Opnieuw antibiotica alarm

ZEMBLA herhaalt de uitzending Antibiotica Alarm van 11 april 2010 omdat drie weken geleden ook op sommige groenten bacteriën zijn gevonden die immuun zijn voor antibiotica. De volksgezondheid in Nederland staat de laatste jaren onder druk door problemen die veroorzaakt worden door de intensieve veeteelt. De MRSA, de BSE, de Q-koorts en nu de ESBL. Een super bacterie uit de kippenstal die mensen en dieren ongevoelig maakt voor antibiotica.

Ook groenten besmet met ESBL
De ESBL ontstaat doordat de pluimveehouderij buitensporig veel antibiotica gebruikt om de dicht op elkaar levende kippen gezond te houden. De kippen hebben daardoor een resistente bacterie ontwikkeld, die het bestrijden van infecties bij dier en mens moeilijk maakt en soms zelfs onmogelijk. Omdat kippenmest ook voor bemesting van het land wordt gebruikt, zijn nu sommige groenten, zoals radijs en lente-ui ook besmet met ESBL. Zo blijkt uit onderzoek van het VU-medisch centrum Artsen vertellen in ZEMBLA dat ze zich ernstig zorgen maken over deze resistente super bacterie, omdat ze het aantal patiënten die besmet raken met zo’n bacterie zien groeien. Zeker 6% van de patiënten in ziekenhuizen zijn besmet met ESBL.

Maatregelen te laat
De ministeries van Landbouw en Volksgezondheid zijn te laat met het aanpakken van ESBL. Dat zeggen artsen in ZEMBLA. Prof. J. Kluytmans: ‘Ik vrees dat men pas maatregelen neemt op het moment dat er echt iets aantoonbaar mis gaat. Ik heb zorgen dat we in dit geval te laat zijn.’ Prof. J. Degener zegt in ZEMBLA dat de overheid al jaren op de hoogte is van de gevaren voor de volksgezondheid door buitensporig antibioticagebruik in de veeteelt: ‘Er zijn meerdere rapporten en adviezen gekomen van de Gezondheidsraad. Het stapelt zich op. We worden er langzamerhand moe van.’ Volgens RIVM-directeur R. Coutinho spelen ook hier weer, net als bij de bestrijding van de Q-koorts, economische belangen een rol. Coutinho in ZEMBLA: ‘Er zitten een heleboel partijen bij die allemaal belangen hebben, dus er moet echt iets gebeuren voordat mensen iets gaan doen. Het is een economische factor, het kost gewoon geld, er is concurrentie in de sector.’

Kluytmans wil weten waar die ESBL vandaan komt en laat op zijn laboratorium kippenvlees onderzoeken. Kluytmans vertelt in ZEMBLA dat 88% van het kippenvlees uit Nederlandse supermarkten vol zit met ESBL-bacteriën. Kluytmans: ‘Het zit ook in andere voedingsmiddelen. Onderzoekers hebben het ook in groenten en fruit gevonden.’

1 miljoen Nederlanders besmet met ESBL
Volgens het Europees centrum voor ziektebestrijding zijn in 2007 in Europa 8000 mensen overleden als gevolg van besmetting met de ESBL-bacterie. Kluytmans: ‘Als wij dat extrapoleren naar Nederland op basis van eigen gegevens, dan komen we uit op zo’n honderd patiënten in 2007 die ten gevolge van zo’n resistente bacterie overleden zijn.’ Kluytmans schat dat het aantal mensen dat in Nederland besmet is met ESBL al 1 miljoen is: ‘Heel recent hebben we in ons ziekenhuis in Breda patiënten onderzocht op ESBL. We vonden het bij 6 à 7% van de mensen. Als dit percentage ook in de open bevolking voorkomt, dan praat je over een miljoen mensen die nu al een ESBL hebben.’

Beschrijving van het antibioticagebruik bij vleeskuikens, zeugen en biggen, vleesvarkens en vleeskalveren in 2011 en benchmarkindicatoren voor 2012, SDa, Autoriteit Diergeneesmiddelen

Deze rapportage bevat de eerste beschrijving van de antibioticumgebruiksgegevens zoals die per diersector binnen ketenkwaliteitssystemen en door de Productschappen voor Vee en Vlees (PVV) en voor Pluimvee en Eieren (PPE) worden geregistreerd. Deze gebruiksregistratie is een uitvloeisel van het beleid van de Ministeries van Economische Zaken, Landbouw & Innovatie (EL&I) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en de voormalige Stuurgroep Antibioticumresistentie Dierhouderij, om te komen tot verantwoord en minder antibioticumgebruik in de Nederlandse dierhouderij.

Antibiotica in de veeteelt en resistente bacteriën bij mensen , Gezondheidsraad 2011

Justitie pakt illegale handel in antibiotica pluimvee hard aan (VK 07/01/13)

Deskundigenberaad RIVM en reductie antibioticumgebruik (pdf)

Uit onderzoek van wetenschappers uit Wageningen en uit Schotland blijkt dat de aanwezigheid van resistente bacteriën in de Nederlandse grond de afgelopen zeventig jaar sterk is toegenomen. "Daarvoor hebben ze grondmonsters onderzocht van 1940 tot nu." Evidence of Increasing Antibiotic Resistance Gene bundances in Archived Soils since 1940 (pdf)

Organic and conventional fruits and vegetables contain equivalent counts of  Gram-negative bacteria expressing resistance to antibacterial agents (pdf)

Antibioticarestistentie (pdf) Advies van de Gezondheidraad (2000)