OM: ‘Zembla-journalist Ton van der Ham ten onrechte als verdachte aangemerkt’

Toen Zembla-journalist Ton van der Ham tijdens zijn werk werd gearresteerd in het UMC Utrecht, leverde dat hem een strafblad op. Ten onrechte, concludeert het Openbaar Ministerie na de zaak opnieuw te hebben onderzocht. De aanhouding was gebaseerd op een 'dwaling' en Van der Ham had niet mogen worden aangemerkt als verdachte. De aantekening in zijn strafblad wordt per direct verwijderd. Van der Ham: 'Ik ben blij dat we dit kunnen afsluiten.'

In april 2018 wilde Van der Ham opnamen maken in het UMC Utrecht bij een openbare lezing over patiëntveiligheid. De Zembla-journalist deed toen al geruime tijd onderzoek naar misstanden in het ziekenhuis. Hij was persoonlijk uitgenodigd door de vrouw die de lezing zou geven, de terminaal zieke patiënt Adrienne Cullen. Het UMCU had grote fouten gemaakt bij haar behandeling. Het ziekenhuis weigerde Van der Ham toegang tot de zaal, maar sprak met hem af dat hij haar na afloop van de lezing in de hal van het ziekenhuis mocht interviewen.

Nadat de verslaggever en zijn cameraman zich hadden opgesteld voor het interview, werd hij aangehouden door de beveiliging van het UMCU. Op grond van 'lokaalvredebreuk', aldus de beveiligers, die Van der Ham overdroegen aan de politie. Uiteindelijk zat de onderzoeksjournalist zo’n zes uur in een politiecel.

Bekijk de beelden van de arrestatie: 

Het OM noemde de arrestatie destijds ongelukkig en seponeerde de zaak, maar vond Van der Ham officieel nog wel schuldig aan huisvredebreuk. Dat leverde de journalist een strafblad op, zonder dat een rechter zich over de zaak heeft kunnen uitspreken. Voor BNNVARA reden om de Nationale Ombudsman in te schakelen, die in november vorig jaar met een rapport kwam. De ombudsman noemde het besluit van het OM 'onbegrijpelijk' en achtte het in het belang van de journalistiek dat dit standpunt zou worden heroverwogen.

Hoofdofficier Rutger Jeuken van arrondissementsparket Midden-Nederland heeft de zaak opnieuw onderzocht en komt tot de conclusie dat 'achteraf bezien' niet Van der Ham maar het UMC Utrecht verkeerd zat en een eerdere afspraak schond. De aanhouding was volgens het OM gebaseerd op een ‘dwaling’ en ‘onrechtmatig’. Van der Ham krijgt de sepotcode waar hij en zijn werkgever BNNVARA al bijna 5 jaar om vragen: sepotcode 01; ten onrechte als verdachte aangemerkt. Daarmee verdwijnt dus ook Van der Hams strafblad.

Dat de aanhouding gedaan is door beveiligers van het ziekenhuis en niet door de politie, weegt voor het OM zwaar: “Elke burger mag op heterdaad een verdachte van een strafbaar feit aanhouden. Maar het waren ook juist deze beveiligers die dwaalden omtrent de handelwijze van u en uw crew.” Er werd niet gefilmd op plekken waar niet gefilmd mocht worden, terwijl de beveiligers dat wel als argument gebruikten om de Zembla-journalist te verwijderen.

Het UMC Utrecht heeft gereageerd op de uitspraak van het Openbaar Ministerie: "Goed om te zien dat het OM de lijn van de Nationale Ombudsman volgt. Belangrijk dat dit nu definitief uit de wereld is. We hechten eraan dat er op een professionele en constructieve manier met journalisten wordt omgegaan." 

Ton van der Ham zegt blij te zijn dat hij dit kan afsluiten: "Het kan niet zo zijn dat een journalist een strafblad krijgt wanneer hij zich aan de afspraken houdt en vervolgens toch op basis van verkeerde aannames wordt aangehouden." Deze ultieme clash tussen de journalist en een woordvoerder zijn voor Van der Ham de aanleiding geweest om de relatie tussen pers en pr te onderzoeken aan het Reuters Institute in Oxford. In de Zembla Podcast vertelt hij hierover. 

Beluister de Zembla Podcast hier:

Beluister de Zembla Podcast via Spotify: 

Ton van der Ham in gesprek bij De NieuwsBV over de kwestie: