Daarnaast zeggen ze niet goed te zijn voorgelicht over de risico’s. Ook zou de chirurg patiënten hebben overgehaald om meer ingrepen te ondergaan dan ze eigenlijk wilden. Zembla heeft medische dossiers en expertrapportages ingezien die de verklaringen ondersteunen. Het ziekenhuis weigert vooralsnog in alle zaken aansprakelijkheid te erkennen. Het heeft aan één van de patiënten al wel een schadevergoeding van 35.000 euro uitbetaald. Advocaat Johan Oosterhagen, die de slachtoffers vertegenwoordigt: “Het ziekenhuis heeft ernstige fouten gemaakt bij kwetsbare personen.”

Eén van de patiënten werd in 2021 geopereerd aan haar voorhoofd en neus. Na de operatie is een scheur in haar schedelbasis ontstaan. Een arts van een ander ziekenhuis die de patiënte onderzocht voor een second opinion, schrijft: “Ik zie dat dat de voorwand van de voorhoofdsholte verplaatst is. Op dit moment is er een open verbinding van hersenvocht naar de neus.” Er zou een risico op hersenvliesontsteking bestaan. Volgens het Amsterdam UMC is het ‘niet aannemelijk’ dat de scheur het gevolg is van de operatie. Op een bandopname in bezit van Zembla is echter te horen dat een KNO-arts van het Amsterdamse ziekenhuis tegenover de patiënte stelt dat de scheur ‘is ontstaan na de operatie, dus ongetwijfeld dat het daar mee te maken heeft gehad’.

Een andere patiënt onderging in 2016 een kaakcorrectie. In de zaak die zij in 2023 tegen het ziekenhuis aanspande draait het onder meer om een afgebroken kaakhoek. Het zaagblad kwam tijdens de kaakoperatie vast te zitten en moest worden losgewrikt. Daarna brak een stuk van het bot af. Dat botfragment werd door de chirurg los teruggeplaatst. Een verkeerde beslissing, schrijft een hoogleraar die op voordracht van het ziekenhuis door de rechter als onafhankelijk deskundige in deze zaak werd benoemd. Hoewel de complicatie in het operatieverslag werd gemeld, ontkent het ziekenhuis nu dat er fouten zijn gemaakt.

De facelift die deze patiënt vervolgens onderging, is foutief en zonder medische noodzaak uitgevoerd, constateert de onafhankelijke deskundige. De patiënt kampt sinds de operaties met een asymmetrisch gezicht, voortdurende pijn, grote littekens en haaruitval. De deskundige concludeert dat de informatievoorziening door de chirurg niet aan de professionele standaard voldoet. En: “De verslaglegging is ronduit summier te noemen, zeker gezien de grootte van de ingrepen, de consequenties en ook de risico’s verbonden aan de procedures.”

In de derde zaak is sprake van ademhalingsproblemen als gevolg van een mislukte neusoperatie en beschadigde stembanden. Een vierde patiënt heeft een permanent hangend ooglid waardoor haar oog vrijwel dicht zit. Alle slachtoffers zeggen weinig informatie te hebben kregen over de uitgevoerde ingrepen en de bijbehorende risico’s. Ook zou de chirurg patiënten hebben aangezet tot operaties die ze eigenlijk niet wilden. Daarnaast zou het ziekenhuis aan de verzekeraar foutieve informatie hebben verstrekt over de medische noodzaak voor sommige ingrepen. Daarbij zouden zogenaamde passabiliteitsproblemen (discriminatie en verbaal geweld als gevolg van een te mannelijk voorkomen), zijn verzonnen of overdreven.

Het Amsterdam UMC laat in een reactie weten ‘dat de wens en de tevredenheid van de zorgvrager altijd voorop staat in (het aanbod van) een behandeling.’ Dat patiënten weinig tot niets te horen krijgen over de risico’s van operaties, klopt niet volgens de kliniek. “De zorgvrager wordt vooraf ruim geïnformeerd over de operatie, implicaties en mogelijke complicaties.” Operaties worden nooit zonder medische indicatie uitgevoerd, stelt het ziekenhuis. “Er dient sprake te zijn van aanhoudende genderdysforie en een persoon dient al lange tijd te leven in de passende genderrol. Ook wordt gekeken of de persoon voldoende draagkracht heeft om deze ingreep te ondergaan en of er geen (psychologische) problematiek speelt die interfereert met de genderdysforie of behandelwens.” Op de zaken van individuele patiënten zegt het ziekenhuis ‘vanwege de privacyregels en het medisch beroepsgeheim’ niet in te kunnen gaan.

Jaarlijks worden in het Amsterdam UMC ongeveer 270 vervrouwelijkende gezichtsingrepen uitgevoerd bij transgenderpersonen. In jargon: Facial Feminazation Surgery (FFS). In het Amsterdam UMC worden deze operaties uitgevoerd door MKA-chirurgen.

Wederhoor Amsterdam UMC: