Patent aanvragen op planten: hoe zit dat precies?
Het is cruciaal dat de kwekers en veredelaars steeds weer nieuwe tomaten-, broccoli- en paprikarassen maken, want er duiken steeds weer nieuwe ziekten op. Zonder veredeling hebben we straks geen eten. Kwekers mogen daarom volgens het 'kwekersrecht' elkaars vindingen gebruiken om zelf weer nieuwe rassen te kweken. Op die manier is de voedselveiligheid gegarandeerd en voorkom je dat monopolisten het voor het zeggen krijgen. Dat laatste dreigde toch te gebeuren.
Kwekersrecht
Het Europees Octrooi Verdrag uit 1973 stelt dat ‘essentieel biologische processen’ zoals kruising, niet mogen worden gepatenteerd. Toch besloot het EOB in 2015 patenten te verlenen op groente - en fruiteigenschappen. Dit zorgde ervoor dat gekweekte planten die werden gepatenteerd als 'uitvindingen' (bijvoorbeeld een gekruiste paprikasoort die bestand is tegen de witte vlieg) niet mochten worden gebruikt voor verdere zogeheten 'veredeling' zonder toestemming van de patenthouder.
De multinationals struinen de natuur en de zadenbanken af op zoek naar de beste zaden. In laboratoria doen ze dna-onderzoek op planten om precies te weten hoe zo’n plant in elkaar zit. Om vervolgens via een juridisch handige route bij het patentbureau te zeggen: deze broccoli, die we middels onze uitvinding een lange steel kunnen geven, is ons intellectueel eigendom.
De bedrijven kunnen dan voor twintig jaar het alleenrecht krijgen om die gewassen te vermeerderen en te verkopen, en kunnen dus hoge prijzen vragen voor hun vinding. Zo worden de hoge kosten gedekt die zijn gemaakt bij het ontwikkelen van de nieuwe gewassen. Na het besluit van het EOB in 2015, regende het patentaanvragen. Hierop volgde een maatschappelijke discussie, want wat betekent het voor onze voedselzekerheid als multinationals de baas worden over onze groente? Hierover maakte Zembla in 2015 de uitzending 'De Monsanto methode':
Tegen patentering
Zowel de Europese Commissie als het Europees Parlement sprak zich uit tegen die patentering, maar zij gaan niet het over het Europees Octrooibureau. Uiteindelijk besloot het EOB zelf in 2017 dat er geen patenten meer verleend zouden worden op groenten en fruit die uit klassieke veredeling voortkomen.
Maar daar kwam later toch weer onenigheid over: de Technische Kamer van Beroep van hetzelfde octrooibureau oordeelde in 2018 dat het verbod niet strookte met het Europese octrooiverdrag. En dan is er nu de definitieve uitspraak: patenten op groenten en fruit zijn voortaan verleden tijd.
Praat mee
Altijd op de hoogte blijven van het laatste nieuws?
Schrijf je in voor de Zembla-nieuwsbrief en blijf op de hoogte van onze onthullende journalistiek.