Oud-huisarts mag zijn vrouw in haar laatste levensfase alleen nog door raam zien

In tegenstelling tot kap- en schoonheidssalons, zijn de deuren van veel verpleeghuizen nog steeds dicht voor bezoekers. De 77-jarige Joop Stam is er verbolgen over: sinds 12 maart mag hij het verpleeghuis niet in waar zijn ernstig dementerende vrouw verblijft. “Misschien heeft ze nog maar kort te leven en dan heb ik twee maanden met haar verloren.”

De 78-jarige vrouw van oud-huisarts Joop Stam zit sinds afgelopen december in zorgcentrum De Schutse in Amsterdam, onderdeel van zorginstelling Amsta. Binnenkort zijn hij en zijn vrouw Lots 53 jaar getrouwd. Ongeveer tien jaar geleden begon Lots voor het eerst verschijnselen te vertonen van de ziekte van Alzheimer. Stam: “We hebben heel lang geprobeerd om het vol te houden thuis. Maar op een gegeven moment ging ze ‘s nachts dwalen door het huis en dat werd toch wel heel gevaarlijk.”

Stam had er grote moeite mee dat hij en zijn vrouw van elkaar werden gescheiden: “Gelukkig is het verpleeghuis dichtbij en voelde ik me daar al snel thuis omdat ik er elke dag kwam”. Maar aan dat frequente bezoek kwam een eind: al een week voordat alle verpleeghuizen in het land op slot gingen voor bezoekers, sloot De Schutse zijn deuren. Sindsdien mag Stam niet naar binnen.

Mag ik ook wat de kapper mag?
“Dan maak je al zo iets vreselijks mee als dementie en dan komt er ook nog corona bij. Het contact met mijn vrouw is heel summier en ik mis natuurlijk het aanraken.” Gelukkig krijgt hij af en toe een filmpje doorgestuurd van de zorgverleners en heeft hij zijn geliefde ook een paar keer gezien door een open raam. “Dan zingen we samen een liedje.” Kletsen gaat dan lastig, omdat ze elkaar moeilijk kunnen verstaan. Ook het beeldbellen is moeilijk vertelt Stam: “Lots is al vergevorderd in haar dementie, daar snapt ze niets van.”

De oud-huisarts probeert al een tijdje een voet tussen de deur te krijgen bij het verpleeghuis. “De kappers mogen iemand weer aanraken en ik mag mijn vrouw niet aanraken? Ik stel dan voor: als jullie nou mijn vrouw bij de deur afzetten, dan ga ik gewoon met haar wandelen en dan hoef ik niet eens binnen te komen. Maar dat mag ook niet, dat vinden ze te gevaarlijk. En dan denk ik: waar hebben we het over? Er komen tientallen zorgverleners in de week over de vloer bij mijn vrouw en zij zijn ook in contact met hun kinderen en partners. Ik ontvang niemand hier en dan ben ik gevaarlijk? Daar word ik heel verdrietig van. Ik krijg het niet goed in mijn hoofd.”

Proef met bezoekregeling 
Vandaag start een proef met een bezoekregeling in 25 verpleeghuizen. Door het voorzichtig te proberen wordt gekeken op welke manier het risico op besmetting zo klein mogelijk blijft. Op die locaties kan één vaste bezoeker, onder strikte voorwaarden, een bewoner bezoeken. Zorgminister Hugo de Jonge wil met de kennis en ervaring die met de proef worden opgedaan, stapsgewijs de bezoekregeling versoepelen, dan kan er eventueel weer beperkt bezoek plaatsvinden vanaf 25 mei.

Andrea Janssen, woordvoerder van zorginstelling Amsta waar verpleeghuis De Schutse onderdeel van is, vertelt dat ook zij zullen afwachten wat die proef gaat opleveren, voordat de deuren weer opengaan voor bezoekers: “Wij volgen het landelijk beleid, dat houdt in dat er in verpleeghuizen geen bezoek mogelijk is. We maken alleen een uitzondering als iemand terminaal is en dreigt te overlijden. Dan kan de familie, die in goede gezondheid moet zijn, in overleg met de artsen een bezoek komen brengen.”

‘Extreem groot dilemma’ 
Janssen stelt dat het een extreem moeilijk dilemma is waar verpleeghuizen nu mee te maken krijgen. “Wij vinden het ook verschrikkelijk dat families niet dichtbij hun geliefden en naasten kunnen zijn. Zeker in het geval van dementie, dat je iemand kunt vastpakken en iemands stem kunt horen. Tegelijkertijd willen we zo min mogelijk mensen binnen laten die een besmetting met zich kunnen meebrengen.” Ook het idee van Joop Stam om buiten te gaan wandelen met zijn vrouw, is volgens Janssen een te groot risico.

Dat het zorgpersoneel wellicht met meer mensen in contact is dan meneer Stam dat is, onderkent Janssen. “Maar het personeel gaat heel behoedzaam om met hun eigen contacten en wij houden hen ook goed in de gaten: als we denken dat iemand corona heeft, dan testen we meteen.” Dat kan sinds het verpleeghuis het heft in eigen handen heeft genomen: “We hebben hier materialen liggen om een kweek af te nemen en dat wordt door studenten geneeskunde naar de GGD gebracht waar ze het voor ons testen.”

De zorginstelling krijgt volgens Janssen ook geluiden te horen waarin familieleden oproepen om de deuren gesloten te houden, omdat ze vrezen dat hun geliefde corona krijgt. De zorginstelling zegt er alles aan te doen om de afstand zo goed mogelijk te kunnen overbruggen. “Je kunt beeldbellen en we hebben op onze locaties bezoekhuisjes waar je weer visueel contact kunt maken. We vinden het wel ontzettend belangrijk om familie en naasten zoveel mogelijk te ondersteunen.”

Maatwerk 
Stam snapt de voorzichtigheid waarmee verpleeghuizen omgaan met het risico op een besmetting: “Het is niet makkelijk voor ze.” Maar de oud-huisarts pleit ervoor dat er maatwerk wordt geboden. “Mijn vrouw zit ongeveer in het laatste stadium van haar dementie. Mijn grootste angst is dat dit nog een paar maanden duurt en dat zij dan richting de dood gaat. Dat vind ik zo erg.”

Hij zou daarom willen dat er intern besproken wordt in welke gevallen er wel bezoek mag komen. “Ze moeten zich niet verbergen achter protocollen. Een protocol is geen dictaat: je mag ervan afwijken, mits gemotiveerd. Heb de moed om als verzorger te zeggen: in dit schrijnende geval mag er wel iemand over de vloer komen. Wij ouderen worden beschermd, maar de dood is altijd aanwezig in een verpleeghuis. Er is ontzettende paniek dat het coronavirus binnenkomt, vooral sinds een paar verpleeghuizen ermee te maken hebben gehad. Maar dat is bijna niet te vermijden als allerlei verzorgers over de vloer komen.”

Stam hoopt hoe dan ook dat er binnenkort een versoepeling komt en dat hij weer de hand mag vasthouden van zijn vrouw of een wandeling met haar kan maken. Of de veranderde situatie ook invloed heeft op haar, vindt hij lastig te zeggen. “Misschien ben ik al voor een deel uit haar bewuste brein gewist. Ik denk dat ik haar meer mis dan zij mij.”