Omwonenden Tata Steel maken miljoen vrij voor onderzoek naar uitstoot

Jan de Jong, voorzitter van de stichting Schapenduinen en initiatiefnemer, zegt genoodzaakt te zijn tot deze stap. Omwonenden zijn door recente gebeurtenissen het vertrouwen in de onafhankelijkheid van het RIVM en de GGD kwijt. Ook vindt De Jong dat de provincie haar taak niet nakomt door geen opdracht te geven tot een onderzoek aan de bron van de fabriek.“Omdat het zo echt niet meer verder kan, is het gelukt om 1 miljoen euro aan toezeggingen bij elkaar te krijgen om de taak van de overheid over te nemen.” aldus De Jong. Anno 2021 wil hij nu ook wel eens “in t echie” weten wat er door de fabriek wordt uitgestoten en geloosd.

Tata Steel is een van de grootste staalfabrieken ter wereld. En een van de grootste vervuilers in Nederland en de vraag is: wat betekent dat voor de omgeving? Dertien jaar geleden al maakte Zembla de uitzending “Het gif van Corus”. (Tata Steel heeft de fabriek van Corus overgenomen). In die uitzending constateert de GGD dat er in de omgeving van de fabriek meer kanker voorkomt dan elders in het land. Talloze onderzoeken volgen.

Kijk de uitzending "Het gif van Corus"

De onderzoeken die afgelopen jaar zijn gedaan, stellen de omwonenden niet gerust. De uitkomst niet, en de manier waarop erover de onderzoeken gecommuniceerd wordt al helemaal niet. Uit een onderzoek van de GGD uit 2020 blijkt opnieuw dat er in de regio meer longkanker voorkomt dan gemiddeld. Uit een WOB-verzoek van het Noord-Hollands Dagblad blijkt dat in dat in dat rapport van de GGD de naam Tata niet mocht worden gebruikt. 

Op dit moment doet het RIVM  in opdracht van de provincie onderzoek naar de neergedaalde stof die zichtbaar is op straat, meubels of vensterbanken in de omgeving van Tata Steel. Het RIVM onderzoekt welke stoffen aanwezig zijn in de leefomgeving en hoe vaak mensen in contact kunnen komen met die stoffen en of dit een risico kan hebben voor de gezondheid. Het onderzoek zou voor de zomer al klaar zijn, maar de publicatie ervan is pas half september. Dat zes dagen ná het kamerdebat over de toekomst van Tata Steel. Omwonenden vragen zich af of dit opzettelijk gedaan wordt en maken zich zorgen dat kamerleden nu alleen door de staal lobby worden geïnformeerd. 

Uit een eerder onderzoek concludeerde het RIVM dat er in regio IJmond, waar Tata Steel staat, vaker hogere concentraties fijnstof zijn en meer acute gezondheidsproblemen.

“In IJmond is de emmer nu vol gedruppeld.” zegt Jan de Jong. “Het onderzoek van het RIVM dat in september wordt verwacht zegt iets over wat er allemaal is neergedaald in de regio, maar het zegt niets over waar die stof vandaan komt. Daarom is het zo belangrijk om een onderzoek aan de bron van de fabriek te doen. Het RIVM erkent zelf dat dat relevant is, maar zij hebben niet de opdracht gekregen om dat te onderzoeken.” De Jong heeft de provincie naar eigen zeggen tientallen malen gevraagd om onderzoek aan de bron te doen, maar daar is de provincie niet op ingegaan. Tata Steel doet zelf onderzoek aan de bron. “Huiselijk gezegd : Tata mag haar eigen vlees keuren en de Tata lobby bepaalt waar GGD en RIVM geen onderzoek naar mogen doen.”, aldus De Jong.

Nu neemt De Jong het initiatief. De onderzoeksvraag is: welke stoffen worden er gemeten boven de schoorsteen, waar het water het riool inloopt en bij het afvalwater. Alle stoffen die gemeten worden, moeten worden afgezet tegen normen van de WHO. Bij de keuze van het onderzoeksbureau is er een voorwaarde: de resultaten moeten transparant zijn en voor iedereen toegankelijk. Iedereen mag aanhaken om mee te praten over het onderzoek. Ook de provincie. Maar dan wel onder deze voorwaarden.

Gedeputeerde Jeroen Oltof van de provincie Noord-Holland zegt in een reactie: “Het staat elke burger vrij om de overheid uit te dagen als ze het gevoel hebben dat het beter kan. Ik ben altijd bereid daarover met bewoners in gesprek te gaan.”