Pas op je woorden

Ongezouten meningen van jonge moslims
Een maand na de aanslagen van 11 september 2001 maakte Zembla de documentaire ‘De Geest uit de Fles’. Daarin verbreken jonge Nederlandse moslims het stilzwijgen. Ze hebben ongezouten meningen en staan op het punt om het voortouw te nemen in een eerlijke en open dialoog.

"Er staat een hele generatie hoogopgeleide moslims klaar. Die spreken allemaal goed Nederlands en die nemen geen blad voor de mond. Daar zullen we nog veel van horen de komende jaren." Dat waren de woorden van Ali Eddaoudi in 2001.

Van dialoog is weinig terecht gekomen
Nu, drie jaar later, blikt ZEMBLA met diezelfde mensen terug en constateert dat er van die dialoog, van het onafhankelijke geluid, weinig is terecht gekomen. Zeker niet als je het vergelijkt met de hoeveelheid kritiek die er op Marokkanen is geuit, of op de islam. De angst heeft het gewonnen van het vrije woord.

Wat is er gebeurd met de mensen die zich zo krachtig uitspraken in ‘De geest uit de fles‘? Abdoellah Haselhoef werd als “nep-imam” ontmaskerd en aan de schandpaal genageld. Hij kon certificaten laten zien waarin stond dat hij wel degelijk mag voorgaan in het gebed. Het hielp niet. Het oordeel was geveld. Ali Eddaoudi kreeg de schuld van doodsbedreigingen aan Ayaan Hirsi Ali en zweeg lange tijd.

Geen krachtige opinieleiders
Toen Nabil Marmouch voorzitter werd van de Arabisch Europese Liga, werd hij plotseling beschuldigd van diefstal en heling. Hij werd gearresteerd en vrijgesproken. De schade aan zijn reputatie is blijvend. Nu, na de moord op Van Gogh, keert Zembla terug naar dezelfde mensen. Maar wat blijkt? De mensen die eerst een lans braken voor de ongezouten mening zijn een stuk voorzichtiger geworden. Het zijn niet de krachtige opinieleiders geworden die de ware gevoelens van de Nederlandse moslim verwoorden.

Nora Kasrioui was in 2001 nog één en al optimisme. Samen met haar drie zussen sprak ze openlijk over de angst voor etnisch geweld. Nora lachte dat gevaar weg. Ze vond het maar gedramatiseer. Als Zembla terugkeert bij Nora Kasrioui en haar drie zussen, wil één van haar zussen niet eens meer meewerken. Ze legt telefonisch uit dat ze niet meer gelooft in het nut van de dialoog: “Nederlanders willen de waarheid niet weten. Als moslim mag je niet zeggen wat je denkt, want dan word je hard gestraft”.

Angst is een slechte raadgever
Abdoe Khoulani liet zich in de vorige uitzending het zwijgen niet opleggen. “Angst is een slechte raadgever”, zei hij in 2001. Maar toen leek het conflict tussen moslims en niet-moslims nog niet zo dichtbij als nu. Nu de angst is toegenomen, verstomt ook zijn overtuiging: “Als de samenleving gevaar loopt, moet je voorzichtig zijn met wat je zegt. In die zin is angst toch niet zo’n slechte raadgever.” Nabil Marmouch vindt dat de moslimgemeenschap zelf ook de hand in eigen boezem moet steken, omdat ze er na al die jaren in Nederland niet in geslaagd is zich zo te organiseren dat hun stem gehoord wordt.