Onbegrip en verwarring: verpleeghuizen hanteren verschillende bezoekregelingen

Bezoek is in bijna alle verpleeghuizen weer mogelijk en vanaf 15 juni mag er zelfs meer dan één bezoeker per week langskomen, maar bij veel verpleeghuisbewoners en familie heerst onbegrip en verwarring over de regels die bij dat bezoek gepaard gaan. Waarom mag er in het ene verpleeghuis wel geknuffeld en gewandeld worden, maar moet er in het andere verpleeghuis een mondkapje op en is naar buiten gaan uit den boze?

Chantal Pfeiffer is blij dat ze haar 74-jarige vader weer mag zien. Hij kreeg corona in het verpleeghuis waar hij zat en overleefde de ziekte. “Ik werd gebeld dat ik afscheid van hem moest gaan nemen. Toen hij de volgende ochtend wakker werd zei hij verbaasd: ‘Oh, wat leuk dat je er bent!’”

Checklist  
Het is voor Pfeiffer als eerste contactpersoon mogelijk om elke dag bij haar vader op bezoek te gaan en sinds een paar weken mogen ook anderen op een vaste dag een halfuurtje in de buitenlucht op bezoek. Wél moet alles op anderhalve meter afstand. “Bij het dagelijkse bezoek wordt mijn temperatuur opgemeten, moet ik mijn handen desinfecteren, gaan we de checklist af en krijg ik een mondkapje.”

Pfeiffer is over het algemeen tevreden met de bezoekregeling, maar één ding snapt ze niet. “Waarom draagt het personeel geen mondkapje? Als zorgverlener is het onmogelijk om anderhalve meter afstand te houden. Die mensen gaan toch ook naar buiten? Ik moet van mijn werkgever thuiswerken en kom nergens en dan moet ik een mondkapje op?” Ze vertelt dat ze bij het bezoek aan haar vader tegelijk binnenkwam met een medewerker van het verpleeghuis. Die ging op bezoek bij haar moeder, maar moest toen ook een mondkapje op. “Daar was ze niet zo blij mee, want die dag daarvoor hoefde ze dat als medewerker niet.”

60 jaar getrouwd 
Dat er grote verschillen zijn in de bezoekregels merkt ook Ingrid Keestra. Haar moeder heeft de ziekte van Alzheimer en woont sinds vijf jaar in een verpleeghuis, haar vader zit in een aanleunwoning dat deel uitmaakt van hetzelfde complex.

Na maanden contact proberen te maken via beeldbellen en raambezoek, mag er nu eindelijk weer echt bezoek ontvangen worden: een keer in de week mag er iemand langskomen. Hoewel Keestra dolgraag zelf langs was gegaan, was de eerste die op bezoek ging haar vader. “In december waren ze 60 jaar getrouwd, maar ook mijn vader en moeder die in hetzelfde complex wonen mochten elkaar al die tijd niet zien.”

Ondanks dat hij in een aanleunwoning zit en gezond was, moest ook de vader van Keestra in quarantaine. “In zijn vleugel is er iemand geweest met corona en die is ook uiteindelijk overleden. Mijn vader mocht toen niet de gang op en mocht ook zijn post niet halen.”

Alleen in het weekend naar buiten 
Met de nieuwe versoepeling geldt ook voor de vader van Keestra dat er één bezoeker mag komen voor één uur. “Nu is dat mijn zus, dus ik mag nog niet naar binnen. Gelukkig mag mijn vader wél weer naar buiten, maar alleen in het weekend. Ik vind dat belachelijk. Hoezo mag hij alleen in het weekend naar buiten? Hij huurt daar gewoon een appartement. Van mijn moeder vind ik het nog anders, die zit echt in een verpleeghuis en is niet meer zelfstandig.” Toen Keestra het aankaartte werd er door het verpleeghuis gezegd dat er anders te veel verkeer in de gangen zou komen, waardoor de anderhalve meter afstand niet gewaarborgd kon worden.

Het werd in ieder geval een manier om elkaar toch weer te zien. “Ik stond zondagochtend in de regen te wachten tot hij naar buiten kwam, omdat ik niet naar binnen mocht. Toen hebben we voor het eerst in maanden weer op een terrasje gezeten en een taartje gegeten. Dat was echt ontzettend fijn.” Ze ziet dat hij ervan opknapt. “Geen mensen zien of amper spreken, dat is op die leeftijd heel erg. Daar werd hij wel gedeprimeerd van. Toen ik hem belde met het blijde nieuws dat de versoepeling eraan ging komen wat betreft het bezoek, zei hij heel verslagen: ‘Dat moet ik nog zien, ik geloof er niet meer in’.”

Dat er in het begin zo streng werd omgegaan met de regels begrijpt Keestra. “Iedereen was bang. Maar dat het nu nog zo streng is en het bezoek zo minimaal, terwijl de rest van de samenleving open gaat, dat is niet te begrijpen.”

Handreiking 
Mireille de Wee, is voorzitter van de Kerngroep Wonen en Zorg van branchevereniging ActiZ en zorgbestuurder van de Brabantse zorgorganisatie De Riethorst Stromenland, Volckaert en Schakelring. Als zorgbestuurder ziet ze de dilemma’s waar verpleeghuizen mee worstelen. Branchevereniging ActiZ heeft samen met andere partijen een zogenoemde ‘handreiking’ opgesteld toen de versoepelingen werden aangekondigd.

Volgens De Wee is de handreiking een hulpmiddel om de versoepelingen zo goed mogelijk aan te pakken. “Het is niet zo dat iedereen dit op dezelfde manier doet.” Verpleeghuizen hebben de vrijheid om de handreiking op maat toe te passen. “Dat hebben we zo ingevuld, omdat er in Nederland plekken zijn waar bijna geen corona is geweest. En er zijn plekken in Nederland waar nog steeds corona is. Op het moment dat je alles in het hele land gelijktrekt, dan benadeel je ook een heleboel organisaties en mensen. Maar zo ontstaan dus wel die verschillen en ik snap dat mensen dat heel moeilijk vinden.”

Zelf is ze bestuurder van 28 zorglocaties. “Op de meeste locaties heb ik allemaal eenpersoonsappartementen. De bewoners kunnen dan bezoekers in hun appartement ontvangen. Daar gelden de standaard voorwaarden: je mag alleen komen als je geen klachten hebt en je moet afstand bewaren. Maar ik heb ook een locatie waar twee cliënten op een kamer zitten, dus op die locatie kan er ook minder bezoek komen. En zo zie je dat de fysieke omgeving ook bepaalt hoeveel mensen er kunnen binnenkomen.”

Onnodig streng? 
Maar is het dan ook zo dat verpleeghuizen onnodig streng omgaan met de regels, omdat ze die zelf kunnen invullen? Zo zou een wandeling buiten volgens de handreiking weer moeten kunnen, maar mag de vader van Ingrid Keestra dat niet.

De Wee: “Zo’n keuze is geen kwestie van alleen verstand en ratio. Het is ook emotie. Het is heel pijnlijk geweest, drie maanden geen bezoek. Voor het ene verpleeghuis kan het dan ook allemaal niet snel genoeg gaan en de ander vindt het hartstikke spannend. Door het stap voor stap te doen, kom je ook tegemoet aan de angsten van medewerkers en cliënten.”

De zorgbestuurder vertelt dat het een constante zoektocht is naar de balans. “Het sluiten van de verpleeghuizen in maart was zo gepiept, maar het op een verantwoorde manier weer openstellen voor bezoekers is erg lastig. Je probeert overal te blijven zoeken naar de balans tussen de kwaliteit van het leven van de mensen die in verpleeghuizen wonen en hun veiligheid.”

‘Meten met twee maten’
De 85-jarige moeder van Lia Ketting kreeg corona in het verpleeghuis waar ze woont en is na een heftig ziekbed genezen. “Het was voor mijn moeder een zware periode. Haar afdeling is heel zwaar getroffen. Ze woont op een galerij en heeft een eigen kamertje. Veel van haar vriendinnen zijn wel overleden aan het coronavirus, maar toen ze ernaar vroeg werd er omheen gezeild. Vanuit het kader van privacy. Veel van het verplegend personeel heeft ook corona gehad.”

Vorige week ging het verpleeghuis weer open voor bezoek, de zus van Ketting is toen een uurtje langs geweest. “Wat haar daarbij opviel is dat ze bij binnenkomst een mondkapje op moest. Dat vond ze begrijpelijk. Maar vervolgens liep ze naar de lift en daar zag ze dus een groepje medewerkers bij elkaar staan, zonder mondkapje, zonder handschoenen en ook niet op anderhalve meter afstand. Dat voelt als meten met twee maten.”

Mondkapjes 
Over de mondkapjes is De Wee duidelijk: die hoeven bezoekers alleen op als ze op bezoek gaan bij iemand met onvoorspelbaar gedrag. “Iemand met bijvoorbeeld dementie kan onvoorspelbaar gedrag vertonen en zo kan de anderhalve meter misschien niet gewaarborgd worden.” Bij overig bezoek hoeft er dus geen mondkapje op volgens de handreiking.

Ook het zorgpersoneel in verpleeghuizen hoeft geen mondkapje te dragen volgens de richtlijnen van het RIVM als er geen sprake is van klachten die kunnen passen bij corona. Waarom verplichten verpleeghuizen hun bezoekers dan om een mondkapje op te doen?

De Wee: “Ik denk uit angst, het geeft een gevoel veiligheid. Maar de basishygiëne is echt het allerbelangrijkste.” Ook al doet een verpleeghuis het maximale om een uitbraak te voorkomen, je kunt nooit 100 procent garanderen dat er geen besmettingen meer zal plaatsvinden, stelt De Wee.

‘Een gevangene wordt tenminste nog gelucht’
Hoewel het de bedoeling was dat het bezoek opgeschaald zou worden en ook Lia binnenkort bij haar moeder langs kon gaan, gaat dat niet door. “Op haar afdeling zijn nieuwe bewoners binnengekomen die misschien corona hebben, dus het hele verpleeghuis zit weer op slot. Mijn moeder kan alweer geen kant op.” Het frustreert Ketting enorm. “Mijn gezonde moeder zit nu dus weer in een lockdown, terwijl zij al corona heeft gehad. Ik vraag me echt af of dit juridisch nog standhoudt, want wat is het argument om mensen die niet ziek zijn, op te sluiten?”

Ketting legde haar klachten neer bij het verpleeghuis. “Maar dan krijg je de meest lullige antwoorden waar je niet zo veel mee kan. We vroegen om de protocollen, maar die kregen we niet. Want die zijn er niet.” Ketting leerde haar moeder hoe ze moet beeldbellen en vroeg aan haar hoe zij zich over de situatie voelt. “Ze zei: ‘Het voelt net alsof ik in de gevangenis zit. Maar eigenlijk is het nog erger, want een gevangene wordt tenminste nog gelucht’.”

Mogen mensen dan tegen hun wil in ‘vastgehouden’ worden in verpleeghuis? “Nee, zegt De Wee. “De noodverordening geldt niet meer en vanaf 15 juni moeten we bezoek echt weer gaan toelaten in de verpleeghuizen waar geen corona heerst en we kunnen mensen ook niet meer binnen houden. Tenzij iemand corona heeft, want dan gaat diegene in quarantaine.”

De Wee vertelt ook dat zorgorganisaties zoeken naar oplossingen voor bezoekers in een verpleeghuis waar nog wel besmettingen zijn. “Nu is het nog zo dat dan het hele gebouw op slot gaat. Maar kun je het ook zo inrichten dat het wel veilig is om mensen te ontvangen?”

'Mag ik dan pap z’n benen een knuffel geven?’ 
Ook mensen die niet oud zijn maar wel kwetsbaar, zitten in een verpleeghuis. Zo ook de man van Eveline Witte. Haar man heeft de progressieve zenuw-/spierziekte ALS en zit sinds december in een verpleeghuis. Witte: “De huidige situatie frustreert hem enorm. Hij zegt: ‘Corona komt langs, maar ALS wacht niet.’ Het virus stelt bezoek uit, maar elke week gaat hij verder achteruit. Zijn kinderen, nu 6 en 8 jaar, zijn alles voor hem. Die mag hij niet zien.”

Sinds de uitbraak van het coronavirus heeft Witte haar man vier keer gezien, maar de kinderen mochten niet mee, ook niet nu er nieuwe regels gelden. “Tijdens de lockdown mocht ik wel een keer met de kinderen op bezoek, maar toen zaten we buiten in een partytent en moesten we op afstand blijven. De jongste zei bij vertrek: ‘Mag ik dan in ieder geval papa z’n benen een knuffel geven?’ En de oudste zei in de auto: ‘Ik Skype nog liever, want dan mag ik tenminste het scherm een kus geven’.”

Witte heeft nu iets bedacht om toch met het hele gezin samen te kunnen zijn. “Ik heb met de wensambulance gebeld, zodat we er een dagje op uit kunnen met de kinderen. Buiten weten van het verpleeghuis om, want het mag van hen eigenlijk niet.” Al merkt ze wel dat de verpleging het heel moeilijk vindt om zo streng te zijn. “Soms wordt er een uitzondering gemaakt. Ik werd gebeld of ik langs wilde komen, ook al mocht dat niet.”

Verdere versoepeling 
Nog niet alle verpleeghuizen zijn open voor bezoek vertelt zorgbestuurder Mireille de Wee, maar volgens een grove inschatting is er al in 95 procent van de verpleeghuizen bezoek geweest. “In principe is het zo dat alle verpleeghuizen, mits er geen corona is, meerdere bezoekers mogen ontvangen vanaf aankomende maandag. Ik denk dat er heel veel organisaties blij zijn om de volgende stap te maken. Maar ongetwijfeld zijn er veel verpleeghuizen die er nog niet aan toe zijn. En ook daar moeten we kijken hoe we maatwerk kunnen leveren.”

De Wee en haar collega’s door het hele land vinden het spannend. ”Verantwoord de deuren openen is zo moeilijk. We willen allemaal heel graag, maar we willen ook niet dat het virus weer gaat opleven. We moeten het evenwicht goed bewaken.”
 
Door Lilit Martirosova