Patent broccoli ingetrokken: kwekers winnen van chemiereus Monsanto

Een grote overwinning voor Nederlandse groentekwekers en iedereen die vindt dat multinationals niet de macht over onze groente moeten krijgen: het Europees Octrooibureau (EPO) heeft het patent op veredelde broccoli ingetrokken. De Amerikaanse chemiereus Monsanto, inmiddels overgenomen door het Duitse Bayer, heeft niet meer exclusief de rechten van de broccoli met een langere steel.

Nederland is een van de belangrijkste slagvelden van deze mondiale strijd om patenten. De beste zaadveredelaars zitten hier. Het is cruciaal dat de kwekers en veredelaars steeds weer nieuwe tomaten-, broccoli- en paprikarassen maken, want er duiken steeds weer nieuwe ziekten op.

Zonder veredeling hebben we straks geen eten. Wat ook belangrijk is: kwekers mogen elkaars vindingen gebruiken om zelf weer nieuwe rassen te kweken. Op die manier is de voedselveiligheid gegarandeerd en voorkom je dat monopolisten het voor het zeggen krijgen. Dat laatste dreigde toch te gebeuren.

Monsanto kreeg patent in 2013
Monsanto kreeg het patent op de iets hoger groeiende broccoli in 2013 toegekend. Nederlandse kwekers vreesden bedrijven als Monsanto, want zulke grote spelers vragen de laatste jaren steeds meer patenten aan op ‘natuurlijke eigenschappen’. 

De multinationals struinen de natuur en de zadenbanken af op zoek naar de beste zaden. In laboratoria doen ze dna-onderzoek op planten om precies te weten hoe zo’n plant in elkaar zit. Om vervolgens via een juridisch handige route bij het patentbureau te zeggen: deze broccoli, die we middels onze uitvinding een lange steel kunnen geven, is ons intellectueel eigendom.

De Monsanto methode
Wetenschappers en politici maken zich zorgen over deze ontwikkeling. Wat betekent het voor onze voedselzekerheid als multinationals de baas worden over onze groente? Daarover ging de ZEMBLA-uitzending 'De Monsanto Methode'. 

Kijk terug: 'De Monsanto Methode'

Een coalitie van Europese milieuorganisaties vindt dat de rechten van broccoli nooit bij een bedrijf kunnen liggen, want groenten als broccoli zijn van ons allemaal. De coalitie streed de afgelopen jaren voor verwerping van dit patent.  

Met succes. Het patent is ingetrokken. Het besluit volgt op een nieuwe regel dat voor het veredelen van planten (bijvoorbeeld door soorten te kruisen) geen patent meer wordt verleend en oude zaken opnieuw worden beoordeeld.

Bart Vosselman
Zaadveredelaar Bart Vosselman van het bedrijf Bolster was een van de hoofdpersonen in de ZEMBLA-uitzending 'de Monsanto methode'. Hij was gedupeerd door het patent op broccoli van Monsanto. Tegen Biojournaal zegt hij :

“Wij maken in de veredeling van een nieuw broccoli-ras gebruik van broccoliplanten met een lange steel. Dit veredelingsprogramma was op een laag pitje gezet vanwege het patent van Monsanto. Het risico dat we inbreuk op dit patent zouden maken was simpelweg te groot. Nu kunnen we met een gerust hart verder met de veredeling. We hopen binnen enkele jaren een nieuw broccoliras op de markt te brengen", aldus Vosselman.

De eerste keer
Het is de eerste keer dat zo’n patent wordt ingetrokken, aldus de organisatie No Patents on Seeds, die spreekt van een "groot succes". "Enorme bedrijven als Bayer, Syngenta and BASF hebben gefaald in hun poging om traditionele teelmethoden via patenten te monopoliseren."

Toch is er bij andere zaken nog onzekerheid vanwege mazen in de wet, aldus No Patents on Seeds. Deze maand verwierp het EPO bezwaren tegen patenten van de bierbrouwers Heineken en Carlsberg op conventioneel geteelde gerst.